واکنش‌ها به اظهارات فرافکنانه رئیس بانک مرکزی؛عدم پذیرش فرزین، تأثیری در واقعیت نرخ دلار ندارد

رئیس کل بانک مرکزی در حالی نرخ ارز در بازار آزاد را قبول ندارد که دلار در خیابان فردوسی و سبزه میدان در کانال ۵۰ هزار تومان خرید و فروش می‌شود.

 هنگامی‌ که علی صالح‌آبادی از ریاست بانک مرکزی برکنار شد تا قطار رشد قیمت ارز متوقف شود، فرزین وعده داد ثبات به این بازار بازخواهد گشت.

 احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز تاکید کرد تغییر صالح‌آبادی البته به معنای تغییر سیاست‌هاست و در این جابه‌جایی تنها افراد جابه‌جا نخواهند شد.

 حالا نزدیک به پنج ماه از استقرار فرزین در بانک مرکزی می‌گذرد. تغییر سیاست بانک مرکزی در واقع عقب‌گردی از سیاست ارزی دولت سیزدهم بود. دولت با این استناد که یارانه ارزی به هدف اصابت نمی‌کند، نسبت به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی اقدام کرد، اما در نهایت در نیمه دوم سال موج جدید افزایش قیمت ارز از راه رسید.

حالا رئیس کل بانک مرکزی در تازه‌ترین سخنان بدون اعلام اینکه از شکست سیاست‌های نهاد تحت تصدی‌اش سخن بگوید نسبت به انکار نرخ ارز در بازار اقدام کرد. وی گفته است: در کشور یک نرخ ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان داریم که ثابت است و ممکن است یک تا دو درصد تغییر کند.

فرزین تاکید کرد: نرخ ارز بازار آزاد را قبول نداریم. این نرخ صرفا براساس انتظارات تورمی ناشی از اخبار منفی شکل می‌گیرد و به هیچ وجه با واقعیات اقتصاد ما همخوانی ندارد.

این سخنان محمدرضا فرزین با واکنش‌هایی از سوی کارشناسان و فعالان اقتصادی روبرو شده است. برخی با استناد به اینکه حتی عرضه سکه ربع بهار آزادی از سوی بانک‌مرکزی با دلار ۸۰ هزار تومان صورت می‌گیرد به این سخنان انتقاد کرده‌اند. بهنام صمدی در این زمینه در صفحه شخصی خود نوشت: «فرزین گفته است در کشور فقط دو نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان و مبادله‌ای برای دلار داریم و بقیه تحریف شده است. آقای فرزین خود شما دارید ربع سکه رو با دلار ۸۰ هزار تومان روی تابلوی بازار مبادله‌ای می‌فروشید.»

 عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی در دولت حسن روحانی نیز در واکنش به این سخنان در صفحه شخصی خود نوشت: «با وجود سه نرخ ارز متفاوت در بازار، با فاصله‌های ۲۵ تا ۳۰ درصدی و تا زمانی که عده‌ای حاضر به خرید و فروش ارز با نرخ‌هایی به غیر از نرخ مرجع بانک مرکزی و بعضا پرداخت مابه‌التفاوت نرخ مرجع هستند، قطعا نوعی بازار شکل گرفته است.» وی تاکید کرد: «نامگذاری این بازار به نابازار چیزی را تغییر نمی‌دهد.»

سیدعلی، معاون اسبق ارزی بانک مرکزی نیز در واکنش به این سخنان  با اشاره به اینکه در شرایط فعلی پذیرفتن یا نپذیرفتن یک نرخ تاثیری بر مساله ندارد، گفت: «حالا شاید فرضیه‌ای دیگر در این میان مطرح شود. اینکه ایشان بر این اعتقاد است که شوکی در راه است. این شوک شاید بتواند سبب شود ما نفت کافی بفروشیم و ارتباط سیستم بانکی ما با جهان برقرار شود. از سوی دیگر تحریم لغو شده و قراردادها و موافقت‌نامه‌های ما با کشورهای همسایه و حتی چین اجرایی شود. در یک کلام ارتباط ما با جهان عادی شده، برجام احیا و تحریم‌ها لغو شود. در این صورت در کوتاه‌مدت شاهد کاهش نرخ ارز هستیم و در بلندمدت این سیاست‌های اقتصادی است که بر نرخ ارز تاثیرخواهد گذاشت.»

وی گفت: «در غیر صورت، در تداوم شرایط کنونی بازار بالاخره نرخ خود را تحمیل خواهد کرد و تنها نتیجه پافشاری بر قیمت پایین‌تر و نادیده گرفتن واقعیات، توزیع رانت بیشتر و از دست رفتن ذخایر ارزی کشور است کما اینکه در سال‌های گذشته نیز این اتفاق رخ داده است.»

او گفت: «درست است که رئیس کل بانک مرکزی نرخ ارز در بازار آزاد را قبول ندارد، اما باید به این سئوال پاسخ دهد که معاملات در بازار با چه نرخی اتفاق می‌افتد. این پاسخ ساده ابعاد ماجرا را روشن خواهد کرد.»

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: «به نظر می‌رسد هنوز اتفاق خاصی رخ نداده و ما با تغییر شرایط سیاسی روبرو نیستیم از این بابت نرخ ارز بالاتر در نهایت موجودیت خودش را در اقتصاد به اثبات خواهد رساند. »

صحبت‌های تکراری درباره ارز

همچنین آلبرت بغزیان، اقتصاددان در واکنش به سخنان فرزین به «توسعه ایرانی» گفت: «این اولین باری نیست که رئیس کل بانک مرکزی درباره دلالی و کانال تلگرامی و ... صحبت می‌کند. پیش از این نیز روسای کل بانک مرکزی درصدد بودند تقصیر را بر گردن کسانی خارج از این نهاد بیندازند و بگویند دلال بازی عامل رشد بهای ارز است.»

 وی افزود: «در نهایت اینکه رئیس‌کل قیمت دلار را قبول داشته باشد یا نداشته باشد، تاثیری بر این نرخ ندارد. مهم این است که بر مبنای این نرخ معامله صورت می‌گیرد و پول پرداخت می‌شود. وقتی معامله‌گران حاضرند دلار را به این قیمت بخرند یا بفروشند، پس این نرخ واقعیت دارد و نظر رئیس‌کل بانک مرکزی نیز در این مسیر معاملات را باطل نمی‎کند.»

بغزیان تصریح کرد: «بانک مرکزی مسئولیت نرخ‌دهی به بازار آزاد یا سامان‌دهی آن را ندارد و باید با اتخاذ سیاست‌هایی بازار مبادله و سامانه نیما را مدیریت کند، این مدیریت نیز باید به گونه‌ای باشد که منجر به کاهش نرخ در بازار آزاد شود نه اینکه بالاترین مقام سیاستگذار ارزی بگوید من این نرخ را قبول ندارم و راه صحبت در این باره را ببندد. اتفاقا مطالبه ما این است که ایشان و همکارانشان بگویند چرا قیمت در بازار آزاد بالا می‌رود؟»

این اقتصاددان در توضیح این مطلب ادامه داد: «میزان ارزی که در بازار آزاد معامله می‌شود ۱۰ درصد از کل مصارف ارزی است. طبیعتا سیاستگذاری ضعیف باعث شده است که ۱۰ درصد مصارف ارزی، مبنای قیمت‌گذاری ارز در اقتصاد ایران باشد. چطور است که بخش مهم ارز در سامانه نیما و بازار مبادله، معامله می‌شود اما مبنای قیمت‌گذاری کالا همین نرخی می‌شود که رئیس‌کل بانک مرکزی اعلام کرده آن را قبول ندارد؟»

وی گفت: «حتما بانک مرکزی از محتوای دلار هراتی، نیمایی و افشاری اطلاع دارد، آقای فرزین چرا به جای اینکه اطلاعات خود را در این زمینه در اختیار نهادهای قضایی قرار دهد و مانع از اثرگذاری آنها شود، با حرف‌های تکراری درصدد اداره بازار است؟»

بغزیان تصریح کرد: «آقای فرزین با قیمت ارز نیمایی یا مبادله‌ای به بازار سیگنال می‌دهد تا قیمت بازار آزاد مشخص شود و طبیعی است مبنای سیاستگذاری ایشان باید مانع از این کاستی‌ها شود.»

ارزهای دولتی محل مصارف ارز دولتی؟

یکم- یکی از وعده‌های محمدرضا فرزین در شروع کارش این بود که دولت نیاز وارد‌کنندگان و متقاضیان ارز را با دلار ۲۸۵۰۰ تومانی تخصیص می‌دهد و این قیمت تا یک سال تثبیت می‌شود.

البته معاون اول یک گام پیش نهاد و تثبیت دلار ۲۸۵۰۰ تومانی را برای دو سال اعلام کرد. آیا دولت به وعده‌اش عمل کرده است؟

دوم- گزارش‌های پرشماری از نهادهای کارفرمایی در بخش تولید و بخش واردات در رسانه‌ها منتشر شده که می‌گویند دلار دولتی به آنها داده نشده است. آیا این تشکل‌ها ناراست می‌گویند. در این صورت باید بانک مرکزی پاسخ این تشکل‌ها را بدهد.

سوم- رییس بانک مرکزی آیا می‌تواند از دولت اجازه بگیرد و بگوید محل مصارف دلار ۲۸۵۰۰ تومانی در کدام فعالیت‌ها بوده و بانک مرکزی به کدام گروه‌ها و تشکل‌ها دلار ۲۸۵۰۰ تومانی اختصاص داده است؟/ جهان صنعت