احیای کارت‌های سوخت از مهمترین مسائلی است که این روزها تیتر خبرها شده و گمانه زنی‌‌ها درباره چگونگی اجرای طرح جدید مدیریت مصرف سوخت همچنان ادامه دارد. با اینکه استفاده مجدد از کارت‌های سوخت قرار است در روزهای آینده عملی شود، اما جزئیات این طرح هنوز مشخص نیست.
با انتشار خبر استفاده مجدد از کارت سوخت، بسیاری از کارشناسان و مسئولان در این زمینه پیشنهاد‌های متفاوتی را برای بهبود در بهره‌مندی از سوخت ارائه دادند. برخی از این کارشناسان بر این باور هستند که شیوه قبلی و کنونی عرضه یارانه بنزین، عادلانه نیست و این تنها به سود طبقات مرفه جامعه است و منفعتی برای اقشار آسیب‌پذیر ندارد.
از همین‌رو محمد حسینی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی تاکید کرد شیوه قبلی سهمیه‌بندی بنزین عادلانه نبود و بر اساس طرحی که پیشنهاد شده است به همه افراد، یارانه بنزین اختصاص می‌یابد اما باید دید که آیا چنین راهکاری می‌تواند در مدیریت هرچه بهتر سوخت تاثیرگذار باشد؟ حسن مرادی، استاد حقوق بین‌الملل نفت و انرژی در این‌باره به «ابتکار» می‌گوید: اعطای یارانه به تمامی افراد یک بحث غیرمنطقی و نادرست است.
برخی از عزیزان حرف‌های عامه‌پسند می‌زنند که با هیچ منطقی سازگار نیست. کسی که اتومبیل ندارد چرا باید سهمیه بنزین داشته باشد؟ این مسئله اصل موضوع را که سهمیه‌بندی است خنثی می‌کند. بنابراین هر اتومبیلی که قابلیت حمل و پیمایش دارد باید به آن بنزین تعلق بگیرد، نه اتومبیل‌های فرسوده و موزه‌ای! اگر افرادی خودروهای دکوری و قدیمی دارند و تنها به علت قیمت و عتیقه بودن نگه‌داری شده‌اند نباید کارت سوخت دریافت کنند و اگر هم دریافت کنند میزان خیلی کمی است و دلیل آن‌هم این است که چنین خودروهایی نیازی به بنزین ندارند.
وی می‌افزاید: من معتقدم برای کمک به تمامی اقشار می‌شود یک کارت انرژی تهیه کرد. این کارت‌های انرژی می‌تواند به نسبت تعداد افراد خانوار باشد و گاز و برق را در بر بگیرد و بخش دیگر آن یارانه بنزین این خانوارها باشد.
این طرح را می‌توان در قالب یارانه انرژی به تمامی افراد داد. اما اینکه ما بیاییم و برای برقراری یک مساوات ظاهری چنین طرحی را اعمال کنیم و به دارنده یک ماشین و چند ماشین یک سهمیه بنزین بدهیم خلاف نظامهای جاری در یک جامعه است.
مرادی با اشاره به محدود بودن افرادی که بیش از یک خودرو دارند می‌گوید: این افراد مگر چند نفر هستند؟ البته باید بگویم تعلق بنزین به افرادی که بنگاه‌دار خودرو هستند و یا کلکسیون خودرو دارند درست نیست، نباید به این افراد بیش از یک سهم بنزین داد. ولی در یک شرایط عادی خانواده‌ای که دو خودرو دارد نمی‌شود یک سهم را در اختیارشان قرار داد. من به عنوان یک کارشناس معتقدم این ایده مناسب نیست و خودش به تنهایی می‌تواند رانت ایجاد کند و مشکل‌آفرین است.
این کارشناس انرژی از مشکلات بر سر راه تک نرخی شدن بنزین می‌گوید: شرایطی را در نظر بگیریم که ما بنزین را تک نرخی کنیم و به عنوان مثال آن را به لیتری ۲۰۰۰ تومان برسانیم و در اختیار تمام افراد قرار دهیم. در این وضعیت ممکن است عده‌ای توان خرید را نداشته باشند، در مقابل هم متاسفانه در جامعه ما یک ترس و عوامل پنهان وجود دارد که به سرعت چندین برابر آن چیزی که هزینه می‌کنند را از جیب مردم برداشت می‌کنند. این یک منطق عجیب است که در کشور ما باب شده است.
مرادی تصمیم‌گیری‌های نادرست را فاجعه می‌داند و می‌گوید: دلسوزی برخی از مسئولان و دست‌اندرکاران در بسیاری از موارد فاجعه آفرین است. در دولت ششم مقرر شد که سالانه ۲۰ درصد به قیمت انرژی اضافه شود. اگر جلو این کار را در مجلس هفتم نگرفته بودند، ما اکنون هیچ مشکلی از نظر یارانه، قاچاق و... نداشتیم ولی عده‌ای با دلسوزی نامناسب تحت عنوان تثبیت قیمت‌ها جلو این حرکت را گرفتند و همین مسئله باعث شد که قیمت بنزین تا چند سال ثابت شود تا اینکه در دولت احمدی نژاد قیمت بالا رفت و در آن شرایط چاره دیگری هم نبود اما روند و کار درست این بود که بعد از آن یک افزایش تدریجی اتفاق میافتاد که در آن‌صورت کسی هم ناراضی نبود اما متاسفانه انجام نشد. همان‌طور که گفتم گاهی اوقات برخی از دلسوزی‌ها کشور را دچار یک فاجعه می‌کند.
وی در پایان خاطرنشان می‌کند: راهکاری برای فروش سهمیه توسط برخی از افراد وجود ندارد. در بسیاری از موارد هم، خرید و فروش به معنای واقعی کلمه انجام نمی‌شود. متاسفانه سوءاستفاده به روش‌های مختلف در جامعه اتفاق میافتد، بنابراین عادلانه‌ترین و بهترین روش برای مدیریت سوخت این است که اجازه دهند نرخ سوخت در سال کمی بالا برود و درآمد آن به جامعه تزریق شود. در این میان باید بگویم که اگر هر نوع افزایش و یا کاهش تصنعی را در این زمینه داشته باشیم به ایجاد رانت کمک کرده‌ایم و یقینا مشکل‌آفرین خواهد بود.
کیمیا نجفی
- 15
- 4
