زلزله هم قیمت مسکن را پایین نمی‌آورد

بازار مسکن در آذر امسال تکانی اساسی خورد و آمارها، نشان از تحولات معنادار در بخش مسکن می‌دادند. براساس گزارش اتاق بازرگانی ایران، تنها در آذرماه بازار مسکن شهر تهران افزایش ۵۰.۲ درصدی در تعداد معاملات را تجربه کرده است. براساس این گزارش ۴۹.۴ درصد کل معاملات به واحدهای با زیربنای کمتر از ۸۰ متر و ۵۳.۴ درصد معاملات به واحدهای با ارزش کمتر از ۴۰۰ میلیون تومان اختصاص داشته است.

این به معنی تکان بازار در مسکن‌های میان‌قیمت است. درحالی‌که برخی از کارشناسان معتقدند این تحولات برخلاف سال‌های ۹۰ و ۹۱ به دلیل تقاضای واقعی در بخش مسکن است و ارتباطی با سوداگران بازار مسکن ندارد. یک اقتصاددان معتقد است رونق ‌بخش مسکن مربوط به کاهش بازدهی سرمایه و افزایش ریسک در دیگر بازارهاست.

به گفته امرالله امینی، کاهش سود بانکی و ریسک‌پذیری بازارهای طلا و ارز باعث شده کسانی که نقدینگی بالایی دارند سرمایه خود را به بخش مسکن منتقل کنند و این تحولات بخش مسکن به معنای افزایش تقاضای واقعی نیست. در این زمینه، گفت‌وگویی با امرالله امینی، عضو هیئت‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

در ماه گذشته معاملات بخش مسکن در تهران دچار تحولات مثبتی شده است. این رشد را می‌توان دلیل بر رفع رکود در بازار مسکن دانست؟

وضعیت بازار مسکن این است که سال‌ها قبل قیمت مسکن در ایران به‌صورت حبابی بالا رفت و این حباب هرگز از بین نرفت و قیمت‌ها بالا ماند. کسانی هم که در آن سال‌ها سازنده مسکن بودند یا مالکان کنونی، حاضر نیستند قیمت‌هایشان را پایین بیاورند. بخشی از سازندگان هم که در حال حاضر اقدام به ساخت می‌کنند با توجه به بالا بودن قیمت مواد اولیه و مصالح، قیمت برایشان بالا درآمده است؛ البته با توجه به این‌که قدرت خرید قشر متوسط و ضعیف تغییر چندانی نکرده است، خیلی نمی‌توان امیدوار بود به این‌که بخش مسکن رونق پیدا ‌کند. من فکر می‌کنم حتی بخشی از رونق ‌بخش مسکن که الان از سوی عده‌ای می‌شنویم به‌خاطر بسته‌شدن بازارهای دیگر است.

نرخ بازدهی سود در بازارهای دیگر مثل سپرده‌های بانکی پایین آمده است. به دلیل ریسک‌پذیری بازارهای سرمایه، ارز و طلاست که ما شاهد رشد در بازار مسکن هستیم. این رشد به نظر من نمی‌تواند رشد واقعی باشد. دلیل این امر هم این است که ما در بخش تقاضای مسکن، هیچ تغییر و اصلاحی نمی‌بینیم؛ مگر این‌که نقدینگی موجود در این بازارها و بانک‌ها، به‌خاطر بازدهی پایین آمده و در بخش‌های تولیدی هم رکود حاکم است، آن‌هایی که نقدینگی دارند چاره‌ای ندارند جز این‌که به‌طریقی در بخش مسکن ورود کنند. بخش عمده این رونق بازهم می‌گویم حبابی است و متعلق به کسانی که نقدینگی دارند یا بخش‌هایی مثل مؤسسات پولی و بانکی است؛ پس خیلی نمی‌توان به آن امیدوار بود.

با توجه به سرمایه‌ای‌بودن مسکن، احتمال دارد زلزله‌های اخیر این بخش را ریسک‌پذیر کند و جلوی رونق این بازار را بگیرد؟

همیشه همین‌گونه بوده که وقتی زلزله می‌آید رونق مسکن را کم می‌کند. همین آماری که الان منتشر شده راجع‌به ماه گذشته و قبل از وقوع زلزله‌های اخیر بوده است. حالا که زلزله آمده دوباره بازار راکد شده است و حتی آن‌هایی هم که نقدینگی دارند الان دست نگه‌داشتند، چراکه ریسک‌پذیری به این بازار هم رخنه کرده است. زلزله همان‌طور که می‌دانیم یک عامل روانی است که در ابعاد مختلفی ازجمله اقتصادی تاثیر دارد. افراد و عاملین اقتصادی هم متأثر از این عامل روانی شده‌اند و دست نگه‌داشته‌اند ببینند چه می‌شود. من به یاد دارم که در زلزله‌های قبلی هم‌ چنین تاثیری داشت. حتی زلزله سال ۸۲ در بم، روی بازار مسکن تهران تاثیر گذاشت. نکته‌ای که باید اشاره کرد این است که چنین ‌تاثیراتی، روانی و موقتی است و پس از گذشت مدتی، بازار به حالت عادی بازمی‌گردد.

مسلم تقوی