رخت عزا چطور وارد فرهنگ‌ِ ایرانی شد؟

فاطمه بهرامی در گفت‌وگو با ایسنا درباره اینکه از چه زمانی لباس عزا به رنگ سیاه وارد فرهنگ ایرانیان شده است؟ توضیح داد: برخی معتقدند پوشیدن لباس به رنگ سیاه از دوره صفویه وارد فرهنگ ما شده است، اما این چنین نیست و استفاده از لباس به رنگ سیاه به دوره قبل از اسلام برمی‌گردد.

او با بیان اینکه در دوره هخامنشی و ساسانیان هم از رنگ سیاه در لباس‌های عزا استفاده می‌کرده‌اند، افزود: اما اقوام مختلف از رنگ‌های دیگری مثل بنفش در لباس عزا استفاده می‌کردند. برای مثال برخی از اقوام در جنوب ایران از رنگ بنفش و برخی از اقوام دیگر از رنگ سفید برای لباس عزا استفاده می‌کرده‌اند.

این مدرس دانشگاه گفت: رنگ بنفش برگرفته از فرهنگ و تمدن مصر و اعراب بوده است و در خوزستان نیز این رنگ به نشانه‌ی عزا استفاده می‌شده است که در حال حاضر این رنگ دیگر کاربردی ندارد.

بهرامی اضافه کرد: برای مثال زرتشتیان در مراسم عزاداری‌ها از لباس‌های رنگ سفید استفاده می‌کرده‌اند. بعد از مدتی رنگ سیاه به اقتضای چند دلیل در مراسم عزاداری‌ها حاکم شد. رنگ سیاه دو معنی دارد که یکی حزن و اندوه و دیگری رنگ پلیدی است. در بسیاری از موارد از هر دو مورد استفاده می‌شود. حتا برخی برای توصیف عبارات منفی از اصطلاح «سیاه دل»، «سیاه بخت» و «رو سیاه» در مواقعی که بخواهند توصیف منفی داشته باشند، استفاده می‌کنند.

این پژوهشگر لباس اقوام گفت: رنگ سیاه مثل  یک شمشیر دو لبه است که از هر دو مضمون آن استفاده می‌شود و بستگی به دیدگاه مخاطب و فردی که از این رنگ استفاده می‌کند دارد اما در عین حال جنبه مثبت هم دارد. سیاه، رنگ ابهت است  و در برخی از موارد از جمله نهضت سربداران یا سیاه جامگان  از رنگ سیاه برای جنبه‌های قدرت افزایی و ایجاد ثبات و شخصیت استفاده می‌کردند.

مراسم عزاداری زرتشتیان