افراد مشهور تاریخ که شاید فقط یک افسانه باشند (قسمت دوم)

به گزارش برترین ها، در زمانه حاضر که آمار و اطلاعات به شدت فراگیر شده و همه جا را در بر گرفته است، خیلی راحت می توان به جستجوی زندگینامه یک سلبریتی یا سیاستمدار پرداخت چرا که «تاریخ» در عصر حاضر بیش از هر زمان دیگر ثبت و مراقبت می شود. هر چیزی که هرگز نمی خواستید بدانید، مثلا درباره تاریخچه شیوه آرایش موی «بریتنی اسپیرز»، می توانید پیدا کنید. و آن وقت هرگز نمی توانید آن را فراموش کنید!

افسوس که همیشه اوضاع بر این منوال نبوده است. حقایق درباره خیلی از شخصیت های تاریخی تا سال ها پس از بعد از دوره ای که ادعا می شود آنها در آن زندگی می کردند ثبت نشده بود (در بعضی موارد حتی تا دهه ها و قرن ها بعد از آن دوره). با توجه به گذشت این زمان مدید، ممکن است اطلاعات حقیقی درباره زندگی آن شخص به طور کامل از بین رفته و افسانه ها جای حقایق را گرفته باشند.

اما از آنجا که ما موجوداتی هستیم که در طول زندگی، وابستگی زیادی به «تکرار» و «عادات» مان داریم، بنابراین نسل اندر نسل همان افسانه ها را تکرار می کنیم؛ واقعیت ها بروند به جهنم! در لیست خود به برخی از افراد مشهور تاریخ پرداخته ایم که اسامی آنها را می شناسید، اما ممکن است هرگز به هیچ وجه وجود خارجی نداشته اند، حداقل در فرمی که همه می پندارند.

سیبل لودینگتون (Sybil Ludington)

سیبل لودینگتون به خاطر این که فراموش شده بود در یادها مانده است! یک دختر قهرمان از «جنگ استقلال آمریکا»؛ اما نکته عجیب اینجاست که تا پس از گذشت یک قرن، هیچکس به یاد این قهرمان نیفتاده بود! بسیاری عقیده دارند که او نسخه مونث «پائول ریوِره*» (Paul Revere) است.

لودینگتون ۱۶ ساله با شجاعت تمام در زیر بارش باران، مسافت ۶۵ کیلومتر را از «پوتنم کانتی» (Putnam County) سوار بر اسب و به تنهایی از کوره راه های سخت و دشوار در حالی که خطر دستگیری توسط نیروهای انگلیسی و یا افتادن به دست خلافکاران خودمختار (که در زمان جنگ استقلال از شرایط سوء استفاده و به میل خود رفتار می کردند) پیمود تا به نیروهای ارتش استقلالِ «داچ کانتی» (Dutchess County) که آن زمان در دره «نیویورک هودسون» (New York’s Hudson) مستقر بودند اعلام خطر کند که نیروی های انگلیسی با تمام قوا و برای جنگ نهایی عازم هستند.

با توجه به این آمار و ارقام، تاریخ باید نام «لودینگتون» را بسیار بلندتر از نام «ریوره» فریاد می کرد، زیرا لودینگتون دو برابر فاصله ای که «ریوره» و هر دو در شرایط سخت و طاقت فرسا، پیموده بود. اما اگر این حرف را به «تاریخ» بگویید، ممکن است به دلیل کمبود اسناد قابل اطمینان، شما را یک دروغگوی کثیف بنامد! چرا که اولین بار که داستان لودینگتون عنوان شد، بیش از یک قرن از تاریخی که ادعا شده او این کار را انجام داد، گذشته بود (یعنی سال ۱۸۸۰ میلادی) و در «مجله اسمیتسونیان» (Smithsonian Magazine)؛ داستان «لودینگتون» در طول آن یک قرن کجا بود؟!

البته کاملا قابل درک است که زنان جامعه آمریکایی در آن روزگار، می خواستند نقش تاثیرگذارشان در استقلال آمریکا، از خاطره ها محو نشود! امروزه سیمای «لودینگتون» بر تمبرها و کتاب های مصور نقش می بندد. فمنیست ها و ضدکمونیست ها از او به عنوان طلسمی در رسیدن به اهداف خویش استفاده می کنند.

«لودینگتون» به همان میزان واقعی یا جعلی است که مردم برای معنا دار کردن زندگی شان به امثال او باور دارند، درست مثل خودِ تاریخ!

هومر (Homer)

هومر شاعر یونانی است که دوتا از کتاب هایش (حماسه های اساطیری «ایلیاد» و «اودیسه») در کلاس زبان انگلیسی دبیرستان (های آمریکا) تدریس می شود. با وجود اهمیت و محبوبیت این حماسه های اساطیری، شخصیت واقعی نویسنده آنها در پسِ پرده ای پر رمز و راز پنهان مانده است.

به احتمال به یقین، هومر خالق حقیقی این داستان ها نبوده است چرا که عمر این حماسه ها به حدود ۱۰۰۰ سال پیش از زمانه ای که وی در آن می زیسته است باز می گردد و او احتمالا فقط نخستین کسی بود که آنها را به رشته تحریر در آورد. در مورد خود هومر هم نظرات متفاوتی وجود دارد، عده ای معتقدند که او نابینا بوده است و حتی یک نویسنده ادعا کرده است که هومر در اصل یک «زن» بوده است.

برخی از تاریخ شناسان معتقدند که «هومر» تنها یک شخص نبوده است، بلکه این آثار، حاصل کار گروهی از دانشمندان یونانی بوده اند. در نهایت احتمالا هرگز به جواب قطعی نخواهیم رسید؛ اما میراثِ کهنِ هومر همچنان که در عصر نیروگاه های اتمی ادامه یافت، در اعصار بعد نیز ادامه خواهد یافت.

کینگ آرتور (King Arthur)

همه در طول عمرشان حتی یک بار هم که شده نام «پادشاه آرتور» فرمانروای تاریخی انگلستان را شنیده اند؛ داستان آن را شنیده اند یا شاید حتی فیلم «کینگ آرتور» (King Arthur-2017) (یا فیلم های قدیمی ترش) را دیده باشند. در هر صورت، گفته می شود که پادشاه بریتانیا شمشیر سحرآمیز «اکسکالیبر» (Excalibur) (شمشیری که به پادشاهی وی حقانیت الهی می بخشید) را از بانوی دریاچه گرفته و «جام مسیح» (Cup of Christ) (جامی که حضرت مسیح در «شام آخر» از آن استفاده کرده بود) را یافته است.

این داستان های خارق العاده به وضوح قصه های برخاسته از فولکلور انگلستان است؛ اما آیا افسانه «آرتور» از زندگی واقعی یک انسان حقیقی نشأت می گیرد؟

اولین داستان های آرتور در قرن نهم میلادی و تاریخچه نبردش با مهاجمان ساکسون ظاهر شده است، بنابراین اگر افسانه آرتور بر پایه شخصیتی واقعی بنا نهاده شده باشد (البته اگر چنین شخصیتی وجود خارجی داشته)، باید پیش از آن تاریخ می زیسته باشد.

برخی از مورخان، فرمانده نظامی ارتش روم، «لوسیوس آرتورویس کاستوس» را به عنوان یک نامزد احتمالی معرفی می کنند. فیلم «کینگ آرتور» (King Arthur-2004)، با بازی کلایو اوون (Clive Owen)، بر اساس این عقیده ساخته شده است و او را به عنوان یک سرباز رومی توصیف می کند. برخی دیگر از مورخان، شخصیت یکی از پادشاهان بریتانیایی در قرن پنجم میلادی به نام «ریوتاموس» (Riothamus) را به عنوان مبنا و اساس این افسانه یاد می کنند.

مریم مَجدَلیه (Mary Magdalene)

به نظر می رسد از ابتدای تاریخ مسیحیت، اکثر مسیحیان دو «مریم» را گرامی داشته اند: «مریم باکره» و «مریم مجدلیه». اولی را به خاطر به دنیا آوردن یک کودک مقدس (مسیح (ع)) و دومی را به خاطر این که زنی بدکاره بود که به حضرت مسیح (ع) پناه آورد و از گناهان خویش توبه کرد و از جمله یاران نزدیک وی گشت. اما بر پایه تحقیقات BBC بر مبنای اسناد تاریخی، هیچ مدرکی برای اثبات این مدعا وجود ندارد.

کتاب مقدس هرگز از مریم مجدلیه به عنوان یک گناهکار یاد نکرده است. تا آنجایی که از کتاب مقدس استنباط می شود، او یک زن «خوب» بود که با اشک های خود پاهای حضرت مسیح (ع) را شست و با موهای خود آنها را خشک کرد و شاهد رستاخیز عیسی (ع) بود که موضوع بسیار مهمی است.

روزنامه ایندیپندت حتی یک احتمال رادیکال را مطرح می کند: «مریم مجدلیه با حضرت مسیح ازدواج کرد!» بر اساس یک سند مکتوب ۱۵۰۰ ساله به نام «انجیل گم شده» (The Lost Gospel) ادعا می شود که حضرت مسیح (ع) و پاکیزه کننده مورد علاقه پاهایش در حقیقت «آقا و خانم مسیح» شدند و صاحب یک فرزند هم شدند! بر اساس این سند تاریخی، «مریم مقدس» در حقیقت همان «مریم مجدلیه» است و نه مادرِ حضرت مسیح (ع)!

پس چطور این سردرگمی اتفاق افتاده است؟! BBC معتقد است داستان «مریم مجدلیه» با داستان یک مریم دیگر که ذکرش در کتاب مقدس رفته است (خواهر مارتا) و نیز سرگذشت یک زن دیگر که بدکاره و بی نام و نشان بوده است مشتبه و متداخل شده و در نهایت این سردرگمی به وجود آمده است.

پاپ جوآن (Pope Joan)

پاپ «جوآن» ظاهرا در سال ۸۵۵ میلادی به مقام «پاپ» نائل آمد، زمانی که اکثر زنان اجازه انجام هیچ کاری جز خانه داری و به دنیا آوردن و تربیت فرزندان نداشتند. اما دو سال بعد از آن تاریخ، باردار شد و بنا به روایات مختلف یا در همان روزِ برملا شدن راز بارداری اش، کشته شد یا برای همیشه تبعید گشت.

واقعا حکایت شگفت آوری است، هم از نظر دیدگاه فمینیستی و هم از نظر دیدگاه تاریخی! به جز این که همه این حکایت ها، قصه ای بیش نباشد!

بر طبق شبکه خبری ABC، مناظرات بسیاری بر سر این مسئله انجام شده است که آیا اصلا «پاپ جوآن» در واقعیت وجود داشته است یا خیر؟ معتقدان به صدها سند تاریخی اشاره می کنند که اختصاص به شرح زندگی او دارد، و نیز به شاعر دوره رنسان آقای «جیوانی باکاسیو» (Giovanni Boccaccio) اشاره می کنند که نام او را در ردیف ۵۱ از لیست کتاب «۱۰۰ زن مشهور» خود قرار داده است. به علاوه در میان حکاکی های میدان «سنت پیتر» دولت شهر «واتیکان»، شمایلی از زنی دیده می شود که در حالی که دارد کودکی را به دنیا می آورد، شنل پاپ را بر دوش دارد! این دقیقا به همان «پاپ جوآن» اشاره دارد!

نظریه رسمی کلیسای کاتولیک این است که «پاپ جوآن» یک افسانه است، و محققان نیز این نظریه را تایید می کنند. پروفسور «والری هاتچکیس» (Valerie Hotchkiss) معتقد است داستان «پاپ جوآن» از کتابی به نام «تاریخ امپراطوران و پاپ ها» نوشته کشیشی به نام «مارتین پولونوس» (Martin Polonus) سرچشمه گرفته است، هر چند که به عقیده وی شاید این کشیش در نسخه اصلی اسمی از «جوآن» نیاورده باشد.

اما پس از مرگش نام او توسط شخص دیگری به این کتاب اضافه شده و از آن زمان، کشیشان دیگر هم در نسخه های خطی خود که از آن کپی می کردند، بدون توجه به انجام تحقیق در خصوص صحت و سقم این مسئله، تنها به این سبب که به نظر مطلب خوبی بود آن را تکرار کرده اند. چه این داستان حقیقت داشته باشد یا نداشته باشد، بدون شک همگی می توانیم بر این مسئله توافق کنیم که واقعا داستان جالبی بود!

فیثاغورث (Pythagoras)

تاثیر فیثاغورث بر ریاضیات گزافه نیست، اگرچه دانش آموزان دبیرستانی که در درک «قضیه فیثاغورث» دچار مشکل شده اند، ممکن است نظر دیگری داشته باشند. اما به مرور شمار افرادی که فیثاغورث را نه فقط به عنوان دشمن اصلی تازه واردان کلاس هندسه، بلکه به عنوان یک «داستان تخیلی» می شناسند، رو به ازدیاد است!

همانطور که در کتاب «تاریخ فلسفه، بدون شکاف؛ جلد اول» (A History of Philosophy Without Any Gaps, Volume 1) توضیح داده شده است، با اطلاعاتی که در دست داریم، فیثاغورث هرگز خودش به نوشتن چیزی مبادرت نورزیده است. همه اطلاعاتی که درباره فیثاغورث داریم، از اشخاص دیگر مانند شاگردانش که به «فیثاغورثیان» (Pythagoreans) مشهورند به دست ما رسیده است.

حتی مشخص نیست که پیشرفت های غیرمنتظره ریاضی که به او نسبت داده می شوند، کار همین شاگردان نباشد. او حتی قضیه ای که به نام اش ثبت شده است (قضیه فیثاغورث) را هم خودش کشف نکرده بود و تا دهه ها بعد از درگذشتش هنوز درباره نظریه «کرات آسمانی» اش تفکر اساسی صورت نگرفته و به نتیجه نهایی نرسیده بود.

کتابی به نام «فیلسوفان درگذشته» (Book Of Dead Philosophers) عنوان می کند که حتی محققان قرن های گذشته نیز بر این باور بوده اند که فیثاغورث شخصیتی ساختگی بوده است؛ چرا که هیچ اثر مکتوبی از او در دست نیست و همچنین در ایتالیای باستان فرقه ای به نام «فیثاغورثیان» وجود داشته که احتمالا خلق شخصیت «فیثاغورث» کار آنها بوده است تا با داشتن شخصیتی به عنوان «رهبر»، به عقاید افراطی و گاها بی پایه و اساس خود مشروعیت ببخشند. برای مثال آنها عقیده داشتند که اعداد فرد «مذکر» و اعداد زوج «مؤنث» هستند!

* پائول ریوره (۱۸۱۸-۱۷۳۴) یک آمریکایی آزادیخواه بود که بیشتر به خاطر اسب سواری شبانه اش در نیمه شبی از ماه آوریل ۱۷۷۵ و اعلام خطر حرکت نیروهای ارتش سلطنتی انگلیس به نیروهای استقلال طلب آمریکایی پیش از نبردهای «لگزینگتون و کنکورد» (Lexington and Concord)، نامش در تاریخ ثبت شده است.

احمد محمدی