دلار مبادله‌ای دیروز با عبور از مرز ۳۵۰۰ تومان از سوی بانک مرکزی ۳۵ هزار و ۵۷ ریال قیمت خورد که بالاترین نرخ دلار رسمی تاکنون است.
بانک مرکزی در راستای سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز بخصوص در دو سال اخیر به صورت تدریجی نرخ دلار مبادله‌ای را که هر روز تعیین می‌شود افزایش داده است، ولی با نوسان ماه‌های اخیر بازار آزاد ارز، همچنان فاصله این دو نرخ (مبادله‌ای و آزاد) زیاد است. به طوری که روزگذشته فاصله دلار مبادله‌ای ۳۵۰۰ تومانی با دلار آزاد که ۴۰۷۲ تومان قیمت خورده بود، ۵۶۷ تومان بود.
نهاد ناظر بازاربراســــــــــــــــاس سیاست‌های تعریف شده سعی دارد با نزدیک کردن فاصله این دو نرخ، شرایط را برای نرخ یکسان ارز فراهم کند. در ماه‌های اخیر و پس از نوسان دی ماه سال گذشته که دلار در بازار آزاد به بالای ۴۱۰۰ تومان رسید، یکبار دیگرقیمت‌ها در این بازار صعودی شد. دلارآزاد سال‌جاری را با کانال قیمتی ۳۷۰۰ تومان آغاز کرد اما از ابتدای مهر ماه بتدریج وارد کانال‌های بالاتر شد و درپایان این ماه به کانال ۴ هزار تومان ورود پیدا کردکه با اندکی نوسان درهمین محدوده باقی مانده است.
رشد ۳۲۶ تومانی دلار مبادله‌ای
بررسی قیمت‌های دلار مبادله‌ای در دوره‌های زمانی مختلف مؤید روند صعودی این ارز است که در برخی از دوره‌ها این روند کند و در برخی از دوره‌ها تندتر بوده است. در یک هفته اخیر(۱۱آبان تا ۱۵ آبان) دلار مبادله‌ای از ۳۴ هزار و ۹۵۰ ریال به ۳۵ هزار و ۵۷ ریال رسیده است که رشد ۱۰۷ ریالی این ارز را نشان می‌دهد.
تغییرات قیمتی یک ماهه دلار مبادله‌ای نیز حکایت از افزایش هزار و ۵۵ ریالی آن دارد. درحالی که در ۱۴ مهر ماه نرخ دلار رسمی ۳۴ هزار و ۲ ریال بوده دیروز به ۳۵ هزار و ۵۷ ریال رسیده است.
در سه ماهه اخیر یعنی ۱۵ مرداد تا ۱۵ آبان نیز دلار مبادله‌ای با رشد هزار و ۲۷۱ ریالی مواجه شده است. دلار رسمی در ابتدای این دوره ۳۳ هزار و ۷۸۶ ریال بوده است. دلار مبادله‌ای در دوره شش ماهه (۳۰ اردیبهشت تا ۱۵ آبان) هم رشد ۲ هزار و ۶۱۷ ریالی را تجربه کرده است. در ابتدای این دوره هر دلار مبادله‌ای ۳۲ هزار و ۴۴۰ ریال قیمت خورده بود که دیروز به بیش از ۳۵ هزار ریال رسیده است.
درصورتی که میزان تغییرات قیمتی دلار مبادله‌ای را از ابتدای سال تاکنون محاسبه کنیم، رشد ۲ هزار و ۶۴۲ ریالی (۲۶۴ تومانی) برای این ارز اتفاق افتاده است. در نخستین روز کاری امسال یعنی هشتم فروردین ماه دلار مبادله‌ای از سوی بانک مرکزی ۳۲ هزار و ۴۱۵ ریال قیمت‌گذاری شده بود. از یکسال پیش تاکنون نیز دلار رسمی با افزایش ۳ هزار و ۲۶۲ ریالی (۳۲۶ تومان) همراه بوده است. ۱۶ آبان ماه سال گذشته نرخ دلار مبادله‌ای ۳۱ هزار و ۷۹۵ ریال بوده است که دیروز به ۳۵ هزار و ۵۷ ریال افزایش یافته است.
زمانی که مرکز مبادلات ارزی راه‌اندازی شد دلار با نرخی حدود ۲۴۰۰ تومان مورد مبادله قرار گرفت و روند تغییرات آن عمدتاً بسیار کند پیش می‌رفت، ولی به مرور و بویژه در یکی دو سال گذشته روند افزایش دلار مبادله‌ای با شیبی تندتر پیش رفته است به گونه‌ای که ازحدود ۲۴۰۰ تومان در نیمه سال ۱۳۹۱ به ۲۳۴۱ تومان در نیمه سال ۱۳۹۶ رسیده است که در مجموع رشد بیش از ۱۰۰۰ تومان را برای این ارز نشان می‌دهد.
دلار رسمی به‌عنوان مهمترین ارز مرجع در بازار ایران، در ۲۵ سال گذشته نیز تغییرات بسیاری داشته است. این ارز در سال ۱۳۷۱ (۵ فروردین) هزار و ۴۳۹ ریال (۱۴۳۹ تومان) به فروش می‌رسد ولی رفته رفته این نرخ بیشتر شد تا اینکه دیروز از ۳۵۰۰ تومان عبور کرده است. مقایسه این نرخ در ربع قرن اخیر نشان دهنده افزایش ۳۳ هزار و ۶۱۸ ریالی یا ۳ هزار و ۳۶۱ تومانی آن است.
چند گام تا یکسان‌سازی نرخ ارز
هرچند در دوره فعالیت دولت یازدهم و چندماهی که از عمر دولت دوازدهم می‌گذرد، گاهی اوقات نرخ ارز در بازار آزاد با نوسان روبه‌رو شده است، ولی بررسی روند حرکتی این ارز نشان دهنده این است که نوسان ناچیزی داشته است.
پیش از آغاز فعالیت دولت یازدهم، دلارآزاد نرخی درمحدوده ۳۷۰۰ تومان داشت که با تزریق جو امید به آینده و شروع به کار دولت جدید این نرخ سیر نزولی به خود گرفت و حتی در مهر ماه سال ۱۳۹۲ به کمتر از ۳ هزار تومان رسید. پس از آن دلار در محدوده ۳۱۰۰ تومان به ثبات نسبی رسید و با نوسان ۱۰ درصدی به کار خود ادامه داد. رفته رفته با رشد قیمت‌ها در بازار آزاد برای مدت طولانی دلار امریکا در کانال ۳ هزار و ۵۰۰ تومان آرام گرفت ولی در ادامه این نرخ بالاتر رفت.
سال گذشته نیز برای مدتی نرخ دلار آزاد به بالای ۴ هزار تومان رسید که پس از چند روز دوباره به کانال ۳۷۰۰ تومان بازگشت.
حال در راستای حذف نظام چند نرخی ارز، بانک مرکزی از سال گذشته به صورت جدی یکسان‌سازی نرخ ارز را در دستور کار خود قرار داد، گرچه سال گذشته شرایط برای ارز یکسان تا حدودی فراهم بود ولی برقرار نشدن کامل مبادلات بانک‌های ایرانی با جهان خارج باعث شد تا اجرای این طرح به تعویق بیفتد.
برهمین اساس مسئولان بانک مرکزی با تأکید براینکه گسترده شدن روابط کارگزاری بانکی با بانک‌های خارجی یکی از شروط اصلی یکسان‌سازی نرخ ارز است، پایان سال‌جاری را برای دستیابی به این مهم هدفگذاری کرده‌اند تا برای سومین بار اقتصاد ایران طعم ارزتک نرخی را بچشد.
سیاوش رضایی
- 18
- 5
