دلیل مالش خرس‌ها به درختان چیست؟

دلایل زیادی وجود دارد که خرس ها خود را به درختان می مالند. آنها گاهی با علامت گذاشتن به کمک بو روی درختان با هم ارتباط برقرار می کنند، گاهی هم موهای خود را جدا می کنند و خارشی را که به آن دسترسی ندارند، می خارانند. مطالعه جدید مزیت دیگری را پیشنهاد می کند:آغشته شدن به مواد دافع کنه که طبیعت ساخته است.

وقتی خرس ها خود را به پوست درختان می مالند، در نتیجه ی خراشیده شدن پوست درخت رزین ها و شیره های درخت خارج می شوند. این مواد به پوست و خز می چسبند و دربرابر آب مقاوم هستند و به عنوان دافع مؤثر کنه عمل می کنند.

آگنیشکا سرجیل، زیست شناس خرس ها در آکادمی علوم لهستان و نویسنده مطالعه که ماه گذشته در مجله ی Journal of Zoology منتشر شد، گفت به ندرت رفتارهای پیچیده ای مانند مالیدن خود به درخت در حیوانات فقط یک علت دارد. او گفت: «نمونه های زيادي را در میان پستاندارانی می بینیم که از خوددرمانی استفاده می کنند.» بنابراین، او و همکارانش تصمیم گرفتند که مطالعه کنند که آیا مالیدن خود به درختان می تواند از خرس ها در برابر انگل ها محافظت کند.

نیویورک تایمز می نویسد، سالها زیست شناسان مشاهده کرده اند که خرس های قهوه ای و خرس های سیاه به سمت انواع خاصی از درختان خصوصاً مَخروطیان گرایش دارند. آنها همچنین جذب قطران درختان راش می شوند که شاخص آزمایشی مفیدی برای موادی است که توسط درخت آزاد می شود. جذابیت قطران آن قدر قوی است که دانشمندان از رایحه قوی آن برای جذب خرس ها برای مطالعه یا فراخواندن آن ها در باغ وحش ها استفاده می کنند.

دکتر سرجیل برای آزمایش این فرضیه که قطران درخت راش نوعی دافع کنه است، نمونه های فراوانی از قطران و کنه Dermacentor reticulatus را بررسی کرد. کنه درماسنتور رتیکولاتوس کنه شایعی است که خرس ها را آلوده می کند. او بررسی تا ببیند که در لوله های آزمایش، آیا کنه ها از سمت قطران راش فرار می کنند و به سمت آب سالم و ساده که در سمت دیگر لوله قرار دارد، می روند. آن ها این کار را انجام دادند. اگنس بلیز، زیست شناس دانشگاه استراسبورگ فرانسه و نویسنده مطالعه گفت: «واضح بود که آنها از قطران راش متنفرند. برخی خیلی سریع می دویدند و زیر آب پنهان می شدند.»

پژوهشگران همچنین تربانتین نوعی ماده جذب کننده خرس را آزمایش کردند و کنه ها از این ماده نیز گریزان بودند.

دکتر سرجیل افزود، برخی از کنه ها موفق شدند به کلی از لوله فرار کنند و آن ها نتوانستند کنه های فراری را شمارش کنند. او گفت: «چندین هودینی (متخصص فرار) وجود داشتند، آما آنها جانوران آزمایشگاهی خوبی بودند.»

پژوهشگران برای مطالعه خود روی کنه ها تمرکز کردند، زیرا کنه ها از نظر جغرافیایی گسترده و از نظر محیطی انعطاف پذیر هستند و به دلیل تغییرات اقلیمی گسترش آنها بیشتر شده است و به مدت طولانی تری فعال می مانند. کنه ها همچنین ناقل بیماری ها هستند. اگرچه دانشمندان هنوز درحال کسب دانش دراین باره هستند که کنه ها چه پاتوژن هایی را به خرس ها منتقل می کنند.

نتیجه ساده عدم محبوبیت قطران راش برای کنه ها، اولین شواهد تجربی را در حمایت از این ایده قدیمی ارائه می کند که صمغ درختان می تواند به عنوان دافع انگل ها عمل کند. آندریا مورهاوس، زیست شناس مستقل حیات وحش در آلبرتا که روی تعاملات میان خرس و انسان کار می کند و در مطالعه جدید مشارکت نداشت، می گوید: «پژوهشگران آزمایش خوبی انجام دادند که شواهد کاملا واضحی ارائه کرد که کنه ها از قطران راش دوری می کنند. دفع انگل ها احتمالاً هدف اصلی مالیدن خود به درختان نیست، لیک قطعاً میتواند مزیتی اضافی باشد.»

هانا تیفین، حشره شناسی که قبلا در دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا روی کنه ها و خرس ها کار کرده است ، درمورد ایده قطران درختان بعنوان دافع حشرات نشنیده بود. او گفت: «فکر می کنم این مسیر جالبی برای پژوهش است و میتواند منطقی باشد.»

سایر حیوانات در طبیعت از مواد طبیعی دافع حشرات استفاده می کنند. به عنوان مثال میمون های کپوچین خز خود را به مرکبات می مالند و دلفین ها امکان دارد پوست خود را با مرجان ها درمان کنند. حتی گربه شما ممکن است از علف گربه به عنوان دافع پشه استفاده کند. بنابراین، به گفته ی تیفین که در مطالعه مشارکت نداشت و اکنون بعنوان پژوهشگر فوق دکترا در وزارت کشاورزی آمريکا درحال انجام پژوهش است، این احتمال وجود دارد که خرس ها نیز بتوانند چنین کاری انجام دهند.

دکتر سرجیل خاطرنشان کرد که هنوز ناشناخته های زیادی درمورد قطران به عنوان دافع کنه وجود دارد. به گفته ی پژوهشگران، جمع آوری داده های کمیاب درمورد انگل هایی که در حیات وحش روی خرس ها یافت میشوند  (ازجمله کنه ها)، یکی از مهم ترین گام ها برای ادامه این پژوهش خواهد بود. دکتر تیفین افزود جمع آوری نمونه های خز و رزین از خرس ها و آزمایش واکنش انگل ها به آن مواد نیز میتواند مفید باشد.