بانک‌ها از چرخه پرداخت ارز مسافرتی حذف می‌شوند؟

 ارز ۴۲۰۰ تومانی که قرار بود تلاطم بازار ارز را بخواباند، باعث مواج‌تر شدن صنعت گردشگری پر چالش ایران شد. صنعتی که گرچه تا قبل با چالش‌های بسیار همراه بود اما ارز نایاب و افزایش عوارض خروج از کشور گردشگری خروجی را با مشکلات بیشتری مواجه کرد. البته گردشگری ورودی نیز از این ماجرا بی‌نصیب نبود. تبدیل دلار به ریال نیز گردشگران خارجی را با مشکلاتی روبه‌رو کرده است.

اتفاقی که معاونت گردشگری سازمان میراث به عنوان متولی از زمان اعلام تغییرات نرخ ارزی سعی در رفع آن داشته است. از آخرین اقدامات آن رایزنی با بانک مرکزی برای حذف بانک‌ها از چرخه پرداخت ارز مسافرتی است. اتفاقی که البته هنوز رقم نخورده و منتظر رای مثبت نهادهای مربوطه است. 

بانک مرکزی از اواخر فروردین‌ماه با تغییر مقررات ارزی، خرید و فروش ارز در صرافی‌ها را ممنوع و با حذف ارز دولتی سابق که کمتر از ۳۸۰۰ تومان بود، نرخ ۴۲۰۰ تومان را برای دلار اعلام کرد و در ادامه با اولویت‌بندی کالاها و خدمات وارداتی نحوه پرداخت ارز به کالاهای اساسی را مشخص کرد.

با آن‌که در دستورالعمل‌های بانک مرزی ضوابط تخصیص ارز مسافرتی تعیین شد، اما فعالان گردشگری که به نوعی واردکنندگان و صادرکنندگان این صنعت به شمار می‌آمدند، از این قافله کنار گذاشته شدند و در این بین پیگیری‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان متولی راه به جایی نبرد. هرچند بانک مرکزی قول‌هایی در این‌باره داد اما تخصیص ارز مسافرتی که پیش از خروج مسافر از کشور و در فرودگاه رخ می‌داد، با توجه به رویه سفارتخانه‌ها و از طرفی نادیده گرفتن آژانس‌های گردشگری در اولویت‌های ارزی، مسافران را ناخواسته به بازارهای زیرزمینی ارز هدایت کرد. اتفاقی که سبب شد خلاءهای این مصوبه بویژه در بخش ارز مسافرتی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به صراحت دیده شود و تاثیرات خود را بر وضعیت صنعت گردشگری بگذارد.

خلائی که سازمان را بر آن داشته تا معاون اول رئیس جمهوری، رئیس کل بانک مرکزی را برای حل مشکلات این بخش همراه کند. گرچه با گذشت دو ماه هنوز نتایج مذاکرات و رایزنی‌های آن سازمان با بانک مرکزی نامعلوم است اما معاون گردشگری از رایزنی با بانک مرکزی برای حذف بانک‌ها از چرخه پرداخت ارز مسافرتی خبر داده است. اتفاقی که شاید بتواند بخشی از مشکلات را رفع کند.

محمد محب‌خدایی با اشاره به واگذاری عملیات پرداخت ارز مسافرتی به دفاتر خدمات مسافرتی که درحال تنظیم مقررات و ساز و کار آن با بانک مرکزی است، به ایسنا گفت: کلیات این طرح مشخص شده، اما بانک مرکزی به تضمین‌ها و سازو کاری مشخص‌تر نیاز دارد که مشترکا و با همراهی آژانس‌های گردشگری در حال تنظیم آن هستیم.

وی افزود: در فرآیند جدید دفاتر خدمات مسافرتی همان کار صراف‌ها را برای مسافران انجام می‌دهند، سیستمی هم تعریف شده است که بازار سیاه شکل نگیرد. در واقع بانک‌های عامل کاملا از این چرخه حذف نمی‌شوند، ولی در مکانیزم جدید، دیگر نیاز نیست مردم به بانک‌ها مراجعه کنند و دسترسی سهل‌تر خواهد شد. مسافران از آژانسی که خدمات خریده‌اند، پس از کنترل مدارک و درصورتی که قبلا ارز مسافرتی سالانه خود را دریافت نکرده باشند، حواله ارزی دریافت می‌کنند و آژانس‌ها از طریق سامانه‌ای که طراحی می‌شود به بانک‌های عامل متصل می‌شوند.

او درباره تایید این طرح از سوی بانک مرکزی اظهار کرد: کلیات این طرح مشخص شده، اما بانک تضمین‌های لازم را از ما می‌خواهد، در این سیستم بانک‌ها را کاملا حذف نمی‌کنیم، ولی ارتباط مستقیم با مردم دیگر وجود ندارد و همه کارها از پنجره واحد انجام خواهد شد. موضوعی که در ستاد هماهنگی خدمات سفر پیگیری می‌شود.

ما می‌خواهیم کیفیت خدمات سفر را ارتقاء دهیم تا در موضوعی همچون ارز مسافرتی، کاهش چالش‌های بین‌سیستمی، شفافیت و کاهش سردرگمی‌های مردم را شاهد باشیم. خدایی در پاسخ به برخی اظهارنظرها درباره‌ این‌که تبدیل آژانس‌ها به صرافی چالش‌های دیگری را به وجود می‌آورد، گفت: این اتفاق نخواهد افتاد، چون آژانس‌ها به سامانه بانک‌های عامل متصل‌اند و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هم این فرایند را کنترل می‌کند.

وی درباره مشارکت دفاتر خدمات مسافرتی در تنظیم ساز و کار پرداخت ارز مسافرتی در آژانس‌ها، بیان کرد: آن‌ها کاملا در جریان قرار دارند و در جلساتی که با بانک مرکزی برگزار می‌شود، حضور و مشارکت دارند و پیشنهاد و انتقادهای خود را مطرح می‌کنند. معاون گردشگری درباره تکلیف ارز مسافرتی گروهی که از آژانس‌ها خرید نمی‌کنند و به صورت مجازی و یا از یک کشور دیگر خرید خود را انجام می‌دهند، گفت: بالاخره مسافر از هر جا که نباید خدمات بگیرد، این شیوه همزمان از مراجعه به فعالان و وب‌سایت‌های غیرمجاز جلوگیری خواهد کرد. مسافرانی هم که از آژانس‌ها خرید نمی‌کنند حتما به وب‌سایت معتبری مراجعه کرده‌اند که می‌توانند از خدمات ارزی نیز بهره‌مند شوند. البته سازو کار این بخش هنوز مشخص نشده و درحال تنظیم آن هستیم.

خدایی درباره پیگیری مشکلات ارزی گردشگران خارجی که بانک مرکزی آن‌ها را به سمت بانک‌ها هدایت کرده، درحالی‌که استقبال زیادی از این حرکت نشده است، گفت: قرار شد این مسئولیت در ساختاری یکپارچه به آژانس‌ها، هتل‌ها و یا راهنمایان گردشگری محول شود که جزئیات آن در آینده مشخص خواهد شد. 

بانک مرکزی اواخر فروردین‌ماه با تغییر در مقررات ارزی، خرید و فروش در صرافی‌ها را نیز ممنوع کرد و این مسئولیت را به صورت محدود به برخی بانک‌ها سپرد، بر این اساس ارز مسافرتی برای یکبار در سال به میزان ۵۰۰ یورو (برای کشورهای مشترک المنافع و هم مرز غیر از عراق و عربستان) و برای سایر کشورها حداکثر ۱۰۰۰ یورو تعیین شده که از طریق شعب ارزی در فرودگاه‌های بین‌المللی امام خمینی (ره)، اصفهان، شیراز، تبریز، ارومیه و اهواز پرداخت می‌شود.