ایران، از بیروت تا بغداد و صنعا؛ تهران چگونه در حال افزایش نفوذ خود در سراسر منطقه خاورمیانه است؟

رابین رایت در نیویورکر نوشت: کوه آویتال در بلندی های جولان در منطقه مرزی بین اسرائیل و سوریه قرار دارد. پایگاه نظامی ارتش اسرائیل همیشه نیروهای مرتبط با ایران را تحت نظارت دارد. در سال ۲۰۱۲ ایران و شبه نظامیان حزب الله لبنان یک مرکز جاسوسی را در نزدیکی مرز اسرائیل راه اندازی کردند. ایرانی ها در سال های اخیر تلاش کرده اند که حضور نظامی پررنگ تری در داخل سوریه داشته باشند. در سال ۲۰۱۵ در یکی از حملات هوایی اسرائیل ژنرال محمد علی الله دادی، فرمانده نیروی سپاه پاسداران و عماد مغنیه از فرماندهان نظامی حزب الله جان باختند.

در ادامه این مطلب آمده است: نیروهای ایران از سال ۲۰۱۶ در حال تلاش برای انتقال سامانه های هدایت موشک به حزب الله بوده اند. این سیستم ها می توانند راکت های کوتاه برد را به موشک های دوربرد تبدیل کنند. حزب الله از این طریق می تواند نقاط استراتژیک در داخل اسرائیل از جمله فرودگاه، تاسیسات برق و مراکز تجاری را در تیررس موشک های خود قرار دهد. اوزی روبین، رئیس پیشین سازمان دفاع موشکی اسراییل در مصاحبه با روزنامه ما گفت که رهبران حزب الله به دنبال تقویت قدرت بازدارندگی خود در مقابل ارتش اسرائیل هستند.

نیویورکر در ادامه ادعا کرد: ایران در اوایل سال ۲۰۱۸ بیش از چهل پایگاه نظامی در داخل سوریه برای نیروهای تحت هدایت خود راه اندازی کرده بود. این پایگاه ها دارای مراکز آموزشی و اتاق های کنترل پهپاد هستند. مقامات دفاعی اسرائیل در مصاحبه با ما اعلام کردند که حداقل یک سوم این پایگاه ها برای هدف قرار دادن اسرائیل استفاده شده اند. اسرائیل از اوایل سال ۲۰۱۷ بیش از دویست حمله هوایی علیه اهداف مرتبط با ایران در سوریه انجام داده است. مقامات اسرائیلی حضور نیروهای ایرانی در منطقه مرزی را به عنوان خط قرمز خود توصیف کرده اند.

سال گذشته مقامات اسرائیلی و روسی توافقی را امضا کردند که به موجب آن نیروهای تحت حمایت ایران در یک منطقه حائل در فاصله ۸۵ کیلومتری از مرز اسرائیل مستقر شدند.

اگرچه ایران و اسرائیل هزار مایل با یکدیگر فاصله دارند، اما محور مقاومت ایران در سال های گذشته در سرتاسر نقاط خاورمیانه تا نزدیکی مرزهای اسرائیل با سوریه و لبنان ریشه دوانده اند. گروه های شبه نظامی شیعه تحت حمایت ایران به طور اساسی توازن قوا در منطقه را در چند سال گذشته تغییر داده اند. کشورهای منطقه و قدرت های خارجی از جمله آمریکا می دانند که هر گونه اقدامی علیه تهران می تواند به بی ثباتی کل خاورمیانه منجر شود.

تهران می تواند ضربات مهلکی را به همه دشمنان منطقه ای خود وارد کند. ایوان اویتزون، کارشناس سابق وزارت خارجه اسرائیل در این ارتباط گفت: «در صورتی که اسرائیل بخواهد متحد ایران در لبنان یعنی گروه حزب الله را شکست دهد، می تواند بیروت را به طول کامل نابود کند. اما آن ها نیز توانایی نابود کردن حداقل بخشی از تل آویو را خواهند داشت».

هفته گذشته شاهد حملات موشکی و پهپادی گسترده ای علیه میادین نفتی و پالایشگاه های سعودی بودیم. مقامات آمریکایی بعد از این حوادث بالافاصله انگشت اتهام را به سمت تهران نشانه گرفتند. روز چهارشنبه وزیر دفاع عربستان بخشی از سلاح های استفاده شده در این حملات را به رسانه ها نشان داد. واشنگتن و ریاض ادعا می کنند که هجده پهپاد جنگی و هفت موشک کروز از داخل خاک ایران به سمت عربستان هدایت شده اند.

مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در مصاحبه با شبکه سی ان ان حملات اخیر را یک اقدام جنگی توصیف کرد. وزیر خارجه ایران نیز در روزهای اخیر هشدار داد که هر گونه اقدام نظامی آمریکا یا عربستان به جنگ تمام عیار در منطقه منجر خواهد شد. او تاکید کرد که کشورش به دنبال جنگ با هیچ کشوری نیست، اما با قدرت کامل از مرزهای خود دفاع خواهد کرد.

ایران با کمک گروه های نیابتی خود در منطقه می تواند به حملات احتمالی آمریکا یا عربستان واکنش نشان دهد. در دهه ۱۹۸۰ شاهد تحولات مشابهی در منطقه بودیم. نیروهای مرتبط با ایران به دو سفارتخانه آمریکا و تفنگداران دریایی حافظ صلح آمریکا در لبنان حمله کردند.

گروه حزب الله لبنان به عنوان قدیمیترین و مجهزترین گروه نیابتی ایران در منطقه شناخته میشود. در داخل عراق نیز بیش از شصت گروه شبه نظامی تحت حمایت ایران حضور دارند. تهران همچنین در طول جنگ داخلی سوریه تعداد زیادی گروه های مسلح را برای حمایت از رژیم بشار اسد تشکیل داد. علاوه بر این، شبه نظامیان حوثی در یمن و سازمان های فلسطینی حماس و گروه جهاد اسلامی نیز مورد حمایت تهران قرار دارند. در بین دیگر گروه های شبه نظامی مرتبط با ایران نیز می توان به فاطمیون افغانستان و زینبیون پاکستان اشاره کرد.

کمپین فشار حداکثری دولت ترامپ و حملات هوایی اسرائیل علیه اهداف ایرانی در سوریه، لبنان و عراق تاکنون موفقیت چندانی به دنبال نداشته اند. مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی در یکی از گزارش های اخیر خود می نویسد: «به طور کلی در سال های گذشته شاهد افزایش تعداد نیروهای خارجی مرتبط با ایران در سوریه بوده ایم. مشکلات اقتصادی ایران مانع بزرگی در مقابل رفتارهای منطقه ای این کشور ایجاد نکرده اند».

علاوه بر این، در سال های اخیر شاهد ورود متحدان ایران در محور مقاومت به دنیای سیاست بوده ایم. آن ها جنبش های مسلحانه خود را به بازیگران مهمی در دولت های منطقه تبدیل کردند. گروه حزب الله دارای تعدادی کرسی در پارلمان و همچنین چندین پست در کابینه دولت است. رئیس جمهور مسیحی لبنان روابط خوبی با سران حزب الله دارد. ایران از سال ۲۰۰۳ توانست حضور خود در عراق را از طریق شبکه ای از گروه های شبه نظامی شیعه تقویت کند. این گروه ها در سال ۲۰۱۴ برای مبارزه با گروه داعش در قالب سازمان نیروهای بسیج مردمی متحد شدند. رهبران این گروه ها در سال ۲۰۱۸ در انتخابات پارلمان عراق شرکت کردند. آن ها در حال حاضر نقش مهمی در انتخاب نخست وزیر عراق ایفا می کنند.

شبه نظامیان حوثی در یمن نیز جنبشی با نام انصارالله را برای خود راه اندازی کرده اند. آن ها در سال ۲۰۱۵ کنترل پایتخت را در اختیار گرفتند. چهار سال پیش ائتلاف سعودی ها جنگی را علیه حوثی ها به راه انداخت. از آن زمان تهران نقش مهمی در تامین تسلیحات نیروهای حوثی ایفا کرده است. پهپادها و موشک های ایرانی در ماه های گذشته برای هدف قرار دادن مراکزی در داخل خاک عربستان استفاده شده اند.

با وجود مشکلات اقتصادی بسیاری از کارشناسان معتقدند که تهران استراتژی بهتری را در مقایسه با اسرائیل اتخاذ کرده است. یکی از کارشناسان امنیتی در مصاحبه با ما گفت: «رهبران ایران برخلاف اسرائیل برای بلند مدت برنامه ریزی می کنند. ایران مهارت بالایی در جنگ نیابتی غیر مستقیم پیدا کرده است.»