نگرانی اساتید از صدور احکام انضباطی و برخورد شدیدتر با دانشجویان؛ «ممنوع‌الورود»، «مشروط» و...!

روزنامه توسعه ایرانی نوشت: در روزهایی که اعتراض و التهاب در دانشگاه‌ها چنان است که بسیاری از دلسوزان و اساتید دانشگاه از ضرورت ریش سفیدی و میانداری گروه‌های معتدل برای آرام کردن فضا سخن به میان می‌آورند، دیروز باز هم خبری دیگر جامعه و مخصوصا طیف دانشگاهی را شوکه کرد؛ کانال تلگرام شورای صنفی دانشجویان کشور خبر داد که «تمام دانشجویان ارشد گرایش تئاتر ورودی ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ دانشگاه هنر تهران مشروط شدند» و این بدان معناست که از امتحانات پایان ترم محروم و به اخراج از دانشگاه قدمی نزدیک‌تر شده‌اند. این مجازات در حالی در دانشگاه هنر خود را به این شکل نشان داد که در روزهای اخیر خبرهای رسمی و غیررسمی از «ممنوع‌الورودی» گسترده برخی از دانشجویان به دانشگاه‌هایشان حکایت دارد. ممنوعیتی که می‌تواند نتیجه‌اش حتی در صورت لغو، مشروطی و در نتیجه خطر اخراج دانشجو از دانشگاه هم تفسیر شود.

در حالی که برخی این شیوه برخورد مدیریت دانشگاه‌ها را چماقی جدید بالای سر دانشجویان معترض تأویل می‌کنند، صاحبنظران آن را اشتباه و زمینه‌ساز تقابل امنیتی میان دانشجویان و حاکمیت دانشگاه‌ها می‌دانند. موضوعی که به زعم بسیاری پاشنه آشیل هر نظام سیاسی است و قدرت مدیریت التهاب در کشور را از آنچه هست هم کمتر خواهد کرد.

شیوه‌های نوین در برخورد با دانشجویان

از زمانی که اعتراضات خیابانی به جانباختن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد راه به دانشگاه‌ها گشود؛ این مراکز به یکی از چالش‌های اصلی حاکمیت در آرام کردن اعتراضات بدل شد و هر روز تجمعاتی در برخی از دانشگاه‌ها برپاست که شماری از آنها به درگیری و زد‌وخورد و دستگیری و در ادامه «ممنوع‌الورود» شدن تعدادی دانشجو ختم می‌شود.

از اعتراضات گسترده و درگیری در محوطه دانشگاه تا حضور نیروهای پلیس و لباس شخصی‌ها در محوطه خوابگاه‌های دانشجویی و انتشار تصاویری از دستگیری دانشجویان از اتاق‌های خوابگاه‌ها؛ از تشکیل صف‌های طولانی برای بررسی هویت دانشجویان جلوی درهای ورودی برخی دانشگاه‌ها و تفتیش کیف‌های دانشجویان تا ممنوع‌الورود کردن گسترده دانشجویان معترض به دانشگاه و نصب ده‌ها دوربین امنیتی در برخی  از دانشگاه‌ها و... نشان می‌دهد که تا چه میزان فضای دانشگاه‌های کشور ملتهب است. مواردی که به نظر می‌رسد به قصد خواباندن صدای اعتراض در دانشگاه‌ها کلید خورده، اما نتیجه‌اش تشدید خشم در فضای دانشجویی و گسترش اعتراضات شده است.

تجربه نشان می‌دهد که تمهیدات به کار رفته در این مدت برای آرام کردن فضای دانشگاه‌ها نتیجه عکس داده است. هرچند بسیاری از عقلای دستگاه‌های امنیتی و قضایی این شیوه برخورد را صحیح ندانستند و کوشیدند با آزادی دانشجویان، فضا را به سمت آرامش تدریجی هدایت کنند، اما به نظر می‌رسد این سیاست چندان اقبالی پیدا نکرد. گویا مسئولان دانشگاه و وزارت علوم و روسای دانشگاه‌ها  تنها اقدامی که برای آرام کردن فضای دانشگاه از دستشان بر می‌آمد تغییر در شیوه برخورد با دانشجویان بود و نه جامه عمل پوشاندن به خواست یا حداقل شنیدن صدایشان. به همین دلیل در چند هفته اخیر موارد جدید و بعضا شبهه‌برانگیزی برای مواجهه یا بهتر است بگوییم مقابله با دانشجویان مطرح شد؛ تشکیل دفتر نیروهای مسلح در دانشگاه‌های کشور (برخلاف قانون مصوب مجلس)، طرح موضوع ارجاع دانشجویان معترض به روانپزشک، اخذ تعهد از اولیا و گشتن کیف دانشجویان و ممنوع‌الورود کردن و حال هم مشروطی به دلیل اعتراض و عدم تشکیل کلاس‌های درس؛ ازجمله این موارد است که به نظر می‌رسد تلاش دارد دانشجویان معترض را بین دو راهی سکوت و اخراج از دانشگاه قرار دهد.

دانشجویان طبق مقررات آموزشی مشروط شده‌اند

در این میان خبر محرومیت دانشجویان کارشناسی ارشد تئاتر دانشگاه هنر تهران که از طریق سامانه‌ی گلستان، به دانشجویان اعلام شد بیش از همه نظر‌ها را به خود جلب کرده و مویدی بر این تفسیر بود.

محمدرضا حسنایی، رئیس دانشگاه هنر تهران در گفت‌وگو با ایلنا در مورد دانشجویان مشروطی توضیح داد: «طبق مقررات آموزشی دانشجویانی که بیش از حد مجاز غیبت داشته باشند، نمی‌توانند در کلاس حاضر شوند. دانشجویان نمی‌توانند بیش از سه جلسه غیبت موجه داشته باشند و قانون در مورد دانشجویانی که بدون موجه کردن غیبت‌هایشان در کلاس درس حاضر نبودند، در حال اعمال شدن است».

حسنایی با بیان اینکه دانشجو باید ۱۳ جلسه آموزشی در کلاس حاضر شود، ادامه داد: «وقتی سه جلسه کلاس تشکیل نشود، اصلا ساختار کلاس‌های درس بهم می‌ریزد. اگر استاد خودش کلاس تشکیل ندهد و اعلام هم کرده باشد، باید کلاس جبرانی برای دانشجویانش برگزار کند و تعهد می‌دهد که آن سه جلسه عدم حضورش را جبران می‌کند. در این شرایط نه هزینه‌ای به دانشگاه تحمیل می‌شود و نه دانشجو از درسش عقب می‌افتد. اما با استادی که کلاسش را تشکیل ندهد، برخورد می‌شود و دانشجو هم حقوقی دارد، اما به شرطی که خودش کلاس درسش را تعطیل نکرده باشد. در مورد مشروطی دانشجویانی که مطرح کردید و آنها کلاس درس را تعطیل نکرده‌اند و مقصر تعطیلی کلاس‌ها نیستند، وضعیت اینها توسط آموزش دانشگاه هنر تهران قابل بررسی است».

با افزایش شمار دانشجویان معترض در دانشگاه، مسئولان امر با شیوه‌هایی که به زعم خودشان مبتنی به مقررات آموزشی است دانشجویان معترض را بین دو راهی سکوت و اخراج از دانشگاه قرار داده‌اند

هشدار اساتید دانشگاه‌ها

در هفته‌های اخیر تداوم اعتراضات دانشجویی و شیوه‌های قهری به کارگرفته شده از سوی مسئولان دانشگاه‌ها به هشدارهای پی در پی اساتید دلسوز منجر شده است.

در همین راستا ۶۰۰ نفر از استادان دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های ایران در بیانه‌ای با حمایت از اعتراضات دانشجویان خواستار لغو تمامی احکام ضد حقوق مدنی علیه دانشجویان شدند. در بخشی از این بیانیه آمده است: «هفته‌هاست شاهد رفتارهای غیر مدنی، خشونت‌بار و ناعادلانه با اقشار جامعه، ‌بویژه دانشجویان عزیزمان در سطح کشور هستیم. نخستین وظیفه و اولویت حاکمان و نهادهای بالادست، تامین امنیت روانی، تحصیلی و حرفه‌ای اصلی‌ترین سرمایه‌های کشورمان است».

همچنین ۱۲۱ نفر از اساتید دانشگاه صنعتی امیرکبیر در نامه‌ای به حسن قدسی‌پور، ریاست این دانشگاه برخوردهای تندتر با دانشجویان را راهکاری اشتباه تلقی کردند. در این نامه با اشاره به اینکه «شرایط روحی دانشجویان و جامعه به گونه‌ای است که جز با صبر و سعه‌صدر نمی‌توان انتظار رسیدن به آرامش در محیط دانشگاه را داشت»؛ «هرگونه توصیه‌ای که منجر به ایجاد فضای بیم و هراس در دانشگاه و برخورد شدیدتر با دانشجویان شود، خلاف مصلحت و منطق» ارزیابی شده است.

اساتید دانشگاه امیرکبیر با انتقاد از «صدور احکام انضباطی برای دانشجویان شرکت‌کننده در اعتراضات»، تصریح کرده‌اند که این احکام سبب افزایش تقابل دانشجویان و مدیران دانشگاه‌ها شده است.

به باور امضاکنندگان این نامه، «کلاس‌های درسی که با غیبت دانشجویان تعلیقی یا زندانی دایر شوند فاقد شرایط عادی تشکیل کلاس‌هاست و دانشجویانی که نگران احوال و فرجام دیگر دوستانشان هستند قادر به بهره‌مندی از کلاس و انجام وظایف آموزشی‌-پژوهشی نیستند».

در این میان در حالی که از قدیم الایام و از زمان شکل‌گیری نهاد مدرن دانشگاه، همواره نام دانشجو با مولفه‌های مطالبه‌گری و پرسشگری پیوند داشته است و جنش‌های دانشجویی در همه جای دنیا قدم‌های اصلی اصلاحی را در جامعه برمی‌دارند و زمینه‌های پویایی کشورها را فراهم می‌کنند به نظر می‌رسد، رفتارهایی که دانشجویان را به سکوت وادارد جز ضرر و زیان برای کشور دستاوردی نخواهد داشت.

سعیده علیپور