دلار به کانال ۴۵۰۰ تومان برگشت. آن‌گونه که از صحبت‌های متولی نظام پولی و بانکی بر‌می‌آید، کاهش بهای دلار همچنان ادامه دارد. ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی درحالی‌که جلوگیری از معاملات خلاف را دلیل آرامش بازار ارز اعلام می‌کرد، تأکید کرده است که وضع مطلوب فعلی را هدایت می‌کنیم. البته این تنها دولتمردان نیستند که بر تداوم روند نزولی بهای دلار در روزهای پایانی سال تأکید می‌کنند. سهراب اشرفی، تحلیلگر بازار ارز در این‌باره می‌گوید: در روزهای پایانی سال دلار به ٤٣٠٠ تومان می‌رسد. در این میان هستند فعالان اقتصادی که صرف نظر از حال و هوای این روزهای بازار، دخالت دولت در بازار ارز را مورد نقد قرار می‌دهند. فرشید شکرخدایی، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران و ایران در این‌باره گفت: شاید راهکارهای بانک مرکزی در کوتاه‌مدت نقدینگی‌های سرگردان را از بازار سرمایه جمع کند، اما مشکل اقتصاد ما با این راهکارها حل نمی‌شود. او با بیان این‌که بهای دلار از سال ٩٠ تاکنون تقریبا ثابت مانده است، ادامه داد: اگر ارز متناسب با نرخ تورم در کشور افزایش می‌یافت، بهای دلار امروز در بازار ٥ تا ٦هزار تومان بود.
وقتی حل مشکلات اقتصادی به دقیقه ٩٠ موکول می‌شود
ارز تنها مولفه تصمیمات اقتصادی در ایران است. همین مسأله موجب شده که شکرخدایی در این‌باره بگوید: از لحظه‌ای که بانک مرکزی در شهریورماه سقف ۱۵درصد سود را تعیین کرد، همه می‌دانستیم که نخستین حرکت نقدینگی بزرگ اقتصاد به سمت ارز خواهد بود. فرصت کافی بود که بانک مرکزی با اقداماتی از قبیل فروش قراردادهای آتی، این روند را آرام کند. البته برخورد با اقدام سیاسی کشورهایی چون امارات در منطقه در ضربه زدن به بازار ارز کشور، در اختیار بانک مرکزی نبود. این‌که مسائل به دقیقه ۹۰ واگذار می‌شود، دلیل اصلی اخذ تصمیمات نامناسب در شرایط اضطراب و هیجان است.
این‌که اقتصاد ایران فعلا حول یک محور و با یک مولفه اداره می‌شود و آثار این تصمیمات بر متغیرهای اصلی چون اشتغال و تولید و درآمد سرانه نادیده انگاشته می‌شود، کشور را بشدت آسیب‌پذیر می‌کند و در میان‌مدت همان مشکلات با شدت و حدت بیشتری بروز خواهد کرد. نهادهای پولی ضعیف‌تر جنبه موقت سود ۲۰درصدی را به جریانی بلندمدت‌تر تبدیل خواهند کرد و ترازنامه تلفیقی بانک‌های ایرانی ضعیف‌تر خواهد شد. حجم پول بدون کیفیتی که به کالاها و خدمات در بخش واقعی اقتصاد مبتنی نیست، افزایش خواهد یافت و به‌دلیل ضعف بنیان‌های اقتصاد، کنترل نرخ ارز هم که خواست و هدف اصلی این برنامه است، اجرایی نمی‌شود.
در بازار ارز چه خبر است
در بازار دیروز هر سکه تمام‌بهار آزادی با قیمتی حدود یک‌میلیون و ۴۸۵هزار تومان به فروش رسید که این رقم نسبت به روزهای قبل از تعطیلات حدود ۵۰۰۰ تومان کاهش قیمت داشته است. در بازار آزاد برخی صرافی‌ها از در اختیار نداشتن یورو سخن گفته و درباره پوند هم با توجه به نوسانات این‌گونه عنوان می‌کنند که درحال حاضر خرید انجام نمی‌دهند، اما به‌هرحال در بازار دلار با طی شدن روزهای التهاب به نظر می‌رسد نوسان در بازار کمتر شده و قیمت پس از رسیدن به ۵۰۰۰ تومان کاهش قابل توجه پیدا کرده است. رئیس‌کل بانک مرکزی در این‌باره گفته است که مهمترین عاملی که منجر به آرامش در بازار ارز شده، جلوگیری از عملیات خلاف در معاملات ارزی بوده است.
او با یادآوری این‌که بانک مرکزی، دستورالعمل‌هایی را سال گذشته ابلاغ کرد، منتها به آن توجه نمی‌شد، تصریح کرد: الان با اقدامات انجام‌شده از طریق نیروی انتظامی و جلوگیری از صرافی‌های غیرمجاز و کسانی که با لفظ، قیمت‌ها را تعیین می‌کردند، آرامش برگشته است. سیف افزود: این نشان‌دهنده این است که هیجانات کاذبی که در قیمت ارز بود، تخلیه می‌شود و این امر مطلوبی است که ما آن را هدایت می‌کنیم. او در مورد قیمت ارز اظهار داشت: اجازه دهید راجع به قیمت ارز چیزی نگویم. در هر زمانی نرخ تعادلی برای ارز نشأت گرفته از متغیرهای اصلی اقتصادی است.
بخت با بانک مرکزی یار بود
اما نوسانات جهانی هم طی روزهای گذشته به داد بانک مرکزی رسید. آن‌گونه که ابراهیم محمدولی، رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران اعلام کرده، بخشی از تعدیل قیمت سکه به نوسانات طلای جهانی و کاهش آن نیز مربوط می‌شود. او با بیان این‌که سیاست بانک مرکزی مبنی بر پیش‌فروش سکه در بازار موثر بوده است، گفت: اگر تا پایان سال شاهد تنش‌های سیاسی و اتفاقات غیرمترقبه نباشیم، قیمت طلا و سکه نوسان چشمگیری نخواهد داشت.
این فعال صنفی با تأکید بر این‌که پیش‌فروش سکه باعث جمع‌شدن بخشی از نقدینگی‌های سرگردان جامعه شد، اظهار کرد: اگر این اقدام کمکی در جهت تنظیم بازار و از بین بردن حباب قیمت باشد، اثربخش خواهد بود اما اگر در اجرای این سیاست وقفه‌ای بیفتد یا براساس سلایق شخصی اعمال شود تأثیر چندانی نخواهد گذاشت.
گفتنی است، در معاملات دیروز بازار تهران سکه طرح جدید با ٨هزار تومان کاهش، یک‌میلیون و ٤٧٨هزار تومان و دلار با افت ٥٧ تومانی ٤٥١٨ تومان فروخته شد. سکه طرح جدید ٨هزار تومان، طرح قدیم ١٤هزار تومان، نیم‌سکه ١٣هزار تومان، ربع سکه هزار تومان و هر گرم طلای ١٨ عیار ١٦٨٥ تومان کاهش قیمت داشت. در این بین فقط بهای سکه گرمی ٣هزار تومان رشد کرد.
اما و اگرهای کاهش نرخ سود
کاهش نرخ دلار و سکه در روزهای گذشته این سوال را در ذهن ایجاد می‌کند که چرا بانک مرکزی نرخ سود سپرده‌گذاری را در شرایطی که امکان سرمایه‌گذاری در بازارهای دیگر وجود ندارد کاهش داد. در این میان برخی از کارشناسان ارزی بر این باورند که دولت در اصلاح نظام بانکی کمی شتابزده عمل کرده است. سهراب اشرفی، تحلیلگر بازار ارز در این‌باره می‌گوید: نرخ سود باید کاهش می‌یافت، اما نه به هر شیوه‌ای.
به گفته او، تنها راهکار کاهش بلندمدت نرخ سود در نظام بانکی انجام اصلاحات است. این اصلاحات ابعاد گوناگونی دارد. نخستین عامل مهم در کاهش نرخ سود، کنترل انتظارات تورمی است. در تجربه جهانی، بانک‌های مرکزی با کسب استقلال بیشتر و اجرای چارچوب هدف‌گذاری تورم، نرخ تورم انتظاری را کاهش داده‌اند. در مرحله بعد، از طریق ایجاد تنوع و رقابت در بازارهای مالی، پس‌انداز را تشویق کرده‌اند. افزایش پس‌انداز نیز به کاهش نرخ سود واقعی در اقتصاد کمک می‌کند. او با تأکید بر این‌که کاهش نرخ سود اسمی باید از راهکار درست آن دنبال کرد تا کاهش نرخ سود همیشگی باشد، ادامه داد: همچنین نباید از نرخ سود به‌عنوان ابزار اجرای سیاست پولی غافل شد. حتی اگر بپذیریم کاهش نرخ تا ماه گذشته توجیه‌پذیر بود، اکنون شرایط عوض شده است و شواهدی مبنی بر افزایش تورم به چشم می‌خورد، بنابراین باید به این موضوع نیز توجه داشت.
- 17
- 6
