تحولات ۹۷ خرید و فروش کالا

 مبادلات تجاری ایران با ۲۵ کشور هدف از سوی سازمان توسعه تجارت بررسی شد. گزارش تهیه شده از سوی این سازمان نشان می‌دهد در مجموع، تراز تجاری ایران با این ۲۵ کشور هدف مثبت ۹ میلیارد و ۴۱۶ میلیون دلار بوده و حجم تجارت با آنها به ۷۲ میلیارد و ۷۳۵ میلیون دلار می‌رسد. از این ۲۵ کشور، تراز تجاری ایران با ۱۵ کشور مثبت و با ۱۰ کشور منفی است. علاوه بر این بررسی‌ها نشان می‌دهد گرانیگاه رشد صادراتی در سال ۹۵، بخش صنعت است.

این بخش هم از نظر ارزشی و هم از نظر وزنی در سال ۹۷ توانسته نسبت به سال ۹۶ رشد داشته باشد. این درحالی است که در پتروشیمی، میعانات گازی و معدن شاهد افت ارزشی و وزنی صادرات هستیم. در بخش فرش دستباف و کشاورزی نیز افت ارزشی صادرات را نسبت به سال ۹۶ شاهد بودیم. علاوه بر این گزارش تهیه شده از سوی سازمان توسعه تجارت در مبادلات تجاری ایران به  تفکیک گروه‌های اقتصادی نشان می‌دهد تنها گروه اقتصادی که هم در وزن و هم در ارزش صادرات نسبت به سال گذشته رشد را تجربه کرده، «کشورهای عضو همکاری اسلامی OIC» است و تنها گروه اقتصادی که وزن و ارزش واردات از آن نسبت به سال  ۹۶ رشد داشته نیز «کشورهای مستقل مشترک‌المنافع CISS» است.

تراز تجاری با ۲۵ کشور هدف

سازمان توسعه تجارت ۲۵ کشور هدف که بیشترین مبادلات تجاری را با ایران در سال ۹۷ داشته‌اند، معرفی کرده است. چین با ۱۹ میلیارد و ۵۳۳۳ میلیون دلار مبادله تجاری (صادرات و واردات)، بزرگ‌ترین کشور شریک تجاری ایران محسوب می‌شود. تراز تجاری ایران با این کشور منفی یک میلیارد و ۹۸ میلیون دلار است. امارات نیز در سال ۹۷ مبادلاتی به ارزش ۱۲ میلیارد و ۵۲۲ میلیون دلار با ایران داشته و تراز تجاری ایران با این کشور منفی ۶۱۳ میلیون دلار است. حجم ارزشی مبادلات تجاری با عراق معادل ۹۹ میلیارد و ۲۰ میلیون دلار است و تراز تجاری ایران با این کشور مثبت ۸ میلیارد و ۹۰۲ میلیون دلار بوده است. ارزش مبادلات تجاری با ترکیههم ۴ میلیارد و ۹۸۶ میلیون دلار بوده که تراز تجاری ایران با این کشور همسایه منفی ۲۴۸۸ میلیون دلار ثبت شده است.

ارزش مبادلات تجاری با هند در سال ۹۷ معادل ۴ میلیارد و ۶۳۷ میلیون دلار بوده و تراز تجاری ایران با هند نیز منفی ۵۵۲ میلیون دلار است. تراز تجاری ایران با کره‌جنوبی مثبت ۵۱۸ میلیون دلار است. حجم ارزشی مبادلات تجاری کره‌جنوبی با ایران ۴ میلیارد و ۶۱۷ میلیون دلار رقم خورده است. افغانستان در سال ۹۷ توانسته حجم مبادلات تجاری خود با ایران را به ۲ میلیارد و ۹۳۸۸ میلیون دلار برساند. تراز تجاری ایران با این کشور مثبت ۲ میلیارد و ۹۱۷ میلیون دلار بوده است.

حجم تجارت ایران و آلمان در سال ۹۷ معادل  ۲ میلیارد و ۷۲۷ میلیون دلار بوده و تراز تجاری ایران با این کشور منفی ۲ میلیارد و ۲۱۸۸ میلیون دلار است. ارزش مبادلات تجاری ایران با روسیه یک میلیارد و ۶۲۴ میلیون دلار و تراز تجاری ایران با این کشور منفی یک میلیارد و ۶۲ میلیون دلار ثبت شده است. ایران و پاکستان در سال ۹۷ مبادلاتی با ارزش یک میلیارد و ۵۷۸ میلیون دلار را ثبت کرده‌اند. تراز تجاری ایران با این کشور مثبت  ۹۱۷ میلیون دلار است. تراز تجاری ایران با ایتالیا براساس این آمار در سال ۹۷ منفی ۸۶۹ میلیون دلار بوده و تراز تجاری ایران با عمانمثبت ۲۹۶ میلیون دلار به ثبت رسیده است. همچنین تراز تجاری ایران با تایلند به نفع ایران و مثبت ۴۷۸۸ میلیون دلار است.

علاوه بر این، تراز تجاری ایران و اندونزی ۶۵۶ میلیون دلار به نفع ایران، تراز تجاری ایران و ژاپن منفی ۱۹۱۱ میلیون دلار به نفع ژاپن، تراز تجاری ایران و مالزی منفی ۱۴۹ میلیون دلار به نفع مالزی، تراز تجاری ایران و تایوان منفی ۴۳ میلیون دلار به نفع تایوان و تراز تجاری ایران و آذربایجان ۳۹۰ میلیون دلار به نفع ایران است. در عین حال براساس آمارهای منتشر شده، تراز تجاری ایران و ترکمنستان  ۳۹۱ میلیون دلار به نفع ایران بوده و تراز تجاری ایران و کویت نیز ۲۴۱ میلیون دلار به نفع ایران است. در سال ۹۷ تراز تجاری ایران و قطر۲۱۶ میلیون دلار به نفع ایران، تراز تجاری ایران و ویتنام ۱۴۰ میلیون دلار به نفع ایران، تراز تجاری ایران و مصر ۲۱۵۵ میلیون دلار به نفع ایران، تراز تجاری ایران و قزاقستان ۴۴ میلیون دلار به نفع ایران و تراز تجاری ایران و ارمنستان ۱۳۶۶ میلیون دلار به نفع ایران ثبت شده است. 

 صادرات غیرنفتی در سال ۹۷ وزنی معادل ۱۱۷ میلیون و ۲۲۸ هزار تن به ارزش ۴۴ میلیارد و ۳۱۰۰ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر ارزش افت نزدیک به ۶ درصدی و از نظر وزن کاهش ۱۲۲ درصدی داشته است. از این میزان ارزش صادرات، ۴ میلیارد و ۹۳۵ میلیون دلار مربوط به میعانات گازی بوده که افت ۳۰ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده است. همچنین ۱۴ میلیارد و ۱۵۰ میلیون دلار مربوط به پتروشیمی بوده که افت ۲ درصدی را به ثبت رسانده است.  ۱۹ میلیارد و ۶۹۳ میلیون دلار مربوط به صنعت است که با رشد نزدیک به ۵۵ درصدی روبه‌رو بوده است. همچنین وزن صادرات کالا در این بخش رشد نزدیک به ۲ درصدی داشته است. صادرات فرش و صنایع‌دستی نسبت به سال ۹۶ افت ۳۴۴ درصدی در ارزش و رشد ۴۴ درصدی در وزن را تجربه کرده است. صادرات کشاورزی نیز به لحاظ ارزشی کاهش ۵ درصدی و به لحاظ وزنی رشد ۸ درصدی داشته است. صادرات معدن از نظر ارزش با کاهش ۳۴ درصدی و از نظر وزن با افت ۱۳ درصدی روبه‌رو بوده است.

در گزارش سازمان توسعه تجارت ۲۰ بازار هدف صادراتی در سال ۹۷ معرفی شده‌اند. سهم این بازارها از کل ارزش صادرات ایران نزدیک به ۹۱ درصد است. در مجموع ۱۰۷ میلیون و ۹۸۳ هزار تن کالا به ارزش ۴۰ میلیارد و ۱۵۶ میلیون دلار به این کشورها در سال ۹۷ صادر شده که نسبت به سال ۹۶ به لحاظ وزنی افت ۵/  ۱۲ درصدی و به لحاظ ارزشی افت ۵ درصدی را تجربه کرده است. چین بزرگ‌ترین بازار هدف صادراتی است که سهم آن از ارزش صادرات کشور به حدود ۲۱ درصد می‌رسد. سهم عراق بیش از ۲۰ درصد، ‌سهم امارات بیش از ۱۳ درصد، سهم افغانستان نزدیک به ۷ درصد، سهم کره‌جنوبی نزدیک به ۶ درصد و سهم ترکیه بیش از ۵ درصد از کل صادرات است. همچنین هند با سهم نزدیک به ۵ درصد، پاکستان با سهم نزدیک به ۳۳ درصد، اندونزی، عمان و تایلند هر یک با سهم نزدیک به ۲۲ درصد، آذربایجان، ترکمنستان، روسیه، تایوان، ایتالیا، آلمان، کویت و مالزی هر یک با سهم نزدیک به یک درصد وژاپن با سهم نیم درصد در رده‌های بعدی قرار دارند.

صادرات کالا به تفکیک گروه‌های اقتصادی در سال ۹۷ نیز نشان می‌دهد صادرکنندگان ایرانی در سال ۹۷ تنها توانسته‌اند به کشورهای عضو همکاری اسلامی OIC نسبت به سال گذشته (سال ۹۶)کالاهای بیشتری بفروشند. به‌گونه‌ای‌که صادرات کالا به این گروه اقتصادی در سال ۹۷ از نظر وزن با رشد ۵ درصدی و از نظر ارزش با رشد ۹ درصدی نسبت به سال ۹۶ روبه‌رو بوده است. اما صادرات در سال ۹۷ به کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی ECO افت ۲۷ درصدی را در وزن و افت ۱۳ درصدی را در ارزش نسبت به سال ۹۶ تجربه کرده است.

صادرات به کشورهای همکاری خلیج فارس PGCC در سال ۹۷، ۱۵ درصد به لحاظ وزنی و  ۷ درصد به لحاظ ارزشی نسبت به سال ۹۶ کاهش داشته است. صدور کالا به کشورهای عضو همکاری جنوب شرق آسیا ASEANN در سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶ با افت وزنی ۴ درصدی و افت ارزشی ۲ درصدی روبه‌رو بوده؛ همچنین فروش کالای ایران به کشورهای مستقل مشترک‌المنافع CIS در سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶ با افت ۳ درصدی در ارزش و رشد ۱۲ درصدی در وزن مواجه شده است. صادرات کالاهای ایرانی به اتحادیه اروپا EU از نظر وزنی با افت ۲۵ درصدی و از نظر ارزشی با افت ۳۱۱ درصدی روبه‌رو بوده است.

واردات

واردات کالا در سال ۹۷ در مجموع ارزشی معادل ۴۲ میلیارد و ۶۱۲ میلیون دلار داشته و وزن آن ۳۲ میلیون و ۴۶ هزار تن بوده که از نظر وزنی افت ۵/ ۱۷ درصدی و از نظر ارزشی افت نزدیک به ۲۲ درصدی نسبت به سال ۹۶ داشته است. از این میزان واردات، کالاهای واسطه‌ای با ثبت ارزش ۲۶ میلیارد و ۶۷۲ میلیون دلاری دارای سهم ارزشی ۵/ ۶۲ درصدی هستند. همچنین وزن این گروه کالایی ۲۶ میلیون و ۲۵۳ هزار تن بوده که سهم نزدیک به ۸۲ درصدی را از کل وزن واردات به خود اختصاص داده است.

در همین بازه زمانی (سال ۹۷) ۵۳۸ هزار تن کالای سرمایه‌ای به ارزش ۶ میلیارد و ۷۷۱ میلیون دلار وارد کشور شده که سهم آنها از کل وزن واردات نزدیک به ۲ درصد و سهم ارزشی آنها از کل ارزش واردات نزدیک به ۱۶ درصد است. کالاهای مصرفی وارد شده در سال ۹۷ نیز وزنی معادل ۲ میلیون و ۷۲۹ هزار تن به ارزش ۶ میلیارد و ۸۵۶ میلیون دلار داشته که سهم ارزشی آن از کل ارزش واردات بیش از ۱۶ درصد است و سهم وزنی آن نیز ۵/ ۸ درصد ثبت شده است. واردات سایر کالاها وزنی معادل ۲ میلیون و ۵۲۶ هزار تن به ارزش ۲ میلیارد و ۳۱۳ میلیون دلار داشته که سهم وزنی آن نزدیک به ۸ درصد و سهم ارزشی آن ۵/ ۵ درصد است.

در این گزارش ۲۰ مبدا اصلی واردات به ثبت رسیده است. چین با سهم ارزشی بیش از ۲۴ درصد در صدر قرار دارد. امارات با سهم بیش از ۱۵ درصد در رده دوم و ترکیه و هند هر یک با سهم بیش از ۶ درصد در رده‌های بعدی قرار دارند. سهم ارزشی واردات ازآلمان نزدیک به ۶ درصد، سهم سوئیس و کره‌جنوبی نزدیک به ۵ درصد، سهم روسیه بیش از ۳ درصد، سهم هلند و ایتالیا نزدیک به  ۳ درصد، سهم فرانسه ۵/ ۲ درصد و سهم بریتانیا و سنگاپور بیش از ۲ درصد از کل ارزش واردات است. علاوه بر این واردات از اتریش وبرزیل بیش از یک درصد از کل واردات را به خود اختصاص داده‌اند.  عمان،‌ ژاپن و اسپانیا سهم یک درصدی و مالزی و بلژیک نیز سهم نزدیک به یک درصدی از کل ارزش واردات دارند.

واردات کالا به تفکیک گروه‌های اقتصادی در سال ۹۷ نشان می‌دهد، خرید کالا از اتحادیه اروپا در سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶ به لحاظ وزنی افت ۱۲ درصدی و به لحاظ ارزشی افت ۲۲ درصدی داشته است. واردات از کشورهای عضو همکاری‌های اسلامی OIC هم به لحاظ وزنی افت ۲۵ درصدی داشته و هم به لحاظ ارزشی با کاهش ۲۹ درصدی روبه‌رو شده است. خرید کالا از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس PGCC کاهش ۲۶ درصدی در وزن و افت ۲۹۹ درصدی در ارزش را تجربه کرده است.

واردات از کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی ECO از نظر وزنی ۲۰ درصد و از نظر ارزشی ۱۹ درصد کاهش داشته است. اما خرید کالا از کشورهای مشترک‌المنافع CIS هم در وزن رشد ۳۶ درصدی داشته و هم در ارزش ۴۸ درصد رشد کرده است.

خرید کالا از کشورهای عضو همکاری جنوب شرق آسیا ASEAN نیز ۷ درصد در وزن و ۲۴ درصد در ارزش افت کرده است.