غربالگری رایگان سرطان روده بزرگ برای یک میلیون اصفهانی/تست فیت ظرف ۵ دقیقه، مثبت‌ها پیگیری کنند، تکرار لازم نیست

به گزارش  علم و فناوری از اصفهان،  در نشست  علمی، آموزشی، خبری تحت عنوان سرطان روده بزرگ که با حضور پزشکان متخصص و فوق تخصص گوارش و کبد در مرکز سلامت گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان برگزار شد، ضمن بررسی میزان شیوع و بروز این بیماری، کلیات پیشگیری و غربالگری برای جامعه معمولی و پرخطر اعلام شد: با تلاش این تیم غربالگری رایگان سرطان روده بزرگ برای یک میلیون اصفهانی (استان اصفهان) فراهم شده است که روش تشخیص تست نشت خون (Fit) ظرف ۵ دقیقه است و مثبت‌ها فقط باید پیگیری کنند، تکرار لازم نیست.

پیمان ادیبی رئیس مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی استان اصفهان گفت: این جلسه از طرف مرکز تحقیقات گوارشی و کبد و انجمن متخصصین گوارش و کبد مشترکا برگزار می‌شود و از نهاد اجرایی دانشگاه بخش عملیاتی دانشگاه معاونت بهداشتی که نقش اصلی را در پیشگیری از سرطان روده بزرگ کولورکتال دارند حضور دارند سرفصل‌هایی بررسی خواهد شد، در این جلسه سرفصلها مهم با حضور پزشکان متخصص و فوق تخصص گوارش و کبد برگزار شد، در ادامه بازدید از مرکز سلامت و خدماتی که در سال‌های گذشته دانشگاه برای پیشگیری بصورت سخت افزاری و نرم افزاری فراهم کرده است، انجام گرفت.  

این جلسه با حضور:

پیمان ادیبی فوق تخصص گوارش و رئیس مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی استان اصفهان 

 دکتر مهرداد زینلیان متخصص و عضو هیات علمی گروه ژنتیک دانشکده پزشکی و معاونت فنی علوم پزشکی اصفهان

دکتر زهرا روان‌خواه مسئول ثبت و غربالگری سرطان‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی

مهندس علیرضا رقاعی مسئول بخش گوارش دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

دکتر مهدی احمدی فر مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

حدودا وضعیت سرطان روده بزرگ در جامعه ما در چه وضعیتی است آیا جزو سرطان‌های شایع ماست و در طی یک دهه گذشته بروز آن ثابت بوده یا اینکه در حال افزایش یا کاهش است؟

دکتر تابش: سرطان روده بزرگ سومین سرطان شایع دنیاست در ایران هم جزو سرطان‌های شایع به حساب می‌آید و سومین و چهارمین سرطان و حتی گاهی دومین و سومین سرطان شایع کشور است، در ده سال اخیر سرطان روده بزرگ در کل دنیا در حال افزایش بوده، در کشور ما نیز هم آمار ثبت سرطان بهتر شده هم میزان بروز این سرطان افزایش پیدا کرده که حتی ۷ برابر هم در طی ده سال اخیر ممکن است شده باشد که علت‌های مختلفی هم می‌تواند داشته باشد چون جوامع در حال پیشرفت سبک زندگی به سمت زندگی غربی نزدیک می‌شود و شیوع این سرطان هم در زندگی غربی بیشتر بود الان کشورهای در حال توسعه هم دارند به سمت افزایش این سرطان پیش می‌روند.

شما معتقدید سرطان‌های روده بزرگ در کشور شایع هستند؟/ وضعیت استان اصفهان چگونه است؟

دکتر تابش: بله بین دومین و چهارمین رتبه از نظر شیوع و از نظر بروز هم حدودا در آخرین آمار که مربوط به سال ۹۶ بوده است استان اصفهان رتبه اول سرطان کولورکتال را داشته است. در سال ۹۵ استان تهران بیشترین بروز این سرطان را داشته است.

تعریف بروز و شیوع

دکتر ادیبی: میزان بروز ناظر بر تعداد موارد جدید یک بیماری است در یک بازه زمانی مشخص که معمولا بصورت سالیانه مشخص می‌شود اما میزان شیوع فراوانی بیماری در جامعه که بحث بازه زمانی مطرح نیست یعنی در حال حاضر چه تعداد از افراد جامعه به این بیماری مبتلا هستند، در واقع میزان شیوع تعداد تجمعی بیماری است از گذشته تا حال.

روش ثبت سرطان‌ها در ایران و جهان چگونه است؟

دکتر روان‌خواه: هر دانشگاهی موارد سرطانی را از چندین منبع جمع آوری می‌کند که آزمایشگاه‌های پاتولوژی، بیمارستان‌هایی که مریض در آن بستری و درمان می‌شود و آمار مرگ و میر که در اثر سرطان‌ها اتفاق می‌افتد همچنین مراکز رایدیولوژی، سی تی اسکن، ام آر آی و هرجایی که ممکن است یک مریض سرطانی مراجعه داشته باشد، یعنی جایی که سرطان را تشخیص می‌دهند، جای که بیماردرمان گرفته، رادیو تراپی و اشعه درمانی گرفته باشد یا جایی که فرد فوت شده باشد و در گواهی فوت پزشک قانونی معتبر نوشه باشد سرطان است.

از هرجایی اطلاعات را جمع‌آوری کرده باشیم در یک سامانه یکسان کشوری این اطلاعات وارد و تکرارگیری می‌شود؛ یعنی مریض اصفهان که رفته تهران یا مریضی که از استان دیگر آمده اصفهان  هر کدام به شرطی که آدرس را درست داده باشد تکرار‌گیری انجام در نهایت و وزارتخانه گزارش کشوری را منتشر می‌کند که چندین بار از دانشگاه‌ها اطلاعات را  می‌گیرد از نظر کنترل کیفیت مطمئن می‌شود اصلاحات لازم انجام می‌گیرد و کتاب کشوری چاپ و در آن میزان سرطان هر استان را اعلام می‌کند.  

با سامانه ملی ثبت سرطان کم شماری و پرشماری و هم شماری اتفاق نمی‌افتد

دکتر ادیبی: با سامانه ملی ثبت سرطان کاری شده که کم شماری و پرشماری و هم شماری اتفاق نیفتد. بنابراین اطلاعات از سال ۹۶ است اما اطلاعات سال ۱۴۰۰ هم وجود دارد منتها سیاست‌گذاری براساس گزارش نهایی انجام می‌گیرد.

داشتن اطلاعات بروز و شیوع چه کمکی برای سیاستگذاران جامعه از نظر پیشگیری و درمان می‌کند؟

دکتر زینلیان: منابع برای مدیریت بیماری‌ها منابع محدودی است طبیعتا اگر بخواهیم منابع را بصورت بهینه مدیریت کنیم بایستی بار بیماری‌ها را بشناسیم بار بیماری یعنی تاثیری که هر بیماری به لحاظ ناتوانی در جامعه می‌گذارد یا باعث مرگ و میر یا ناتوانی می‌شود و این که چگونه بار بیماری‌ها را بدست می‌آوریم از طریق محاسبه بروز و شیوع بیماری و هجمه‌ای که به سیستم سلامت تحمیل می‌کند و براساس آن منبع را تخصیص می‌دهیم که  اگر یک بیماری مثل سرطان روده بزرگ در بین سرطان‌ها و بدخیمی‌های جامعه فراوانی بیشتری را به خود اختصاص داده، میزان مرگ و میر بیشتری در مقایسه بقیه سرطان‌ها دارد ترجیح ما این است که در اولویت بیشتری به لحاظ اختصاص منابع قرار گیرد و براساس آن پیش بینی آینده برای تامین نیازها و تجهیزات انجام می‌شود.  

در یکی دو دهه گذشته ۱۰ سال سن بروز سرطان روده بزرگ پایین آمده است

دکتر زینلیان: سرطان‌ها بیماری افراد مسن است و معمولا بعد  از۶۰ الی ۷۰ سال خود را نشان می‌دهند اما در سرطان روده بزرگ داده‌های ما نشان می‌دهد که در یکی دو دهه گذشته ۱۰ سال سن بروز پایین آمده و در بقیه سرطان‌ها هم اتفاق افتاده مثل بریس سینه در مقایسه با حتی جوامع دیگر که خیلی خطرناک است؛ دلیل هم تغذیه، نحوه سبک زندگی غلط بخصوص در جوانان، مصرف گوشت‌ها و غذاهای فرآوری شده، سس‌های چرب، نمک زیاد، کم تحرکی و چاقی همچنین دخانیات و قلیان.

تاثیر ژنتیک بر سرطان چگونه است؟/ بیش از ۹۰ درصد سرطان‌ها در اثر تغییرات ژنتیکی ناشی از عوامل محیطی ایجاد می‌شوند

دکتر زینلیان: برخی افراد زمینه ژنتیکی دارند اما یک استعداد متوسط هم وجود دارد سرطان‌ها همه از تغییر ژنتکی شروع می‌شود البته تعداد تغییرات ژنتیکی خیلی زیاد است و معمولا هفت تا هشت تغییر ژنتیکی  اتفاق می‌افتد تا یک سلول طبیعی تبدیل به سلول سرطان‌ها شوند پس در خصوص این که چند درصد سرطانه‌ها ژنتیکی‌اند یا منشا ژنتیکی دارند باید بگوییم که صد درصد سرطان‌ها؛ اما  نکته مهم این است که بیش از ۹۰ درصد سرطان‌ها در اثر تغییرات ژنتیکی ناشی از عوامل محیطی ایجاد می‌شوند و فقط ۵ تا ۱۰ درصد سرطان‌ها ارثی هستند.

کسانی که زمینه ارثی را دارند اینها منتظر یک تلنگر هستند و کافی است سبک زندگی ناسالمی هم داشته باشند اینها اگر سبک زندگی سالم انتخاب نکنند زودتر مبتلا می‌شوند یعنی اگر فردی در سن زیر ۴۰ سال مبتلا شده به احتمال زیاد زمینه ارثی داشته که باید خیلی بیشتر دقت کنند بقیه هم که زمینه ارثی ندارند اگر رعایت نکنند در معرض خطر هستند.

   آیا در افراد با استعداد ذاتی با افزایش سن سرطان بیشتر می‌شود؟

دکتر زینلیان: بدن یک انسان بالغ بر حدود ۳۵ هزار میلیاد سلول دارد و در هر ۲۴ ساعت میلیاردها تقسیم سلولی هم در بدن ما اتفاق می‌افتد هر سلولی که می‌خواهد تقسیم شود ماده ژنتیکی همان ساختار رشته‌ای باید همانند سازی انجام دهد موقع همانند سازی بطور طبیعی یک سری خطاهایی اتفاق می‌افتد که این خطاها خیلی کم است یعنی به ازای هر ۱۰ میلیون واحدی که به ساختار اضافه شود یک واحد نادرست وارد می‌شود ولی سیستم بدن همزمان یک سری سیستم‌های ترمییم کننده دارد که در اثر مرور زمان و مواجهه ما با عوامل محیطی جهش‌زا تغییرات ژنتیکی اتفاق می‌افتد و سسیتم‌های غلط‌گیر کارشان را نمی‌توانند درست انجام دهند همچنین سیستم دیگر توسط دستگاه‌های ایمنی بدن است که اگر سلول‌هایی صلاحیت ماندن و تقسیم در بدن نداشته باشند مرگ برنامه‌ریزی شده اتفاق می‌افتد یعنی سیستم ایمنی آنها را بازیافت و از ملکول‌ها استفاده می‌کند اما همین مرگ برنامه‌ریزی شده هم تحت یک سری ژن‌هاست اگر دچارجهش شوند پس ترمیم‌ به تاخیر می‌افتد.

دکتر زینلیان: روزانه بطور طبیعی ۱۰ هزار تا یک میلیون سلول سرطانی در بدن تولید می‌شود اما حذف می شود سیستم مرگ برنامه ریزی شده سیستم ایمنی این کار را انجام می‌دهد. اما  در یک فرد مبتلا به سرطان به خاطر تغیرات ژنتیکی که عمدتا ناشی از عوامل محیطی است یک درصدی از سلول‌های سرطانی حذف نمی‌شود  باقی می‌مانند و اگر شرایط برای رشد و تقسیم آنها فراهم شود اینها به توده سرطانی تبدیل می‌شوند که البته فرآیند دراز مدتی است مثلا در روده بزرگ از زمانی که اولین سلول سرطانی ایجاد می‌شود تا زمانی که تبدیل می‌شود به یک توده سرطانی با قدرت تهاجم و دست‌اندازی به بافت‌های دور و نزدیک زمانی طولانی ۵ تا ۱۵ سال طول می‌کشد، عمدتا در این زمان فرد بی اطلاع است زمانی باخبر می‌شود که دچار عوارض و علایم می‌شود یعنی مراحل پیشرفته مرحله ۳ و ۴ رسیده باعث انسداد روده و خونریزی شده مراجعه می‌کند که برای درمان موثر شاید کاری نشود کرد ولی اگر بتوانیم در ماه‌ها و سال‌های اول که سرطان دارد رشد می‌کند و هنوز تبدیل به توده مهاجم نشده تشخیص دهیم در اغلب موارد می‌توانیم به درمان موثر کمک کنیم و خیلی از این افراد که در مراحل اولیه با تست‌های غربالگری تشخیص می‌دهیم فرد عمر طبیعی خواهد داشت.

استان‌های مختلف از نظر سن جمعیت متفاوت است آیا گزارش وزارتخانه قابل اطمینان هست؟

دکتر روانخواه: در سرطان روده استان‌ها بر حسب سن برای این که بشود جوامع مختلف با میانگین سنی مختلف را مقایسه کرد همگن‌سازی از نظر ضریب سنی انجام می‌شود و در تمام دنیا هم این گونه است.

راهکار بالینی غربالگری سرطان روده بزرگ چیست و دانشگاه اصفهان در این خصوص کاری انجام داده است؟  

دکتر تابش:  یکی از عوامل خطر تغدیه است، مصرف گوشت قرمز و فرآوری شده که طبق مطالعه ما اگر زیر ۳۰ گرم روزانه گوشت قرمز استفاده شود احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ احتمالا کاهش پیدا می‌کند، همچنین گوشت قرمز هر چه مانده‌تر باشد یا فرآوری شود احتمال ابتلا بالاتر است که بهتر است در رژیم خیلی کاهش پیدا کند، مصرف میوه و سبزیجات و غذاهای فیبر‌دار ، گوشت کم و روغن کنجد و زیتون توصیه بیشتر می‌شود.

۳۰ دقیقه تحرک و کمتر ۳۰ گرم گوشت قرمز روزانه دو عامل اثبات شده احتمال کاهش ابتلا به سرطان روده بزرگ است

دکتر تابش:  اگر فرد روزی ۳۰ دقیقه تحرک و کمتر ۳۰ گرم گوشت قرمز  مصرف کند دو عامل اثبات شده احتمال کاهش ابتلا به سرطان روده بزرگ است. سبک زندگی پیشنهادی به جوانان رژیم مدیترانه‌ای که میزان سبزیجات و میوه‌جات بالاتر گوشت قرمز کمتر و تحرک بیشتر بوده که سال‌های سال در منطقه ما رایج بوده.

نقش میکروب‌های دستگاه گوارش در سرطان روده بزرگ چیست؟

دکتر تابش:  همچنین عامل یکسری از بیماری‌ها تغییرات باکتری‌هاست که مصرف آنتی بیوتیک بی‌رویه‌ می‌تواند باعث تغییر باکتریها شده و سرطان روده به این وابسته است، بویژه مصرف بی‌رویه‌ آنتی بیوتیک‌ها بچه‌ها را مستعد بیماری‌های دو یا سه دهه بعد‌ می‌کند.

مهمترین روش‌های پیشگیری از ابتلا به سرطان روده کدامند؟

دکتر تابش: پیشگیری اولیه رعایت رژیم و فعالیت که اصلا وارد مرحله سرطان و پیش سرطان نشویم یک پیش‌گیری ثانویه داریم که قبل از این که ضایعه‌ای ایجاد شود جلو آن را بگیریم. چون سرطان روده تفاوتی با بقیه سرطان‌های دیگر دارد، قبل این که ایجاد شود با تشخیص به موقع ما می‌توانیم پیشگیری کنیم؛ یک سری زایده‌های داریم در روده به نام «پولیپ» زائده‌های گوشتی هستند که از مخاط روده ایجاد می‌شوند یعنی رشد بیش از حد سلول‌ها باعث ایجاد پولیپ می‌‌شود این پولیپ‌ها هستند که در طی ۵ تا ۱۰ سال می‌توانند تبدیل به سرطان بشوند. اگر افراد با خطر متوسط و در سن بالای ۵۰ سال به موقع غربالگری شودند به روش‌های مختلف زائده‌های‌ پولیپ‌ها تشخیص و خارج کنیم می‌توانیم پیش‌گیری کنیم. 

غربالگری سرطان روده بزرگ از چه سنی باید انجام شود؟

دکتر تابش: سن توصیه شده برای غربالگری الان ۵۰ سال است اما ما افراد چاق و دیابتی را غربالگری ۴۵ سال در نظر گرفتیم از طرفی وزارت بهداشت ۵۰ تا ۷۰ سال را در نظر گرفته است.

دکتر زینلیان: کسانی که  فردی در خانواده در سن زیر ۵۰ سال مبتلا شده‌اند باید شرایط متفاوت در نظر گرفته شود یا مریض‌هایی که بیماری التهابی روده دارند این افراد غربالگری متفاوت می‌شوند.

شانس بزرگ برای بیماران سرطان روده بزرگ در کدام مرحله بیماری است؟

دکتر ادیبی: در مورد سرطان روده بزرگ ما می‌توانیم در مرحله پیش بیماری تشخیص و ریشه‌کن نماییم خیلی شانس بزرگی است سرطانی که رتبه دوم تا چهارم  است در جامعه. اگر کسی مبتلا شود جراحی‌های وسیعی را تحمل می‌کند ممکن است روده را  بردارند و بیرون گذاشته شود و به یک کیسه وصل باشد نیازمند داروهای شیمی درمانی‌های خیلی شدید باشد ممکن است مرحله پیشرفته باشد و درمان پذیر نباشد حتی تشخیص دهند جراحی وسیعی لازم است. سرطان روده بزرگ هم برای نظام سلامت هم برای خانواده فاجعه است.

غربالگری سرطان روده بزرگ در دنیا از چه زمانی آغاز شده، جایگاه اصفهان در این کار بزرگ چگونه است؟

دکتر ادیبی: از جهت پیشگری از چند سال قبل در دنیا و سازمان بهداشت جهانی این موضوع مطرح شد و صاحب نظران شروع به آزمون کردند، چند جای دنیا را زیر نظارت قرار دادند؛ یکی از جاهایی که بصورت پیشگام انجام می‌شد استان اصفهان بود که یک شهرستان انتخاب شد.

غربالگری سرطان روده بزرگ در استان اصفهان از چه سالی آغاز شده- پایلوت آن کجا بوده است؟

دکتر روانخواه: غربالگری سرطان روده بزرگ ۷ سال پیش شروع و ۶ سال پیش اولین اقدامات صورت گرفت ما برنامه را اول بار بنا به دستور وزارت بهداشت از شهرضا شروع کردیم اواخر سال ۹۴ و اوایل سال ۹۵ و شش ماهه اول سال ۹۵ طرح بصورت پایلوت در شهرضا و سه شهرستان در استان‌های دیگر کشور شروع شد بعد از این که نتایج کار چهار شهرستان درآمد وزارت بهداشت برنامه‌ریزی کرد برای این که طرح را در دانشگاه‌ها گسترش دهند. در حال حاضر  این طرح در هر دانشگاهی با یک جمعیت ۵۰ هزار نفری در حال انجام است. ما در استان اصفهان نتایج را در اختیار سیاست‌گذاران استان هم قرار دادیم از استانداری، معاونت درمان و توسعه دانشگاه دعوت و گزارش ارائه که تصمیم‌گیری برای گسترش کار در استان انجام شود.

طرح پیشگیری از سرطان روده بزرگ استان اصفهان در سطح خاورمیانه و شمال افریقا پیشگامی داشت

 دکتر ادیبی: طرح پیشگیری از سرطان روده بزرگ  استان اصفهان در شروع کار در سطح خاورمیانه و شمال افریقا پیشگامی داشت شبیه برنامه کانادا یا یخشی از امریکا یا بخشی از اروپا شروع کرد بعد از آن هم دستورالعمل کشوری که هر استانی ۵۰ هزار نفر را گرفت که خیلی از استان‌ها نتوانستند، در استان اصفهان تیم معاونت بهداشتی برای این کار شخصا خیلی همت کرد هزینه اضافه‌تر دریافت نکرد صرفا با تلاش نیروی انسانی متعدد در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و بخصوص مراکز بهداشت استان و شهرستان‌ها و معاونت درمان و کمی از خود گذشتگی پژشکانی که کار را در انتها دنبال کردند.

با همت تیم استان اصفهان جامعه هدف غربالگری ۲۰ برابر و غربالگری رایگان شده است

دکتر ادیبی: اینجا جامعه هدف پارسال نزدیک ۱ میلیون نفر انتخاب شد، این کار الان ۶ سال است مستمر ادامه پیدا کرده در حالی که برخی استان‌ها که ۵۰ هزار نفر را گرفت خسته شد. حتی تیم اصفهان ‌ایستادند و خلق منبع کردند و بخش زیادی رایگان انجام می‌شود برای مردم یعنی صفر ریال فرد پرداخت می‌کند. الان جامعه هدف استان اصفهان یک میلیون نفر پوشش را هدف قرارداده حالا این که این یک میلیون نفر استفاده کرده یا نه برای همین دست به دامن رسانه شده‌ایم، تیم معاونت بهداشتی درجه اول و تیم درمان در درجه دوم این کار را پیگیری می‌کند. هدف جامعه غربالگری مراکز بهداشت با توجه به کد سامانه سیب است.  

تشخیص سرطان روده بزرگ ظرف ۵ دقیقه با تست نشت خون یا فیت (Fit)

دکتر تابش: با توجه به سامانه چه شهری و چه روستایی افراد‌ی که مراجعه می‌کنند آموزش داده می‌شود که سرطان چه علائمی دارد و چه اقدمات پیشگیری می‌توان انجام داد یکی از اقدامات پبیش‌گیری این است که خون مخفی که در مدفوع وجود دارد را تشخیص دهیم چون گاهی خونریزی‌ که اتفاق می‌افتد از این پولیپ‌ها یا از تود‌های سرطانی در مراحل پیشرفته‌تر با چشم دیده نمی‌شود و مریض از آن اطلاع ندارد ما تستی به اسم تست فیت (Fit) داریم یک جعبه کوچک است به بیمار داده و آموزش می‌دهیم برای گرفتن نمونه مدفوع، این نمونه ظرف ۵ دقیقه آزمایش و نتیجه داده می‌شود که اگر مثبت شود که مراحل بعدی و کولونوسکوپی است.

تست رایگان خون مخفی در مدفوع  برای یک میلیون نفر در استان اصفهان

دکتر تابش: پولیپ‌ها که ضایعات پیش‌ساز سرطان هستند نشت خون ایجاد می‌کنند که آزمایش استاندارد نشت خون از دستگاه گوارش می‌تواند بعلت پولیپ یا علت دیگری باشد این تست در مراکز بهداشت نزدیک محل سکونت هر فرد برای تمام جامعه استان اصفهان که مراجعه می‌کنند در دسترش رایگان است.

 غربالگری سرطان روده بزرگ از روستاها شروع شد و بعد حاشیه نشینان و افراد کم بضاعت

دکتر ادیبی: این کار ابتدا از روستاها شروع شد و  بعد حاشیه نشینان و افراد کم بضاعت و این که چرا از مرداویج شروع نشد، اثرات اجتماعی اقتصادی این بیماری ست اگر خانواده روستایی پدر خانواده سرطان بگیرد تمام زندگی مشکل پیدا می‌کند براساس عدالت در سلامت کسانی که نیاز بیشتر دارند در اولویت قرار گیرند یعنی کسانی که احتمال این هزینه‌های کمر شکن باعث بحران خانودگی شود در اولویت هستند، البته مراجعات جامعه برخوردار به مراکز بهداشت برای خدمات پیشگیری کم است در حالی که جامعه کم برخوردار بعلت این که خدمات درمانی هم می‌گیرد، بیشتر است.

استمرار ۷ ساله تست خون مخفی مدفوع در استان اصفهان/ وظیفه رسانه‌ها ایجاد حمایت اجتماعی است

دکتر ادیبی: تست خون مخفی مدفوع نزدیک ۷ سال ادامه داشته هنوز ادامه دارد و یکی از چیزهایی که خبرنگار وظیفه دارد ایجاد حمایت اجتماعی است در تصمیم گیرنده، سیاستگذاران و مردم که این ترک نشود ادامه پیدا کند، هزینه تست فیت بیش از ۳۰۰ هزار تومان است و در مراکز دولتی هم بیش از ۱۷۰ هزار تومان الان برای یک میلیون نفر در استان اصفهان تست فیت رایگان است. بنابراین این امکانات در استان هست جاری است و شما باید کمک کنید این جاری بودن ادامه داشته باشد.

فیت مثبت تکرار لازم ندارد/ فیت منفی یک سال یا دوسال بعد تکرار شود

دکتر تابش: فیت مثبت تکرار لازم ندارد چون پولیپی ممکن است خونریزی و نشت خون داشته باشد اما ممکن است یکبار داشته و بار دیگر نشت ندارد و آزمایش به اشتباه منفی می‌شود پولیپی که می‌شد تشخیص و خارج کنیم، همچنین اگر منفی بود یک تا دوسال بعد این تست را تکرار کند.

بیماران فیت مثبت طی سه ماه برای کلونوسکوپی مراجعه کنند/کلونوسکوپی ترسی ندارد

دکتر تابش: اگر تست مثبت بود نشت وجود دارد که توصیه می‌شود مریض طی سه ماه برای کلونوسکوپی مراجعه کنند برداریم یا نمونه بگیریم توصیه می‌کنیم همه بیماران انجام دهند الان یک سری افراد پرخطر داریم وارد پروسه غربالگری شده‌اند تست را داده‌اند مثبت شده اما پیگیری نمی‌کنند این آگاهی را باید بتوانیم ایجاد کنیم که وقتی تست مثبت شد باید مرحله بعدی را انجام دهند.

ضرورت آگاهی بخشی؛ ۷۰ د رصد بیمارانی که تست مثبت شده نمی‌آیند یا دوباره چک می‌کنند

دکتر زینلیان: ۷۰ درصد بیمارانی که تست مثبت شده نمی‌آیند یا دوباره چک می‌کنند به این علت ترس از کلونوسکوپی دارند در حالی که کلونوسکوپی با یک بی هوشی و بی حسی موضعی انجام می‌شود نباید ترسی داشته باشند کاری که باید انجام شود آمادگی باید درست انجام شود آگاهی برای کولونوسکوپی رژیم باید رعایت شود مایعات شفاف و قرص و پودر طبق نسخ پزشک مصرف شود روده باید اینقدر تمیز باشد که آب تمیز از روده خارج شود. اینها کلیات پیشگیری و غربالگری برای جامعه عادی است.

کلیات پیشگیری و غربالگری برای جامعه پرخطر چیست؟

دکتر زینلیان: ده درصد جامعه که توجهات ویژه می‌خواهند، ۵ تا ۱۰ درصد سرطان‌ها ارثی هستند و ۳۰ تا ۴۰ درصد در زمینه استعداد ژنتیکی ایجاد می‌شود که نقص ژنتیکی مشخص نیست چون ژن‌های متعددی در این استعداد نقش دارند برای اینها بحث غربالگری شامل مشاوره ژنتیکی و بعد غربالگری است. سابقه سرطان در خانواده و نزدیکان بررسی می‌شود اگر سابقه سرطان داشته باشند یا فردی قبل از ۵۰ سال مبتلا شده باشد یا پولیت‌های متعدد باشد مشکل ارثی ژنتیکی دارد که موارد سابقه بیماری مثلا در ابتلا به سرطان استعداد بیشتر نیازمند مشاوره ژنتیکی است.

در مرکز سلامت گوارش اصفهان مرکز مشاوره ژنتیکی سرطان هم راه اندازی شده است

دکتر زینلیان: در مرکز سلامت گوارش اصفهان مرکز مشاوره ژنتیکی سرطان هم ایجاد شده یعنی کسانی که ویژگی‌ها را دارند ارجاع و بررسی می‌شود برای تست ژنتیک و بعد مشخص می‌شود که بیماری سرطان ارثی بوده یا نه اگر ارثی بود نیمی از افراد سالم خانواده ناقل ژن سرطان هستند چنانچه الان غربالگری نکنیم تا قبل ۵۰ سال با سرطان پیشرفته به ما مراجعه می‌کنند.

سندروم ارثی سرطان روده بزرگ باید قبل سن ۲۰ سالگی باید کولونوسکوپی را شروع کنند

دکتر زینلیان: در مورد اینها دستورالعمل غربالگری خیلی متفاوت است مثلا اگر سندروم ارثی را تشخیص دهیم در برخی موارد سندروم ارثی پولیپوز فامیلی رود‌ه بزرگ قبل سن ۲۰ سالگی باید کولونوسکوپی را شروع کنند، چون در افراد عادی جامعه ۵ تا ۱۵ سال طول می‌کشد سلول به سرطان تبدیل شود در مورد اینها چیزی حدود سه سال می‌شود و ما فرصت زیادی نداریم اگر اینها را غربالگری زودرس نکنیم خیلی سریع تا سن سی سالگی مبتلا به سرطان پیشرفته می‌شوند پس باید غربالری برای کسانی که این مشکل را دارند از قبل ۲۰ سالگی شروع  بشود و باید یک سال در میان کولونوسکوپی تکرار شود در مورد سندروم‌های ارثی دیگر هم براساس شرایط تصمیم می‌گیریم یعنی براساس تشخیص مشاور ژنتیکی و پزشک متخصص با توجه به تست ژنتیکی است.

باید ناقلین را زودتر شناسایی کنیم، شایع‌ترین علامت در سرطان بی‌علامتی است

دکتر زینلیان: باید ناقلین را زودتر شناسایی کنیم چون شایع‌ترین علامت در سرطان بی‌علامتی است راه  درمان موثر غربالگری است  بیش از نیمی از سرطان‌های شایع را با غربالگری می‌توان پیش‌گیری کرد، سرطان‌های روده بزرگ یعنی معده، پستان، پروستات، روده، تخمدان و رحم اینها با هم فامیل‌اند.

با ارجاع و مشاوره تکلیف ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر مشخص می‌شود

دکتر زینلیان:  اگر در خانواده‌ای دوسه نفر در دونسل این سرطان‌ها را دارند یا زود سرطان روده بزرگ گرفته‌اند اینها ارجاع و مشاوره می‌شوند تکلیف فرد نیست بلکه تکلیف قبیله یعنی گاهی تکلیف ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر مشخص می‌شود و این خدمت پیچیده است ارجاعی که با هزینه‌های متناسب جامعه پر خطر پوشش داده شود.

دکتر تابش: افراد پرخطر اینها ارجاع داده می‌شوند حتی اگر تست فیت منفی هم باشد، همچنین وقتی در حوزه سرطان روده بزرگ صحبت می‌کنیم فقط منظورمان سرطان روده بزرگ نیست سرطان پستان، سرطان روده بزرگ با چاقی، فشار خون، سبک زندگی و دیابت اینها یک خانواده‌اند اما چیزی که می‌توانیم پیشگیری کنیم سرطان روده بزرگ است.

 در مرکز سلامت گوارش اصفهان خدمات ارجاعی کولونوسکوپی برای جامع کم برخوردار ایجاد کردیم

دکتر تابش: اگر فرد مثبت شد ۲ میلیون برای کلونوسکوپی باید هزینه کند که مرکز اصفهان در طی سال‌های گذشته خدمات ارجاعی کولونوسکوپی برای جامعه کم برخوردار درست کردیم یکسری پرخطر سابقه سرطان‌ها روده بزرگ در فامیل درجه یک دارند یا مثلا دو فامیل مثلا پدر و پدر بزرگ همزمان سرطان روده دارند یا مثلا سرطان سینه یا تخمدان در خانواده بوده این افرد پرخطر یا پولیت‌های متعدد غربالگری متفاوت می‌شود هم از سن پایین‌تر هم تکرار زودتر است، اهمیت مشاوره ژنتیک و تشخیص از این جهت است که هم خود فرد و هم خانواده ممکن است سرطان دیگری هم بگیرند که می‌توانیم از آن پیشگیری کنیم پس سالانه سونوگرافی و ماموگرافی هم داریم.

در مرکز سلامت گوارش اصفهان غربالگری با تمام سرویس‌هایی نیازمند بیماری گوارش و با با تعرفه دولتی داده می‌شود

 رقاعی: در مرکز سلامت گوارش در کنار بحث غربالگری  تمام سرویس‌هایی که نیازمند بیماری گوارش هست داده می‌شود با متخصصان هیات علمی و همه با تعرفه دولتی است. که اول بیماران شبکه بهداشت ارجاع سطح یک است مرحله دوم ارجاع سطح دو و مرکز تخصصی که استان راه اندازی شده این مرکز است بصورت تخصصی در حوزه گوارش فعالیت می‌کند و زیر نظر گروه گوارش  دانشگاه علوم پزشکی با بیش از ۱۰ نفر از پزشکان متخصص و فوق تخصص است.

ویزیت فوق تخصص با ۱۰ هزار تومان در مرکز سلامت گوارش اصفهان

 رقاعی: یکی دیگر از فعالیت‌ها این مرکز همکاری با دانشکده‌ها و گروه‌های دیگر است مثلا مشاوره تغذیه یا ژنتیک، سرویسی که با حداقل هزینه یعنی ویزیت فوق تخصص با ۱۰ هزار تومان است.

فعالیت درمانگاه‌ها دو شیفیت صبح و بعد از ظهر/ بزودی راه‌اندازی درمانگاه‌های تحت سامانه پذیرش ۲۴ با پزشکان کلینیک ویژه

دکتر رقاعی: درمانگاه‌های ما بصورت دو شیفیت صبح و بعد از ظهر در رابطه گوارش، کبد، التهاب روده، تغذیه و ژنتیک فعالیت می‌کنند، همچنین درمانگاه‌های تحت سامانه پذیرش ۲۴ هم بزودی اضافه می‌شود پزشکان کلینیک ویژه هم در چند ماه آینده در این مرکز حضور خواهند داشت و همه تحت نظارت معاونت درمان  دانشگاه است، با نوبت‌گیری قبلی این مرکز از ساعت ۷:۳۰ دقیقه صبح تا ۴ بعد از ظهر با برنامه‌ریزی کمترین تجمع بیمار فعال است و ارائه خدمت می‌کند.

بیماران مشکوک باید سه سال یکبار کولونوسکوپی و مشاوره بگیرند

دکتر رقاعی: با توجه به آمار بالای سرطان نیاز داریم این مرکز پویا و فعال بماند، از لحاظ کیفیت سرعت و تجهیزات بهترین‌ها هستیم، همزمان با غربالگری اگر نیاز بود نمونه‌برداری و برداشتن پولیپ هم انجام می‌شود و همزمان در سامانه سرطان این بیمار ثبت می‌شود که بیماران مشکوک گم شده را پیدا می‌کنیم و باید سه سال یکبار کولونوسکوپی و مشاوره بگیرند. کولونوسکوپی با حداقل هزینه زیر یک ملیون و حتی ۵۰۰ هزار تومان است.

وضعیت از نظر متخصصین گوارش و کولونوسکوپی در سطح استان چگونه است؟

دکتر روانخواه: ابتدا که طرح در شهرضا آغاز شد متخصص گوارش نداشتیم الان در اکثر شهرستان‌ها گلپایگان، فلاورجان، شهرضا، لنجان، مبارکه، نایین، خوانسا، نجف آباد کولونوسکوپی و متخصص گوارش دارند و این نیست که هر شهرستانی مجبور باشد بیاید اصفهان همچنین در شهر اصفهان بیمارستان‌های خورشید، فیض و امین، امید هم مریض‌های ما را پذیرش می‌کنند ولی بیشترین ارجاع به مرکز سلامت گوارش است. در بخش دولتی و با تعرفه دولتی این خدمت در حال انجام است.

 مرکز سلامت گوارش اصفهان از چه سالی راه‌اندازی شده است؟

دکتر رقاعی: این مرکز سال ۹۷ راه اندازی شده ساختمان توسط دانشگاه علوم پزشکی اما تجهیزات با سرمایه‌گزاری بخش خصوصی بوده و تجهیزات با برندها اکثرا ژاپنی و معتبر هستند همان تجهیزات به روز که در تمام دنیا استفاده می‌شود. الان با توجه به افزایش قیمت دلار و حذف ارز ترجیحی راه‌اندازی این تجهیزات برای  بخش‌های دولتی بسیار سخت است هزینه تقریبا پنج برابر شده و شاید این یکی از دلایلی است که در بقیه شهرستان‌ها نتوانست موفق باشد.

آیا برای بومی سازی تجهیزات و مبحث دانش‌بنیانی هم اقدامی شده است

دکتر رقاعی: در خصوصPH متری اسید معده فعلا دانش بنیان‌ها ورود کرده‌اند و دو تیم همکاری می‌کنند. خیلی دوست داشتیم دانش‌بنیان را همکاری کنیم بخش تجهیزات مصرفی شروع شده محلول‌های با تکتولوژی سطح بالا که برای شستشو و ضد عفونی تجهیزات استفاده می‌شود و تجهیزات نمونه‌برداری، تجهیزات اندازه‌گیری اسید معد به سمت شرکت‌ها رفتیم و داریم همکاری می‌کنیم همچنین جمع آوری اطلاعات و بهره‌وری از اطلاعات پزشکی پردازش تصاویر پزشکی با دانشکده پزشکی همکاری می‌شود.