اختراع خط و نوشتن باعث ثبت سوابق زندگی مردم می باشداختراع خط
یک هنر یا وسیله برای ثبت و نوشتن اندیشه ها با استفاده از نشانه ها که به چشم آشنا باشد و دیده شود خَط، دبیره یا زبان نگاره نام دارد. زمانی که بشر خواست در اندیشۀ خود آن چه را که دارد نقش نماید، در واقع زمانیست که گام نخست را به عرصۀ نگارش گذاشت و توانست به کمک آن دانسته های خود را محفوظ نگه داشته و از خود تاریخی به جای بگذارد؛ قدم گذاشتن در مسیر طولانی که انسان های نخستین در آن ابزاری برای انتقال بیان شفاهی بدون دیدن یکدیگر آغاز کردند. تصاویر روی سفال ها، نخستین اختراع خط بود.
تاریخچه اختراع خط
تاریخچه اختراع خط و الفبا فرایندی طولانی دارد و این فرایند به کندی و با پیچیده گی پیش رفته است. تا جایی که اسناد نشان می دهد، که در" میان رودان" یا همان بین النهرین، سرزمین بین دو رودخانه دجله و فرات، خط و نوشتار آغاز شد. در حدود سه هزار سال پیش از میلاد مسیح، این سرزمین که از خلیج فارس تا بغداد امتداد دارد، به دو ناحیه سومر( SUMER) در جنوب و کلده( AKKAD) در شمال تقسیم می شد. نخستین افردی که سبب پیدایش و اختراع خط شدند، سومری ها بودند. آن ها حدود ۶۰۰۰ سال پیش در بین النهرین- منطقه ای بین رودهای دجله و فرات از عراق کنونی- زندگی می کردند.
سومری ها در خط شان نشانه های تصویری کوچکی را بکار می بردند و روی صفحه های گلی این علامت ها را حک می کردند، البته در آثار باستانی مصر و چین استفاده از نشانه های تصویری نیز دیده شده است ولی ابداع سومری ها بود که به پیدایش و اختراع خط میخی منجر شد. فقط خط شناسان بسیار ماهر میتوانند نوشته های بازمادنده از دوره سومریان را بخوانند. سومریان این خط را اختراع کردند و أکادیان و بابلیان ان را بهبود دادند و بقیه ی افراد نظیر اقوام هیتی، عیلام، ماد و پارس، ان را برای خودشان اقتباس کردند.
اختراع خط اولین گام ضروری در تاریخ کتبی یک فرهنگ یا تمدن می باشدنخستین کتیبه های خط میخی، که به عقیده کارشناسان نوعی یادداشت محسوب میشده، شامل طرح گونه هایی ساده بود برای این که شکل اشیاء را نشان دهند بطوریکه شکل اشیاء در این خط، نقاشی می شده است که به عنوان نمونه می توان به سرگاو که نشانه" گاو" بوده اشاره کرد. این نوع خط را میتوان ، نخستین اختراع خط بشری نام برد. از این جهت این انسان ها قصد داشتند مطلب و جمله ای کامل را با کنارهم گذاشتن این تصاویر بنویسند، که اصطلاحا به آن" خط اندیشه نگار" می گویند. تا کنون توسط باستان شناسان بیش از ۱۵۰۰ نمونه از این نوع خط تصویری شناسایی شده است.
با گذشت زمان، دیگر برای نمایش اشیاء از خط تصویری استفاده نمیشد بلکه طبق مفهوم متن، معانی گسترده تری پیدا کرد و در حدود ۲۹۰۰ سال قبل از میلاد تکامل جالبی حاصل شد. انحنای علامتهای تصویری اولیه از بین رفت. خاک رس و نی فراوان در مناطق باتلاقی و کرانه رودخانه های میانرودان، وجود داشت، در حالی که رسم خطوط منحنی در گل رس خشک شده از لحاظ فنی دشوار بود، پس کتاب نویسان به علامتهای مستقیم روی آوردند. کاتبان با استفاده از لوحه های رسی، اشیاء یا شکلهایی را که می خواستند به تصویر درآورند را با قلمهایی از نی( که یک سر آن را می تراشیدند) می کشیدند. سومریها این قلمها را( که نسلهای نخستین خودکار و خودنویسهای امروزی بشمار میرفتند ) به صورت مثلث می تراشیدند. پس آنچه که روی لوح رسی شکل می گرفت، شکل میخ بود و نوعی خط نوشتاری با ترکیب این علامت میخ مانند پدیدار شد که به این اختراع خط،" خط میخی" می گفتند.
اختراع خط نزد ایرانیان
آنچه که باعث ثبت سوابق زندگی مردم و همینطور نخستین گام ضروری در تاریخ کتبی یک فرهنگ یا تمدن میباشد اختراع خط نامیده میشود. ایرانیان بتدریج خط میخی را که سومریها اختراع کرده بودند در زمان هخامنشیان از بابلیها وأکادیها اختیار کردند و برای زبان پارسی باستان ساده وسازگار کردند و همین خط میخی تا دوران ساسانی به کار برده میشد. ایرانیان از خود خطی نداشته و در تمام تاریخشان خطهای دیگران را گرفته و ساده کرده و برای زبان خودشان سازگار کردند. هیچ نوشته ای از دوران مادها واز زمان فرمانروایی انها بر جا نمانده و گزارشها و اسناد درباری و حکومتی را در دوران نخستین هخامنشیان به زبان ارامی و عیلامی وبه خط میخی مینوشتند.
اولین فرم نوشتن در راستای اختراع خط تصویرکردن بودمفصلترین ومهمترین نوشته های پارسی ایران باستان از داریوش یکم است که بیشتر همراه دو متن بابلی و عیلامی است. تنها پنج سنگ نوشته از دوران قبل از داریوش یکم بدست امده که دوتای ان از کوروش نخستین پادشاه هخامنشی می باشد. در بین انها می توان به منشور معروف کورش اشاره نمود که به خط میخی بابلی نوشته شده است. در صورتیکه در زمان کوروش بزرگ، خط میخی پارسی باستان وجود داشت لازم بود که از خط پارسی باستان در منشور معروف خود استفاده شود یا از زمان پر تحرک او نوشته های زیادی به خط میخی باستان بر جای می ماند. برای اولین بار در سده پنجم قبل از میلاد به دستور داریوش، خط میخی پارسی باستان را از خط عیلامی درست کردند.
اختراع خط در چین
اختراع خط و نوشتن در چین در حدود ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد با استفاده از علائم پیشگویان بر روی استخوان ها شکل گرفته است. ظاهرا در چین، پیدایش خط بطور مستقل بوده و هیچ مدرکی دال بر انتقال فرهنگی از بین النهرین به چین وجود ندارد. چینی های باستان با الهام گرفتن از علایم مورد استفاده پیشگویان بر روی استخوان ها یا صدف ها شروع به اختراع خط کرده اند. البته در ابتدا نیاز بود تا این نوع از نوشتار توسط پیشگویان تفسیر شود. این علائم در طول زمان به رسم الخط های چینی تبدیل شدند. نخستین امپراتور چین ۲۲۱- ۳۱۰ پ م خط های مختلف چین را تصفیه کرد و یک خط استاندارد درست کرد. در آن هنگام ، زبان چینی ۵۰۰۰ نشانه داشت. شما برای خواندن یک متن تنها نیاز به دانستن ۳۰۰۰ نشانه داشتید.
حروف الفبا پس از اختراع خط
نقش شاعر در حفظ افسانه های قهرمانانه در فرهنگ سراسر جهان باستان به یک امر مهم تبدیل شد. در سال های ۱۰۰۰ تا ۱۳۰۰ پیش از میلاد، اسناد بین النهرینی شین لگی یونینی( Shin- Legi- Unninni) نوشته شده است که به حفظ و انتقال داستان های حماسی مانند گیلگامش کمک کرده است. هومر که متعلق به ۸۰۰ سال پیش از میلاد بود برای یونانیان و ویرجیل حدود ۷۰ تا ۱۹ پیش از میلاد برای رومیان نقش مشابهی داشته است. حماسه هندی ماهابهاراتا که در حدود ۴۰۰ سال قبل از میلاد نوشته شده به حفظ افسانه های شفاهی آن منطقه کمک کرده است. تمامی این آثار و آنچه پس از این ها بوده اند تنها توانسته از طریق نوشتن حفظ شوند. نویسندگان زود هنگام سبب شدند تا به کلی ماهیت ثبت موارد تغییر نماید. الفبایی که فنیقی ها بعد از اختراع خط راه اندازی کردند برای سایر فرهنگ ها آسان تر و قابل دسترس تر شد ولی سیستم پایه ای قراردادن نمادها بر روی کاغذ برای نشان دادن مفاهیم بسیار زودتر از آن آغاز شده بود. در قرن اول پیش از میلاد کاغذ اختراع شد.
حدود ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد اختراع خط در چین با علائم پیشگویان روی استخوان ها شکل گرفتهگردآوری: بخش علمی سرپوش
- 23
- 6
