۸ هزار تن زباله فضایی در مدار زمین

مشکل زباله‌های فضایی روز به روز درحال بزرگتر شدن است، و افزایش تعداد زباله‌های خارج از کنترل که با سرعتی بالا در مدار زمین در چرخشند،‌ ماهواره‌ها و سیستم‌های ارتباطاتی را در معرض خطری جدی قرار داده‌اند.

براساس گزارش رويترز، حدود هشت هزار تن زباله فضایی در مدار زمین پراکنده اند. ۲۹ هزار شیء بزرگتر از ۱۰ سانتی متر و بیش از یک میلیون قطعه در اندازه های کوچکتر هر یک به نوعی امنیت فضا را تهدید می کنند.

لوئیرا اینوچنتی، رئیس بخش فضای پاک در آژانس فضایی اروپا مي‌گويد نکته مهم این است که حتی زباله های بسیار کوچک به دلیل حرکت با سرعت زیاد در صورت برخورد با شیء دیگر یا یک ماهواره آن را منفجر و متلاشی می‌کنند و توده‌ای بزرگ از زباله را پدید می‌آورند. از اين رو حتي كوچكترين اين زباله‌ها نيز اهميت زيادي دارند.

هر سال در حدود ۲۰۰ کارشناس در زمينه زباله‌های فضایی در مرکز تکنولوژی فضایی هلند گرد هم می‌آیند تا شیوه‌های پاکسازی فضا را مورد بررسی قرار دهند. آنها به نمایندگی از شرکت‌های فعال در صنعت ماهواره و موشک و نیز آژانس‌های فضایی در این نشست شرکت می‌کنند و همگی در‌باره آنچه باید صورت گیرد توافق دارند.

لوئیزا اینوچنتی در باره شیوه از بین بردن زباله های فضایی می گوید: ابتدا باید جلوی آلوده سازی را گرفت و سپس برای پاکسازی فضا از زباله ها اقدام کرد.

در اروپا مهندسان پروژه‌ای را به نام ای - دی اوربیت را تعريف کرده‌اند که هدف آن نمايش امکان دسترسی مجدد به ماهواره‌های سرگردان و خارج کردن آنها از مدار است. آنها برای ارزیابی چگونگی نزدیک شدن به یک قطعه بزرگ زباله فضایی از روبات و مدلی ماهواره‌ای استفاده می‌کنند.

به گفته خسوس خیل فرناندز مهندس آژانس فضایی اروپا،‌در اين پروژه از دوربین نصب شده روی بازوی کوچک روبات برای شبیه‌سازی حرکت به دور هدف یا همان ماهواره‌ای استفاده مي‌شود که بايداز مدار خارج شود. زماني كه از امكان حركت دادن آن شيئ اطمينان حاصل شد، آنگاه بازوهای روبات برای گرفتن حلقه آداپتور پرتاب ماهواره باز مي‌شود. پس از این مرحله مکانیزم دیگری آغاز مي‌شود تا بتوان ماهواره هدف را با دو دست روباتیک گرفته و به سوی زمین بازگرداند. در این صورت امکان منهدم کردن ماهواره در محل بازگشت ايجاد خواهد شد.

به تور انداختن زباله های فضایی

روش دیگری اين پروژه كه در مرحله مطالعه و بررسي قرار دارد، پهن کردن تور برای جمع آوری قطعات بزرگ زباله‌های فضایی است. به گفته میشل لاوانیا کارشناس دینامیک پرواز ایده دقیقا مشابه كاري است كه ماهيگريان انجام مي‌دهند. بزرگ بودن اين تور امكان فاصله گرفتن از زباله‌ها را فراهم مي‌كند و با پهن کردن این تور به دور ماهواره مي‌توان آنرا تحت کنترل درآورد. حرکت آزاد هدف باعث  می شود تور کاملا به دور آن بپیچد. بدین ترتیب ماهواره از کار افتاده در دام می‌افتد و می‌توان همانند ماهی در ميان دريا، آن‌را در فضا جابجا کرد.

به گفته محققان اگر قطعه ای سرگردان به ایستگاه فضايي بين‌المللي برخورد کند لایه بیرونی ايستگاه تخریب مي‌شود و خود جسم نيز در اثر این برخورد متلاشی شده و توده‌ای بزرگ از تکه‌های کوچک در اطراف ایستگاه پدید می‌آید که توسط لایه دوم جذب می‌شود.

نیاز به جمع آوری و از بین بردن زباله های فضایی با پرتاب ماهواره‌های جدید افزایش پیدا کرده است. درحال حاضر حدود دو هزار ماهواره و تجهیزات فعال در مدار پایینی زمین و یا نقاطی دورتر در فضا معلق‌اند. ماهواره‌های دورتر در پایان عمرشان بر روی مدار گورستان زباله‌ها جا می‌گیرند در حالی که ماهواره های نزدیک به زمین پس از پایان ماموریت به خانه باز می گردند و از قطعات آنها برای ساخت ماهواره های نسل جدید استفاده می شود.

تکه های بزرگ نظیر صفحه های خورشیدی در اتمسفر می سوزند و از بین می روند اما باید برای قطعات مستحکم تر که از فولاد و تیتانیوم ساخته شده‌اند پیش از برخورد به زمین فکری کرد. مهندسان فضایی با مطالعه بر روی نحوه انهدام و متلاشی کردن ماهواره‌ها در بازگشت، در پی ساخت نمونه هایی هستند که در زمان مقرر از هم مجزا شود.

قرار است پس از اين ماهواره‌های جدید بر اساس خط دستورالعمل مشخصي که پایان عمر آنها را تعیین می‌کند، ساخته و پرتاب شوند. با این وجود خطر برخورد در مدار همچنان وجود دارد.