روزنامه جهان صنعت نوشت: در حالی که وزیر نفت از افزایش صادرات نفت خبر داده و وعده می‌دهد که به زودی خبرهای تازه‌ای از وضعیت صادرات نفت و گاز ایران منتشر خواهد شد، یک تحلیلگر موسسه بین‌المللی کپلر می‌گوید که برخی خبرها درباره واردات نفت ایران از سوی اروپایی‌ها صحت ندارد.
آن‌طور که همایون فلکشاهی گفته تمامی افزایش صادرات نفت کشور به چین می‌رود.
فلکشاهی در گفت‌وگو با ایلنا درباره جزئیات صادرات نفت ایران گفت: صادرات نفت کشور از اواخر سال ۲۰۲۰ رو به افزایش است، این رویداد را می‌توان به دو اتفاق ربط داد؛ ابتدا اینکه پایان شیوع کرونا باعث شد تا تقاضای نفت بهبود پیدا کند و از میانگین ۹۱ میلیون بشکه‌ای در سال ۲۰۲۰ به ۵/۹۶ میلیون بشکه در ۲۰۲۱ و ۹۹ میلیون بشکه در ۲۰۲۲ برسد. بنابراین نیاز جهان به نفت ایران بیشتر شده است. دیگر اینکه انتخاب جو بایدن به عنوان رییس‌جمهوری جدید آمریکا غیرمستقیم به صادرات نفت ایران کمک کرده است چون علیه سیاست تندروی دونالد ترامپ، دولت بایدن حداقل در اولین ماه ریاست‌جمهوری خود قصد بازگشت به برجام را داشت.
مقصد، کدام کشورها؟
فلکشاهی می‌گوید: صادرات نفت کشور از میانگین ۳۰۰ هزار بشکه در سال ۲۰۲۰ به ۶۶۰ هزار بشکه در سال ۲۰۲۱ و پس از آن در ۲۰۲۲ به ۹۰۰ هزار بشکه در روز رسید، اما از نیمه دوم سال ۲۰۲۲، شاهد افزایش قابل توجه صادرات هستیم. از اکتبر ۲۰۲۲ میانگین صادرات نفت خام و میعانات گازی به یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز رسیده و در ماه می، حتی نزدیک به یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز رسید. این میزان بالاترین میزان ماهانه از ماه اکتبر ۲۰۱۸ حساب می‌شود.
تحلیلگر موسسه بین‌المللی کپلر با اشاره به مقاصد صادرات نفت ایران گفت: کلا از زمان خروج آمریکا از برجام و به‌طور دقیق از زمان پایان معافیت‌هایی که به خریداران نفت ایران تا آوریل ۲۰۱۹ داده شده بود، ایران تنها به مقاصد چین، سوریه و ونزوئلا نفت صادر کرده است. چین بزرگ‌ترین مشتری نفت کشور با سهم بین ۹۵-۸۵ درصد است و سوریه و ونزوئلا با حجم روزانه ۷۰-۵۰ هزار بشکه‌ای دیگر مشتریان ایران هستند، اما نکته قابل توجه این است که قبلا اکثر نفت صادراتی ایران به چین به سمت پالایشگاه‌های دولتی که تحت مدیریت شرکت‌هایی مانند ساینوپک و شرکت ملی چین هستند، می‌رفت، ولی این روند تغییر پیدا کرده و از سال ۲۰۱۸ که بیش از ۸۰ درصد نفت صادراتی کشور به چین به پالایشگاه‌های دولتی می‌رسید، اکنون بیش از ۹۰ درصد صادرات به چین به مقصد دیگری حرکت می‌کند و اکثرا به پالایشگاه‌های خصوصی می‌رسد. سهم این پالایشگاه‌های خصوصی چینی در سبد صادراتی نفت ایران به چین به بیش از ۹۰ درصد رسیده است.
چرا ایران نفت بیشتری صادر می‌کند؟
فلکشاهی بر این باور است که رشد تقاضا و همچنین کاهش فشارها علیه نفت ایران رقم صادرات نفت کشور را بالا برده است. او می‌گوید: اگر دقت کنیم، صادرات نفت کشور از اکتبر ۲۰۲۲ زمانی که چین تصمیم گرفت سیاست‌های سرسخت صفرکرونای خود را کنار بگذارد؛ بالا رفت. ویژگی این افزایش تقاضا به ضعیف بودن رشد تقاضای بازار نفت ارتباط دارد. به گفته وی، افزایش قیمت‌های جهانی در نیمه اول سال ۲۰۲۲ باعث شد تا سود پالایشی در کل دنیا به‌شدت رشد کنند، اما با بالا بودن قیمت‌ها رشد تقاضا کند شده و روی سود پالایشی به‌ویژه در چین به دلیل اینکه رقابت در زمینه پالایشی با افتتاح بیش از ۲ میلیون بشکه در روز ظرفیت پالایش رو به افزایش است، تاثیر گذاشت. بنابراین شرکت‌های نسبتا کوچک بیشتر به سمت ایران، روسیه و ونزوئلا رفتند تا از تخفیف این کشورها بهره‌مند شوند. می‌توان افزایش تقاضای نفت ایران را به سیاست بایدن هم ربط داد؛ شروع جنگ روسیه و اوکراین و افزایش قیمت‌ها دولت بایدن را وادار کرد تا حداکثر قدرت خود را در هدف پایین آوردن قیمت‌ها بگذارد، لذا به‌طور غیرمستقیم، فشار واشنگتن برای اعمال کردن تحریم‌ها کمتر شده است.
فلکشاهی با اشاره به تاثیر جنگ روسیه و اوکراین بر صعودی شدن صادرات نفت ایران تصریح کرد: این جنگ باعث شد تا قیمت‌های انرژی اولویت بالاتری در کاخ سفید داشته باشند، به دلیل اینکه قیمت‌های نفت و به خصوص قیمت بنزین از لحاظ سیاسی در آمریکا همیشه یک موضوع حساس بوده است. سال گذشته دولت بایدن تصمیم گرفت تا ۱۸۰ میلیون بشکه از ذخیره‌سازی استراتژیک دولتی استفاده کند تا عرضه را افزایش دهد و فشار منفی بر قیمت‌ها وارد کند. در نتیجه با قصد بالا نگه داشتن عرضه جهانی، فشار برای اعمال تحریم‌ها علیه ایران کمی گشایش پیدا کرد و این کار طبیعتا به افزایش حجم صادرات نفت کشور کمک کرده است.
نفت ایران جایگزین نفت عربستان
تحلیلگر موسسه بین‌الملل کپلر با بیان اینکه امکان دارد آمریکا فشار تحریمی خود را علیه ایران بر اساس نزدیک شدن تهران و ریاض کم کرده باشد، گفت: به هر حال، کاهش تنش بین ایران و عربستان جزو اهداف سیاست خارجه آمریکاست، هر چند میانجیگری از طریق چین انجام شده است، اما از دید بازار نفت بهبود روابط بین ایران و عربستان تاثیر آنچنانی نداشته است.
به گفته وی، تنها نکته‌ای که به عربستان ربط دارد این است که ریاض تمایل دارد از ثبات قیمت‌ها حمایت کند و تولید و صادرات خود را کاهش دهد. این روند می‌تواند به‌طور غیرمستقیم سهم ایران در بازار چین را افزایش دهد، چون عربستان حدود یک میلیون و ۷۵۰ هزار بشکه در روز به چین نفت صادر می‌کند.
فلکشاهی بر این باور است که مازاد ظرفیت تولید نفت خام در کشور با توجه به رشد اخیر تولید به ۵۰۰ هزار بشکه در روز افت کرده است. او می‌گوید: فکر نمی‌کنم پتانسیل زیادی برای افزایش بیشتر از صادرات فعلی تا زمانی که تحریم‌های آمریکا موثر واقع شود، باقی مانده باشد. میزان فعلی کم‌و‌بیش با میزان صادرات سال‌های ۲۰۱۵-۲۰۱۲ زمانی که تحریم‌های آمریکا و اروپا علیه کشور اعمال می‌شدند، قابل مقایسه است. بنابراین به نظر می‌رسد یک میلیون الی یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز میزان حداکثری باشد که آمریکا حاضر است تحمل کند.
چینی‌ها تشنه‌تر از نفت ایران
این تحلیلگر بین‌الملل انرژی می‌گوید: از لحاظ بازاری جواب اصلی را در نقش روسیه باید دید و اینکه آیا این کشور می‌تواند به صادرات بالای خود ادامه دهد. برآورد ما این است که تقاضای داخلی روسیه در ماه‌های تابستان افزایش یابد و این موضوع می‌تواند بر صادرات این کشور از جمله به چین اثر منفی بگذارد. بنابراین بازار شرکت‌های خصوصی چین به نفت ایران تشنه‌تر خواهند بود.فلکشاهی درباره اعمال تخفیف روی نفت صادراتی گفت: به احتمال خیلی زیاد ایران وادار به دادن تخفیفات مهم است تا مشتریان بیشتری جذب کند. ورود روسیه در بازار نفت تحریمی باعث شده تا شرکت ملی نفت ایران مجبور باشد تخفیف را تشدید کند تا سهم خود را نگه دارد. روسیه با تخفیف نهایی حدود ۱۰-۹ دلار از هر بشکه نفت خود را می‌فروشد. با توجه به اینکه تحریم‌های علیه ایران سرسخت‌تر و شامل تحریم‌های ثانویه هم هستند، ریسک بیشتری برای خریدار نهایی دارد؛ بنابراین ایران مجبور است بیشتر از روسیه تخفیف بدهد. برآورد ما این است که نفت ایران با تخفیف بین ۱۰ تا ۱۲ دلار از هر بشکه به خریداران پیشنهاد می‌شود.
تکذیب صادرات به آلمان
فلکشاهی درباره اینکه آیا انتشار خبر صادرات اخیر نفت ایران به آلمان می‌تواند آلارمی بر آغاز ورود نفت ایران به اروپا باشد، توضیح داد: خیر، این اتفاق اشکال حسابداری در شرکت استاتیستیک یورو استات بود و آلمان از ایران نفت وارد نکرده است. در شرایط کنونی و ریسک تحریم‌های آمریکا، هیچ کشور یا شرکتی به جز چین و کشورهایی مثل سوریه و ونزوئلا که رابطه دوستانه با تهران دارند، حاضر به پذیرفتن این ریسک نخواهند بود.
تحلیلگر موسسه بین‌المللی کپلر بیان کرد: تمامی افزایش صادرات نفت کشور به چین می‌رود، با اینکه رصد اقتصادی در چین خیلی کند بوده و با وجود لغو سیاست‌های صفرکرونا، اما کلا عملیات پالایشگاهی این کشور در سال جاری به اوج خود خواهد رسید و این نتیجه ساخت پالایشگاه‌های جدید مثل پالایشگاه جییانگ با ظرفیت ۴۰۰ هزار بشکه در روزف پالایشگاه ژجیانگ، شرکت رانگشنگ با ظرفیت ۷۰۰ هزار بشکه در روز است، حجم صادرات به سوریه و ونزوئلا نیز ثابت مانده است.
فلکشاهی درباره افزایش صادرات به اروپا در پی توافق برجام بیان کرد: اگر توافق کامل بین ایران و آمریکا به سرانجام برسد اروپایی‌ها علاقه شدیدی برای نفت ایران خواهند داشت. در اصطلاحات تخصصی بازار نفت، نفت ایران نفت متوسط و ترش است، این نوع کیفیت از نفت خام با پالایشگاه‌های جنوب اروپا به خوبی سازگار شده است. علاوه بر این، در حال حاضر عرضه این نوع کیفیت نفت خام در دنیا به خصوص در اروپا از زمانی که اروپایی‌ها خرید نفت روسی را توقیف کردند، نسبتا کم است، ضمن اینکه نفت روسیه شباهت زیادی به نفت ایران دارد. ضمنا تولید و صادرات نفت اقلیم کردستان عراق که مشابه نفت ایران و روسیه است از آخر ماه مارس متوقف شده، این یعنی نفت متوسط و ترش با قیمت نسبتا بالاتر از قیمت معمولی خود به اروپا عرضه می‌شود، زیرا تقاضا از عرضه بیشتر است، بنابراین اگر تحریم‌های ثانویه آمریکا لغو شوند یا اگر معافیت‌های ویژه‌ای به پالایشگاه‌های اروپایی داده شود، شرکت‌های اروپایی تمایل زیادی به خرید نفت ایران خواهند داشت.
- 18
- 3
