بازار ارز و سکه، تابستان را با افزایش قیمت و رکوردهای قیمتی جدیدی شروع کردند؛ روز یک شنبه، دلار ۶۵۰ تومان افزایش را ثبت کرد و به بهای ۱۹ هزار و ۷۰۰ تومان رسید. دلار در تمام ادوار تاریخی در معاملات عمده حتی به صورت لحظه ای هم نتوانسته بود این محدوده قیمتی را تجربه کند. در بازار سکه هم قیمت از مرز ۸میلیون عبور کرد و با ۲۳۰ هزار تومان رشد به بهای ۸میلیون و ۱۵۰ هزار تومان رسید.
لایه های نوسان ساز در بازار ارزی
فلز گرانبهای داخلی، هرگز کانال ۸ میلیونی را به چشم ندیده بود. ثبت چنین رکوردهای قیمتی، استرس ارزی و سکه ای معامله گران و اشخاص عادی را بالا برده است؛ چنین استرس هایی معمولاً باعث میشوند که تقاضای جدیدی از هراس رشد بیشتر قیمت ها وارد بازار شود؛ این تقاضاها میتوانند زمینه ساز رشد بیشتر قیمت شوند، ولی مسئله آن است که معامله گران بزرگ هم امکان دارد در مرزهای مقاومتی اقدام به فروش و کسب سود کنند، متغیری که میتواند تازه واردها را دچار ضرر کند.
در مورد نوسانات جدید قیمت دلار دیدگاه های متفاوتی وجود دارند؛ گروهی از سمت تضعیف عرضه ارز افزایش قیمت دلار را توضیح می‌دهند و بعضی به بالا رفتن تقاضای احتیاطی اشاره دارند. در این میان نقش عوامل بنیادی اقتصادی و توقعات سیاسی را نیز نمی توان نادیده گرفت.
«دنیای اقتصاد» در این گزارش نقش عوامل مختلف در نوسانات قیمتی را بررسی کرده و در انتها به گزاره هایی اشاره می کند که میتوانند جهت بازار را تغییر دهند.
۳ نشانه تضعیف سمت عرضه ارز
بخش زيادي از فعالان بازار معتقدند، ریشه افزایش قیمت دلار در هفته های گذشته، تضعیف سمت عرضه ارز بوده است. این گروه معتقد هستند تقاضا در بازار بصورت چشمگیری بالا نرفته است، ولی کاهش درآمدهای ارزی و دسترسی به آن ها، موجب شده است که پاسخگویی مناسبی به تقاضای بازار صورت نگیرد و قیمت ها افزایشی شوند؛ این عده به چند نشانه برای تضعیف سمت عرضه اشاره می کنند:رشد نرخ حواله درهم، اخبار مربوط به مشکلات برطرف کردن تعهدات ارزی در سامانه نیما و اظهارات بعضی مسئولان مبنی بر یخ زدگی درآمدهای ارزی در کشورهای دیگر.
بر اساس این نشانه ها، این عده باور دارند که افزایش قیمت دلار از سمت تضعیف عرضه ارز آب می خورد.
در این میان، یکی از عواملی که از نگاه فعالان در سال ۹۹ در میزان درآمدهای ارزی ایران اثر داشته است، مربوط به بحران کرونا (corona) و شیوع آن بود. این مسئله سبب شده است که صادرات در بهار امسال کاهش پیدا کند و با کاهش درآمدهای ارزی حاصل از آن به بازار فشار وارد شود. با این حال، نشانه اصلی که هم چنان بعنوان تضعیف سمت عرضه عنوان می شود، مربوط به رشد نرخ حواله درهم است. روز قبل نرخ حواله درهم در مقطعی حتی به بالای ۵ هزار و ۴۵۰ تومان رفت. با چنین قیمتی، ارزش دلار در بازار داخلی می توانست حدود ۲۰ هزار تومان باشد. از نظر فعالان، عدم تناسب میان نرخ حواله درهم و اسکناس دلار در بازار داخلی نشان می دهد که میزان عرضه ارز به صورت حواله تضعیف شده و تعادل بازار را برهم زده است. عده ای نیز عنوان می کنند بعضی تجار در برآورده کردن تعهدات درهمی خود موفق نبوده اند و همین مساله فشار مضاعفی را به بازار وارد کرده است. البته تعطیلات مربوط به کرونا نیز مسلما در بازار درهم کشور همسایه مؤثر بوده است.
گروهی هم عقیده دارند، تضعیف عرضه مسئله ای نبود که بازار متوجه آن نباشد، ولی در هفته های گذشته اظهاراتی به نقل از بعضی مسئولان منتشر شد که حکایت از کمبود شدید عرضه داشت و این مسئله توجه به بازار ارز را بیشتر کرد.
چهار نوع تقاضا در بازار ارز
در حالی که تعداد زيادي از کارشناسان بر تضعیف عرضه ارز بعنوان متغیر بنیادی که زمینه ساز رکوردزنی دلار شده است، اشاره می کنند، بعضی دیگر از فعالان معتقدند سمت تقاضا نیز در هفته های گذشته تقویت شده است. برخی از افراد این گروه باور دارند عوامل بنیادی مثل بالا بودن نرخ تورم و کسری بودجه توانسته اند زمینه ساز ورود تقاضای انتظاری به بازار شوند؛ در واقع چنین عواملی این انتظار را در میان معامله گران به وجود آورده اند که قیمت دلار میتواند رشد بیشتری را تجربه کند. عده دیگری باور دارند، کاهش نرخ سود باعث شد که بعضی اشخاص سنتی تر که آشنایی چندانی با بازار سهام ندارند، ترجیح دهند که پول خود را وارد بازارهای ارز و سکه کنند. عده ای نیز باور دارند، افرادی که به علت گسترش ویروس کرونا، تقاضای ارزی خود را به تعویق انداخته بودند، در هفته های گذشته با افزایش قیمت دلار تصمیم گرفتند وارد بازار شوند و نیاز خود را پیش از اینکه قیمت رشد بیشتری را تجربه کند، مرتفع کنند. نوع چهارم متقاضیان بیشتر شامل بازیگران فنی بازار است که شکست مرزهای مقاومتی، انگیزه ورود آن ها به بازار را بیشتر و بیشتر کرده است.
عوامل روانی و جریان های درون بازاری
در حالی که در بخش عرضه و تقاضا عوامل بنیادی در رشد قیمت ها اثر داشته اند، نمی توان نقش اخبار سیاسی و جریان های درون بازاری حوزه ارز را نیز در رشد قیمت های اخیر نادیده گرفت. به طورمثال ، روز گذشته گفته می شد که قسمتی از معامله گران خالی فروشان در رشد قیمت اثر داشتند. در واقع خالی فروش ها که تصور کرده بودند روز یک شنبه قیمت کاهشی خواهد بود، اقدام به فروش ارز کردند؛ ولی افزایش روز یک شنبه و عبور از کانال ۱۹ هزار تومانی، باعث ضرر آن ها شد و مجبور شدند که ارز وعده داده شده را تحویل دهند و از این طریق، فشار بیشتری به قیمت وارد شد.
در این میان، عوامل روانی نیز در تصمیمات احساسی و هیجانی بازار و انتظارات معامله گران نسبت به آینده بازار اثر دارند. به طورمثال ، چند هفته قبل، تبادل زندانیان میان ایران و ایالت متحده آمریکا در شرایط اختلاف مربوط به سفر نفتکش های ایرانی به ونزوئلا، تا حدی انتظارات در بازار ارز را تغییر داد و انتظارات افزایشی در بازار کاهش یافت. تبادل مذکور چنین انتظاری را در میان بعضی فعالان ایجاد کرده بود که تنش ها میان ایران و آمریکا حداقل بیشتر نخواهند شد و شاید حتی مذاکره ای قبل از انتخابات آمریکا صورت بگیرد.
با این حال، خبر اجرایی شدن تحریم کشتیرانی ایران توسط آمریکا انتظارات را تغییر داد. در آن سوء، در فضای داخلی نیز جریان اخبار بگونه ای است که گویا قرار نیست در ماه های آتی مذاکره ای صورت بگیرد. از آن جایی که اشخاص عادی و تجار، تصور می کنند بخش زیادی از افزایش قیمت در سال های اخیر ناشی از تنش های سیاسی بوده است، مسلما ادامه این تنش ها، انتظار آن ها نسبت به افزایش قیمت ها را بالا می برد. در کنار این، رشد بهار ۹۹ شاخص کل بورس نیز درست است که بخشی از سرمایه ها را به خود جذب کرده، ولی هم زمان چنین انتظاری را در میان معامله گران ایجاد می کند که قیمت ارز هم در واکنش به افزایش بورس حتما رشد خواهد کرد. در نگاه بعضی از اشخاص، قیمت های بالای سهام تنها با بالا رفتن قیمت دلار میتواند قانع کننده باشد.
چه عواملی میتوانند دلار را کاهشی کنند؟
تمام عوامل یاد شده امکان دارد در افزایش قیمت دلار اثر گذاشته باشند و در صورت ادامه اثرگذاری آن ها، افزایش بیشتر قیمت دور از ذهن نخواهد بود؛ با این حال، سه اتفاق هم میتوانند زمینه ساز بازگشت قیمت دلار به سطوح پائین تر شوند. نخستین مسئله بازگشت ارز صادراتی است که میتواند با تقویت سمت عرضه، یکی از محرک های اصلی رشد دلار در هفته های قبل را حذف کند. چندي پیش رییس کل بانک مرکزی نیز عنوان کرده بود صادرکنندگانی که در سال پیش صادرات داشتند تا پایان تیرماه باید ارز خود را به نیما برگردانند. باتوجه به افزایش اخیر قیمت دلار، میتوان گفت صادرکنندگان نیز در ماه جاری انگیزه زيادي برای بازگشت ارز خود خواهند داشت و این مساله میتواند تا حدی قیمت دلار را در صورتی که تقاضا در همین سطح باقی بماند، در مسیر بازگشت یا آرامش قرار دهد. در کنار این در صورت عملیاتی شدن توافق ایران با عراق در زمینه دریافت بخشی از درآمدهای ارزی به صورت کالاهای ضروری و دارو، باز هم بازارساز میتواند در زمینه عرضه ارز دست بالاتری داشته باشد. درواقع در حال حاضر بازارساز ناچار است از منابع خود به صورت مستقیم برای کالاهای ضرروری و دارو استفاده کند؛ و توافق با کشور همسایه میتواند فشار به منابع ارزی بانک مرکزی را کاهش دهد. این مسئله میتواند، قدرت سمت عرضه در بازار را افزایش دهد.
عامل دیگری که میتواند زمینه ساز کاهش قیمت ها شود، کشف سود توسط خریدارانی است که از کانال ۱۷ هزار تومانی اقدام به خرید کرده اند و امکان دارد با رسیدن به قله های جدید ترجیح دهند قسمتی از ارز خریداری شده خود را برای کسب سود به فروش برسانند.
***
طلا ارزش پول ملی را آب می كند
روزنامه آرمان ملی در گزارشی به قلم امیر داداشی نوشت: طلا و سکه در نخستین روز تابستان تب بالایی گرفتند و رکوردهای تاریخی از خود برجا گذاشتند. طوری که سکه تمام بهارآزادی تا بعد از ظهر روزگذشته بر قله هشت میلیون و ۲۵۰ هزار تومان ایستاد و هر گرم طلای ۱۸عیار هم از نرخ تاریخی ۸۱۰هزار تومان عبور کرد. حال در حرارت طلا و سکه، این ارزش پول ملی است که هرروز بیشتر آب می شود. چنان که نگاهی به بازار ارز هم نشان می دهد که دلار تمام زور خود را برای عبور از مرز مقاومتی ۲۰هزارتومان می زند. با این که بطور سنتی نرخ طلا و سکه از بازار جهانی طلا و بازار داخلی ارز تأثير می پذیرد، ولی نوسان لحظه ای طلا و سکه در این ایام شکل غیرطبیعی بخود گرفته است و نمی توان آنرا صرف قیمت ۱۷۴۴دلاری اونس طلا در بازار جهانی و نرخ ۱۹هزار تومانی دلار در بازار ایران دانست. اعدام سلاطین سکه و دلار هم بنظر میرسد دیگر پاسخگو نباشد، زیرا در حالیکه هنوز دو سال هم از ۲۳ آبان ۹۷ که وحید مظلومین اعدام شد، نمی گذرد، نرخ سکه دو برابر شده تا شکست سیاست های پلیسی در اقتصاد مسجل شود. حال باید دید دولت، مجلس و قوه قضائیه این بار چه راه حلی را برای کنترل بازار در پیش می گیرند؟ در این زمینه «آرمان ملی» گفت وگویی با عبادا... محمدولی، عضو انجمن صنفی کارفرمایان صنعت طلا و جواهر، انجام داده است که در ادامه می خوانید.
نرخ سکه تمام بهار آزادی طرح جدید روزگذشته قله هشت میلیون و ۲۵۰ هزار تومان را هم تجربه کرد. دلیل این رکوردشکنی های پیاپی طلا و سکه چیست؟
قیمت طلا و سکه به چند عامل بستگی دارد که من جمله آن میتوان به نرخ جهانی اونس طلا اشاره کرد. اخبار سیاسی از دیگر مواردی است که بر قیمت این فلز تأثير می گذارد که از این اخبار با عنوان جنگ اقتصادی هم میتوان یاد کرد. ارزش پول ملی در مقابل ارزهای بین المللی نیز از دیگر نکاتی است که بر قیمت طلا و سکه اثر می گذارد. بهرحال تمامی این عوامل روند ناگوار برای بازار ایران داشته اند. چنان که دیروز قیمت اونس جهانی طلا از ۱۷۴۴دلار عبور کرد. در حوزه اخبار سیاسی نیز اخیرا قطعنامه شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی علیه ایران جنگ اقتصادی جدیدی بود که علیه ایران به نمایش گذاشته شد. دلار هم نیز چند روزی است تمام تلاش خود را برای ورود به کانال ۲۰هزارتومان در پیش گرفته است. در چنین شرایطی نمی توان انتظار داشت که قیمت طلا و سکه آرام بگیرد.
یعنی روند افزایش قیمت طلا و سکه را امری طبیعی می دانید؟
خیر؛ اینها روند طبیعی بود که به آن اشاره کردم. این روند غیرطبیعی است، ولی با این تفاوت که من به این موضوع اعتقاد ندارم که طلا گران می شود، بلکه این پول ملی است که ارزش خود را هرروز از دست می دهد. پس ما باید ببینیم که چرا ارزش پول ملی از دست میرود و راهکاری برای مقابله با آن بیندیشیم. برای درامان بودن بازار سکه و طلا باید ابعاد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور را مورد واکاوی قرار دهیم. با تمرکز با یک بخش نمی توان بازار را به ثبات رساند. هنگامی که در دنیا آمار اشتغال اعلام می شود تأثير مستقیم بر بازارهای مالی می گذارد، ولی در ایران با این که آماری نظیر اشتغال، تورم، رشد اقتصادی و... از نظر مراکز رسمی رو به بهبود هستند، اما بازارهای مالی اعتنایی به این آمار ندارند. گذشته از نقدهایی که به آمار رسمی وجود دارد، باید توجه داشت که دلیل اصلی این اتفاق نگاه واسطه گرایانه به کالاهاست. در حالیکه کالاهایی مثل مسکن یا اتومبیل کالاهای مصرفی بادوام به حساب می آیند و حتی بطور طبیعی باید زیان ده باشند، ولی در ایران نگاه سرمایه ای روی آن ها وجود دارد. حال بازارهای ارز، طلا و سکه که جای خود دارند. این بازارها هیچگاه ثبات نداشته اند و در روزهای گذشته شاهد تلاطم بیشتری هستیم. هنگامی که پول یک کشور استحکام لازم را نداشته باشد، دربرابر کوچک ترین خبری ارزش خود را از دست می دهد. خوشبختانه از لحاظ ژئوپلتیکی کشور ما در موقعیتی قرار گرفته که ۲۰درصد منابع دنیا را در اختیار دارد و فقط یک درصد جمعیت جهان در ایران زندگی می کند. طبیعتا حق مردم ایران بیش از آن چیزی است که در روزگار کنونی تجربه می کنند.
آیا برخوردهای دستوری، نظیر اعدام وحید مظلومین، سلطان سکه، تاثیری بر بهبود روند بازار داشته است؟ چرا به رغم شکست این سیاست ها هنوز چنین واکنش هایی در اولویت قرار دارد؟
متأسفانه عملکردها تناسبی با شعارها ندارد. امروز نرخ سکه دقیقا دو برابر قیمت روزی است که وحید مظلومین به چوبه دار آویخته شد. ما امروز از فقر نظارت و بازرسی رنج می بریم. حتی همین برخوردهای دستوری هم درست اجرا نمی شود. بانک مرکزی نهایتا ۴۸ساعت بازار را به قبضه درمی آورد، ولی بلافاصله بازار را به حال خود رها می کند. وقتی کشوری میتواند در بحث هوا و فضا و... چنین دستاوردهایی از خود برجای بگذارد، چرا در بخش صنعت نتواند؟ طبیعتا چون اراده ای برای رونق باثبات بازار وجود ندارد. همین نمایندگانی که امروز وارد مجلس شدند، قبل از انتخابات انواع و اقسام شعارها را سر دادند، ولی در حالیکه بازارهای ایران در یکی از تلخ ترین ایام خود به سر می برند، دغدغه نمایندگانی که با شعار بهبود معیشت مردم به بهارستان راه یافتند، فیلترینگ اینستاگرام شده است! البته اگر دغدغه آن ها اقتصاد هم باشد باری به هر جهت میرود و عمق ندارد. بر همین اساس بعید نیست که با ادامه این روند سکه به ۱۰میلیون تومان هم برسد.
آیا در تابستان سکه ۱۰ میلیون تومان می شود؟
بله؛ میتوان این پیش بینی را انجام داد. زیرا برنامه مشخصی برای کنترل بازارها وجود ندارد.
آیا این روزها در بازار طلا و سکه مشتری خاصی وجود دارد؟
در این فضا نمی توان در مورد کسب وکار صحبت کرد. طبیعتا هنگامی که صبح سکه هفت میلیون و ۹۰۰ هزار تومان است و دو ساعت بعد به هشت میلیون و ۲۵۰ هزار تومان میرسد درصورتی که مشتری هم حضور داشته باشد، فروشندگان حاضر به معامله نمی شوند.
- 12
- 2
