قطر، بزرگ‌ترین صادرکننده گاز طبیعی مایع در جهان است. این کشور از سال ۱۹۶۱ یعنی یک سال پس از تشکیل اوپک به عضویت این سازمان در آمد. اوپک در سپتامبر ۱۹۶۰ تشکیل شد و عربستان سعودی از همان آغاز مهمترین عضو آن بود.
عربستان از ماه جولاي ۲۰۱۷ به بهانه حمایت قطر از «تروریسم» با این کشور قطع رابطه و آن را تحریم کرد و در ادامه چند کشور متحد عربی دولت ریاض نیز به تحریم‌کنندگان قطر پیوستند. ۱۵کشور الجزایر، آنگولا، اکوادور، گینه استوایی، گابن، کنگو، ایران، عراق، کویت، لیبی، نیجریه، قطر، عربستان، امارات متحده عربی و ونزوئلا عضو اوپک هستند.
روز گذشته وزیر انرژی قطر در جریان یک نشست مطبوعاتی در دوحه گفت: «قطر تصمیم گرفته از ژانویه ۲۰۱۹ از عضویت اوپک بیرون بیاید» كه این اتفاق باعث افزایش قیمت نفت شد.
برای بررسی تاثیر خروج قطر از اوپک بر این سازمان ورفتارهای عربستان در چند ماه اخیر با سید محمد علی خطیبی طباطبایی، نماینده سابق ایران در اوپک ،گفت و گویی داشته ایم که شما را به خواندن آن دعوت می کنیم.
قطر خروج خود را سازمان اوپک از ابتدای ماه ژانویه ۲۰۱۹ اعلام کرد. وزیر انرژی قطر در این زمینه گفت: تاثیر قطر بر تصمیمات تولید نفت در اوپک محدود است. به نظر شما علت این اتفاق چیست؟
خروج از اوپک مراحلی دارد که صرف اعلام به رسانه کافی نیست؛بلکه باید درخواست رسمی به دبیرخانه اوپک بدهند و این موضوع را در اولین اجلاس وزارتی بررسی کنند.من اطلاع دقیقی ندارم که قطر درخواست کتبی خود برای خروج از اوپک را داده یا نه .اگر درخواست کتبی را داده باشد این موضوع در اجلاس هفته آینده بررسی و به طور رسمی برای آن تصمیم گیری خواهد شد.قطر اعلام کرد تصمیم به خروج از اوپک دلایل سیاسی ندارد و به دلایل فنی و راهبردی صورت گرفته و برای تمرکز بر تولید گاز است. نظر شما در این خصوص چیست؟
اوپک برصادرات نفت متمرکز است و تولید گاز به این سازمان ارتباطی ندارد.قطر جزو کشورهای صادرکننده گاز است که بسیاری از کشور ها گاز تولید می کنند( الجزایر و ایران) اما اوپک هیچ محدودیتی برای تولید گاز ندارد.
خروج قطر از اوپک چه پیامدهایی را برای این سازمان خواهد داشت؟ آیا باعث انحلال این سازمان خواهد شد؟
قطعا نه؛ اوپک ورودی و خروجی بسیاری داشته است. در سال های اخیر با وجود اهمیت اندونزی در اوپک از آن خارج شد و دوباره به اوپک بازگشت و این موضوع برای اکوادور هم اتفاق افتاد.اعضای جدیدی به اوپک افزوده شدند و این ورودی و خروجی ها به کلیت اوپک هیچ گونه لطمه ای نمی زند.
در هر سازمانی ،ورودی و خروجی هایی وجود دارد و مهم این است که در اوپک ورودی های بیشتری نسبت به خروجی ها دارد. زمانی که عضو کلیدی و یک تولید کننده بزرگ و عضو محوری، از اوپک خارج شود بر سازمان تاثیر می گذارد اما معمولا اعضایی که تولیدات قابل توجهی ندارند و زیر یک میلیون بشکه تولید دارند، با خروج از این سازمان تاثیر محوری و چشمگیری بر اوپک نخواهند داشت.
مطمئن باشید باز هم از این دست ورودی-خروجی ها خواهیم داشت؛کشورها بر اساس منافع ملی خود تصمیم گیری می کنند که تصمیم‌گیری در این خصوص حق آن هاست.
می دانیم که روسیه و عربستان در دو سال گذشته با یکدیگر بازار نفت را مدیریت کردند. با توجه به اینکه عربستان بزرگ‌ترین تولید کننده و صادر کننده نفت خام عضو اوپک است، با کاهش قیمت نفت خام از دیگر کشور ها بیشتر دچار ضرر خواهد شد. می‌دانیم که عربستان در ماه‌های اخیر مصر بر افزایش تولید بود اما حالا به فکر کاهش صادرات افتاده است .به نظر شما تغییررفتار عربستان ناشی از چیست؟
عربستان دو گونه رفتار دارد:۱- رفتارهای اقتصادی که می‌توان آن را تجزیه تحلیل کرد.
۲-رفتارهای سیاسی که در چارچوب مسائل اقتصادی قابل توجیه نیست.
به عنوان مثال در چند سال گذشته عربستان با چند عضو پیرو خود ،سهمیه‌ها را تغییر دادند و قیمت نفت سقوط کرد؛ این عمل اقتصادی نبود و اینکه چه منافع سیاسی برای این کشورها داشت ما بی اطلاع هستیم که بعد از آن دیدیم دوباره با کاهش تولید موافقت کردند. بنابراین این دو گونه رفتار را نمی توان با یکدیگر یکسان دانست.
رفتارهای اقتصادی مبتنی بر رفتارهای بازار است که هر عضوی متوجه این موضوع می شود.به عنوان مثال بحث مطرح شده مبنی برکاهش تولید نفت ،قابل توجیه است. به این دلیل که سال آینده مازاد عرضه خواهیم داشت و باید کاهش تولید داشته باشیم تا از قیمت نفت حفاظت کنیم که کاملا رفتار اقتصادی و تجاری است.
عربستان در یک بده -بستان های سیاسی قیمت‌های نفت را وجه المصالحه می‌کند؛ با تعدادی از قدرت‌های دنیا بر قیمت نفت مصالحه می‌کند .این اقدام یک برخورد سیاسی است که به کمک بعضی از اعضای همراه خود آن را وارد اوپک می کند.میان رفتارهای سیاسی عربستان که در چارچوب تکالیفی است که بعضی از قدرت‌های بزرگ به عهده او می‌گذارند و رفتارهای اقتصادی که در چارچوب منافع اقتصادی خود است، تفکیک قائل شویم.
طبیعتا هر چه قیمت‌های نفت پایین تر آید، به دلیل اینکه عربستان صادرات بیشتری دارد بیشتر ضرر می‌کند. بنابراین می‌خواهیم این دو رفتار را تفکیک کنیم و هر کدام را در جایگاه خودش تحلیل کنیم .اینکه با کاهش تولید نفت موافقت کرد‌ه‌اند، باید ببینیم در اجلاس اخیر چه تصمیمی می‌گیرند.به هر حال باید در نظر داشته باشیم که ممکن است از این دو رفتار یکی مد نظرشان باشد.
نفت تنها ابزاری است که عربستان در مقابل دنیای غرب و قدرت‌های بزرگ دارد و سعی می‌کند در مواجهات سیاسی از آن استفاده کند.قدرت‌های بزرگ به عربستان تنها با این ابزار نگاه می کنند. به نظر من دلیل موافقت عربستان با کاهش تولید نفت را بي‌شك نمی‌توان سیاسی دانست.
- 15
- 2
