در حالی‌که «بحران» و «هشدار» به پرکاربرد ترین واژه در ادبیات مسئولان تبدیل شده، اما واژه «مدیریت بحران» به شدت غریب مانده؛ شاید هم کاربرد خودش را از دست داده است. دیروز مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران هشداری داده که بیشتر به تهدید شباهت دارد. به گزارش ایانا او گفته است: « اگر شهروندان مصرف آب را مدیریت نکنند در روزهای آینده با مشکل روبه رو می‌شویم.» این هشدارهای پی در پی‌در کنار ناملایمات اقتصادی مدتی است فضای عمومی جامعه را به شدت ملتهب کرده است.
شهروندانی که چند ماهی است فشار‌های اقتصادی عجیب و غریبی را تحمل می‌کنند حالا باید نگران قطع شدن ناگهانی آب هم باشند! به نظر می‌رسد از نگاه مسئولان، هم بحران و هم مدیریت آن متوجه مردم است. این در حالی‌است که کارشناسان در این باره نظر دیگری دارند. به عقیده بسیاری از دست‌اندر کاران حوزه آب، اگرچه نبود فرهنگ صرفه جویی یکی از چندین دلایل ظهور و تشدید بحران بی‌آبی در کشور است، اما واقعیت اصلی سوء مدیریت در تامین و تخصیص منابع آبی است.
آن‌طور که علی عسگری، یک کارشناس حوزه آب به «همدلی»، توضیح می‌دهد: «بحران آب از دهه هفتاد شروع شد، دقیقا از همان زمان که تب سدسازی‌هایی که بعضا غیر کارشناسی بودند بالا گرفت.» عسگری به نکته مهم دیگری اشاره می‌کند. او می‌گوید: « در زمان محمود احمدی‌‌نژاد اجازه حفر ۹ هزار حلقه چاه غیر مجاز در فیروزکوه داده شد که هرچه کارشناسان نسبت به عواقب آن هشدار دادند گوش شنوایی وجود نداشت.» بیلان وزارت نیرو به خوبی نشان می‌دهد که در دولت‌های نهم و دهم ۷۵ میلیارد متر مکعب آب شیرین اضافی و بدون پشتوانه از منابع آب زیرزمینی کشور برداشته شده است که این حجم اضافه برداشت به اندازه بیش از دو برابر کل برداشت اضافی آب طی ۲۷ سال قبل از آن تاریخ بوده است.
ایانا می نویسد که چندی پیش علی مریدی، مدیر دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست گفته است: با سنجش شاخص سرانه آب همچنین بررسی نسبت میزان مصرف و آب موجود کشور متوجه می‌شویم که ایران وارد مرحله بحران آب شده است چون در کشور ما هیچ کنترلی روی مصرف آب وجود ندارد و خشکی تالاب‌ها و رودخانه‌ها همچنین وقوع گرد و خاک ناشی از از خشکی این اکوسیستم‌ها بحران آب را در ایران تایید می‌کند.» مریدی بر این باور است : «این وضعیت به معنای اضافه برداشت از آب‌های زیرزمینی است که قطعا منجر به نشست‌های شدید زمین و از بین رفتن ذخیره استراتژیک آبی کشور می‌شود.»
این استاد دانشگاه شهید بهشتی در ادامه ضمن تفکیک آب‌های تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر این‌طور توضیح داده است: آب‌های تجدیدپذیر از طریق بارش سالانه کشور به دست می‌آید که ۶۵ تا ۷۰ درصد آن تبخیر شده است و مابقی در سدها، رودخانه‌ها و تالاب‌ها جاری و بخشی هم داخل زمین ذخیره می‌شود. منابع ذخیره آبی طی سالیان طولانی با جمع شدن در آبخوان‌های کشور تشکیل می‌شود و در زمره آب‌های تجدیدناپذیر قرار می‌گیرد چون در صورت برداشت بیش از حد از این آب‌های زیرزمینی نه تنها امکان جبران این ذخایر از طریق بارش‌های کوتاه‌مدت وجود ندارد بلکه منجر به نشست زمین هم می‌شود.»
او می‌گوید: «اگر روند مصرف آب به شکل کنونی ادامه یابد، بارش‌ها کمتر از وضعیت فعلی شود و میزان مصرف آب‌های زیرزمینی بیش از این باشد، به‌طور قطع بحران آب تبدیل به بحران امنیتی می‌شود. بحران‌های امنیتی شامل بحران امنیت غذایی و بحران اجتماعی است. همان طور که در سال‌های اخیر شاهد تنش‌های اجتماعی در شهرهای اصفهان و خوزستان بوده‌ایم.»
ایران تنها کشوری نیست که در سال‌های اخیر با مساله بحران آب درگیر است بلکه کشورهای مختلفی در طول سال‌های گذشته با این بحران دست و پنجه نرم کرده‌اند ولی تنها آنهایی موفق شده‌اند این بحران را کنترل کنند که اقدام به مدیریت منابع آبی و از وخیم شدن بحران جلوگیری کردند. در برخی از کشورها از قبیل آمریکا هم که پیش‌بینی می‌کنند طی یک دهه آینده با بحران کم‌آبی مواجه باشد از هم‌اکنون سیاست‌های مقابله با بحران را آغاز کرده است. اما به نظر می‌رسد در ایران وضع به گونه دیگری است.
در کشور ما همه بحران‌ها تقصیر مردم است، مگر آنکه خلاف آن ثابت شود. بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باور هستند جامعه مدت‌هاست اعتماد خود را به هشدارها و سیاست‌های بازدارنده دولت‌ها از دست داده‌اند. از نگاه این صاحب نظران دلیل این بی اعتمادی سوء مدیریت‌های دنباله مسئولان در حوز‌های حساسی که حالا رنگ و بوی امنیتی هم گرفته است. با این‌همه مسئولان سال‌هاست از مدیریت بحران تنها هشدار آن را آموخته اند. این روند به گونه ای بوده است که می توان حالا دیگر با جرات گفت که وزارت نیرو به وزارت هشدار تبدیل شده است.
منتهی گره کار اینجاست که هشدارها در زمانی که دردسرهای اقتصادی مردم را گرفتار کرده است، موج نگرانی و دلهره را در جامعه دو چندان می‌کند. ایانا، خبرگزاری کشاورزی ایران می نویسد که حالا وقت آن است به جای راه انداختن موج هشدار، بی آبی مدیریت شود. از این جمله یک رسانه دولتی می توان این گونه نتیجه گرفت که ظاهرا مدیریت آب به مدیریت هشدار تغییر ذائقه یا تغییر کاربری داده است.
قیمت آب ۱۵ تا ۱۰ گران تر می شود
قیمت تمام شده آب در شهر تهران حدود ۱۲۰۰ تومان است در حالی که به طور میانگین ۶۰۰ تومان از مردم دریافت می‌شود که در مناطق پایین شهر ۴۰۰ تومان و در مناطق شمال تهران این عدد ۹۰۰ تومان است. مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران گفت: براساس مصوبه شورای شهر تهران، قیمت آب برای مشترکان خانگی بین ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش یافت که تا سه – چهار ماه آینده این مصوبه اجرایی خواهد شد.
محمدرضا بختیاری در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که افزایش قیمت مشترکان پرمصرف در بخش خانگی زیاد نبوده عنوان کرد: قیمت آب پرمصرف‌ها تنها ۸۲ تومان در هر مترمکعب افزایش یافته که به عبارتی این افزایش حدود ۱۰۰۰ تومان در هر ماه می‌شود.
او با بیان این‌که کل افزایش قیمت یک واحد مسکونی در طول یک ماه حدود ۱۰۰۰ تومان خواهد شد، گفت: این در شرایطی است که پرمصرف‌ها باید ۲۰۰۰ تومان اضافه‌تر پرداخت کنند، یعنی باید گفت که افزایش قیمت به میزان بسیار کمی صورت گرفته است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران با تاکید بر این‌که این مصوبه باید به تایید فرمانداری نیز برسد، اظهار کرد: پیش بینی می‌شود که اجرای این برنامه در ماه‌های آینده باشد، اما باید به این مساله توجه کرد که قیمت آب در تهران منطقی نیست.
به گفته بختیاری، هر بطری آب معدنی ۱۰۰۰ تومان فروخته می‌شود، در حالی که برای هر لیتر آب تنها شش ریال از مشترکان دریافت می‌شود و این در شرایطی است که کیفیت آب شرب تهران به مراتب از آب معدنی بالاتر است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران با اشاره به لزوم صرفه‌جویی در مصرف آب تصریح کرد: با توجه به این‌که تهران و به عبارت بهتر کشور شرایط بحرانی را در منابع آب سپری می‌کند لازم است که مشترکان به مساله مدیریت مصرف توجه داشته باشند. بختیاری مشترکانی را که بالای ۳۰ مترمکعب در ماه آب مصرف می‌کنند مشترکان پرمصرف خواند و ادامه داد: ۸۰ درصد مردم زیر ۲۰ مترمربع آب مصرف می‌کنند.
- 9
- 1
