هفت سیاست بورس از زبان رئیس‌کل

بازار سهام طی هفت ماه پس از ورود رئیس جدید، شاهد  فرازو‌نشیب‌های قابل توجهی بوده است. موضوعاتی از قبیل توقف نمادهای بورسی، ورود ابزارهای جدید به بورس و شفاف‌سازی عملکرد شرکت‌ها از مواردی است که طی این مدت بیش از دیگر تحولات رخ‌نمایی کرد. حال، شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در دومین نشست مطبوعاتی دوران ریاست خود، ضمن برشمردن اقدامات انجام شده طی این مدت، خبرهای جدیدی برای اهالی بازار سرمایه داشت.

تعیین فرمول بهره مالکانه معادن، ضرب‌الاجل صندوق‌ها برای تغییر سقف سپرده‌ها، راه‌اندازی صندوق ثبات، بازنگری در قانون بازار سرمایه، بورسی شدن موسسات مالی، فراخوان افشای اطلاعات نهادهای عمومی غیردولتی و بی‌اثری تهدیدهای ترامپ بر تصمیم سرمایه‌گذاران خارجی، از مواردی بود که محمدی درخصوص آنها توضیح داد.

بازار سرمایه در دولت یازدهم

دومین نشست خبری شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار همزمان با دهه فجر و پیروزی انقلاب روز گذشته برگزار شد. محمدی در ابتدای صحبت‌هایش با اشاره به فعالیت بازار سرمایه در دولت یازدهم گفت: بازار سرمایه در دولت تدبیر و امید فرازو نشیب‌های بسیاری به‌دلیل تحولات بین‌المللی و داخلی داشته است. مهم‌ترین تحولات بین‌المللی کاهش قیمت نفت بود که با تلاش‌های صورت‌گرفته بازار سرمایه توانست تا حدی از آثار منفی آن بکاهد.

اما از مهم‌ترین تحولات داخلی در ابتدای فعالیت دولت یازدهم تعیین فرمول نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بود. موضوعی که در گذشته چالش‌های بسیاری را به‌ وجود آورد و با تعیین آن بازار توانست اطمینان میان سیاست‌گذاران و فعالان حوزه پتروشیمی و پالایشگاهی را افزایش دهد. وی در ادامه بیان کرد: اقدامات زیادی برای توسعه بازار انجام شده که از آن جمله می‌توان به ورود شرکت‌های جدید به بورس اشاره کرد. موضوعی که طی این مدت توانست حجم بازار را تا حد قابل توجهی افزایش دهد.

در همین رابطه ارزش بازار از ابتدای فعالیت دولت از رقم ۲۴۴هزار میلیارد تومان به ۶۳۵هزار میلیارد تومان رسیده‌ که حدود ۱۲۰هزار میلیارد تومان از ارزش بازار مربوط به صندوق‌ها با درآمد ثابت است. وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به افزایش ضریب نفوذ بازار سرمایه گفت: در آغاز به‌کار دولت یازدهم حدود ۵/ ۶میلیون نفر کد معاملاتی داشتند که این رقم در حال حاضر به ۱۰میلیون و ۸۴۹هزار نفر رسیده که نشان می‌دهد ضریب نفوذ بازار سرمایه رشد ۶۷درصدی داشته است.

وی در ادامه بیان کرد: افزایش حضور افراد در بازار دوپیامد بسیار مهم دارد. موضوع اول افزایش قدرت فرهنگ‌سازی در این بازار است. دومین مورد نیز الزام توجه بیشتر سیاست‌گذاران و مقامات دولتی به این بازار است. با این وجود یکی از مواردی که می‌تواند بورس ایران را به مردمی‌ترین بورس دنیا بدل کند موضوع عملیاتی شدن سهام عدالت است که می‌تواند میزان سرمایه‌گذاران در این بازار را به بیش از ۵۰ میلیون نفر افزایش دهد.

خبرهای رئیس برای آینده بورس

فرمول بهره مالکانه معادن: رئیس سازمان بورس در اظهاراتش چند خبر مهم نیز برای اهالی بازار سرمایه داشت. موضوع اولی که محمدی خبرهای خوبی درخصوص آن داشت مربوط به تبیین فرمول جدید درخصوص حقوق مالکانه معادن بود. وی در این زمینه خبر داد: فرمول حقوق مالکانه معادن باید متناسب با نرخ‌های جهانی باشد که در پیشنهاد آن به مقامات بالاتر داده شده و به زودی شاهد نهایی شدن آن هستیم.

هشدار به صندوق‌های سرمایه‌گذاری: موضوع دومی که محمدی درخصوص آن اظهارنظر کرد حدنصاب صندوق‌های سرمایه‌گذاری بادرآمد ثابت بود. وی در این زمینه گفت: با توجه به اینکه حجم قابل توجهی از ارزش بازار در اختیار این صندوق‌هاست به آنها مهلت ۳ماهه داده شده بود تا بخشی از سپرده‌های خود را براساس قوانین به بازار سرمایه بیاورند. با اتمام این مهلت صندوق‌ها باید حد نصاب مطرح شده را رعایت و حداقل ۵ درصد از سرمایه خود را به بورس منتقل کنند. در غیر این صورت این صندوق‌ها نمی‌توانند برای ادامه فعالیت مجوزهای لازم را از سازمان بورس دریافت کنند.

صندوق ثبات: به گفته محمدی، سازمان بورس نامه‌ای به وزیر اقتصاد با موضوع راه‌اندازی صندوق ثبات ارسال کرده و این نامه به دبیر هیات امنای  صندوق توسعه ملی ابلاغ شده؛ به‌طوری‌که راه‌اندازی این صندوق در دستور کار قرار گرفته است. رئیس سازمان بورس تاکید کرد: بر اساس قانون مقرر شد یک درصد درآمد سالانه صندوق توسعه ملی می‌تواند به صندوق ثبات کمک کند.

بازنگری در قانون بازار سرمایه: به گفته محمدی تکمیل قوانین و مقررات از برنامه‌های اصلی سازمان بورس است. در همین زمینه قانون بازار سرمایه در حال بازنگری است و در یک لایحه الحاقی طی ۶۶ ماه آینده به مجلس تقدیم می‌شود.

تاثیر تحولات سیاسی بین‌المللی بر بورس: بدون شک سرمایه‌گذاران خارجی عقلایی رفتار می‌کنند. قطعا در بلند‌مدت تحولات سیاسی آثارش کمرنگ  می‌شود و این سودآوری است که بر تصمیم سهامداران خارجی حکمرانی می‌کند.

موسسات مالی که می‌توانند بورسی شوند: محمدی در پاسخ به سوالی درباره پذیرفتن موسسه مالی و اعتباری در بورس بیان کرد: ملاک ما برای پذیرفتن موسسات مالی و اعتباری در بورس این است که باید بانک مرکزی به آن موسسه مجوز داده باشد. علاوه بر این آن موسسه باید شرایط ورود به بازار سرمایه را نیز داشته باشد. در نتیجه امکان دارد که بانک مرکزی به موسسه‌ای مجوز داده باشد اما آن موسسه شرایط ورود به بازار سرمایه را نداشته باشد.

الزام نهادهای عمومی غیردولتی: محمدی گفت: در این خصوص فراخوان داده‌ایم و اطلاع‌رسانی از رسانه‌های دیداری، شنیداری و مکتوب انجام شده و نامه‌هایی نیز به نهاد‌ها ارسال شده است.

سامانه‌ای برای مقررات‌زدایی در بورس

در حاشیه این نشست رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار از سامانه جامع قوانین و مقررات بازار سرمایه رونمایی کرد. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار درباره سامانه قوانین و مقررات گفت: این سامانه شامل کلیه مقررات بازار سرمایه اعم از مقررات مرتبط با سازمان‌ها و شرکت ها، حقوق سهامداران و آیین نامه‌های هیات وزیران است. محمدی با بیان اینکه همه قوانین بازار سرمایه در این سامانه وجود دارد، گفت: از طریق این سامانه از فعالان بازار سرمایه درخصوص حذف قواعد زائد نظرسنجی می‌شود. سخنگوی سازمان بورس با بیان اینکه مقررات بیش از حد مانع توسعه است، گفت: مقررات‌زدایی با هدف کاهش حجم قوانین تا سرحد بهینه‌سازی باید انجام گیرد.

همچنین در ادامه رونمایی از سامانه جامع قوانین و مقررات بازار سرمایه، سعید فلاح پور عضو هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: بعد از اینکه قانون بازار در سال ۸۴ تصویب شد به سازمان بورس اختیار تنظیم مقررات و انواع دستورالعمل‌ها در جهت کارهای نظارتی داده شد که این قانون و مقررات در سال ۸۴ از سوی سازمان و هیات مدیره وقت به تصویب رسید. وی ادامه داد: در چند سال گذشته با هدف صیانت از حقوق سرمایه گذاران و امکان دسترسی یکسان و سریع برای همه، راه‌اندازی یک سامانه در دستور کار قرار گرفت که با حضور محمدی و تاکید وی این کار سرعت گرفت به‌طوری‌که در چند ماه بخش عمده‌ای از کار انجام شد.

رئیس مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی با بیان اینکه با قرار گرفتن تمامی قوانین و مقررات در این سامانه، همه به‌صورت یکسان از آخرین قوانین و مقررات آگاه می‌شوند، گفت: پیش از این قوانین و مقررات از طریق چاپ کتاب در اختیار عموم قرار می‌گرفت اما به‌روز‌رسانی کتاب و اصلاح قوانین و مقررات به شکل فوری امکان پذیر نبود اما در این سامانه قوانین و مقررات بلافاصله بروز و قابل دسترس خواهد بود. وی در پایان تاکید کرد: تغییرات، تکمیل و اصلاح قوانین لازمه رشد بازار سرمایه است و این سامانه دسترسی سریع به قوانین را امکان پذیر کرد.

بررسی موانع توسعه بازار بدهی در «دنیای اقتصاد»

در بخشی از این نشست «دنیای اقتصاد» با مطرح کردن موضوع توسعه بازار بدهی از تنظیم حجم اوراق انتشار یافته در بازار بدهی با بازار سهام انتقاد و با این نگرش که بازار بدهی رقیب بازار سهام است مخالفت کرد. در پاسخ به این اظهارات، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: ما نمی‌توانیم به مقوله سهام شرکت‌ها بی‌توجه باشیم. اینکه می‌گویند نباید بازار بدهی را کنترل کرد، موضوع کاملا اشتباهی است. من صراحتا اعلام می‌کنم اولویت ما بازار سهام و در قدم بعد تامین مالی بخش خصوصی است.

تامین مالی دولت در رده‌های بعدی قرار دارد، هر‌چند تامین مالی دولت از بازار سرمایه در قانون قید شده است اما وظیفه ما است که ظرفیت بازار سهام را اعلام و برای تامین مالی دولت همه جوانب را در نظر بگیریم. دولت برای پرداخت بدهی‌های خود و انجام پروژه‌هایش برای استفاده از اوراق بدهی هیچ منع قانونی ندارد و دولت می‌تواند از این ابزار مانند بخش‌خصوصی استفاده کند.وی با بیان اینکه بازار بدهی اهرمی برای رشد و توسعه کشور است، افزود: البته سیاست‌گذاران می‌توانند به قانون‌گذار پیشنهاد دهند تا مسیری که به صلاح کشور است، در قانون دیده شود و حد بهینه در انتشار این اوراق رعایت شود.

درخصوص این موضوع «دنیای اقتصاد» در گزارشی جداگانه در صفحه ۶، به بررسی انحراف‌هایی که مانع از توسعه بازار بدهی شده، پرداخته است. از نکات قابل‌توجه این اظهارنظرها تغییر نگرش سازمان بورس نسبت به مواضع قبلی خود درخصوص توسعه بازار بدهی است. با توجه به اینکه یکی از برنامه‌های اصلی رئیس سازمان بورس در بدو ورود توسعه این بازار بود، به‌‌نظر می‌رسد تغییری در استراتژی‌های اقتصادی به‌وجود آمده که توسعه این بازار مهم از گردونه تصمیمات سازمان بورس خارج شده است.

اقدامات رئیس سازمان طی ۷ماه اخیر

شاپور محمدی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به اقدامات این سازمان طی ۷ماه اخیر اشاره کرد. وی در ابتدا درباره افزایش شفافیت عملکرد شرکت‌ها طی این مدت گفت: در راستای ارتقای شفافیت بازار، شرکت‌ها ملزم شدند که اطلاعات خود را به‌صورت ماهانه منتشر کنند. افشای اجباری تولید و فروش ماهانه از جمله اقدامات خوبی است که باعث‌شده گزارش‌های مالی واقعی شرکت‌ها به بازار سرمایه منعکس شود.

موضوع دومی که رئیس سازمان بورس به آن اشاره کرد درخصوص تغییر در فرمت گزارشگری مالی بود. وی در این زمینه بیان کرد: ابلاغیه تهیه پورت‌های مالی به‌صورت IFRS با هماهنگی سازمان حسابرسی و بورس آماده شد. در این زمینه شرکت‌های بزرگ به ویژه بانک‌ها و شرکت‌های بیمه‌ای متعهدند از سال آینده اطلاعات و گزارش‌های مالی خود را به‌صورت IFRS منتشر کنند.

وی با اشاره به تسهیل عرضه‌های اولیه گفت: بحث عرضه‌های اولیه عموما مورد اعتراض سهامداران حقیقی بوده است، سازمان بورس برای حل این مشکل روش جدیدی در کشف قیمت به نام Bookbiulding فعال کرده که طی آن سهامداران حقیقی بتوانند در ساعات ابتدایی معاملات سهم مورد‌نظر خود را خریداری کنند و عدالت به بهترین نحو رعایت شود. محمدی در ادامه دیگر اقدامات انجام شده سازمان بورس را طی این مدت این‌چنین برشمرد: راه‌اندازی سامانه رصد، راه‌اندازی سامانه قوانین و مقررات، راه‌اندازی تابلوی مشخص برای شرکت‌های SME و دانش‌بنیان از دیگر اقدامات صورت‌گرفته در بازار سرمایه طی مدت اخیر بوده است.

مهرنوش سلوکی