مبطلات غسلغسل و انواع آن
غسل در لغت به معنی شستن می باشد اما در اصطلاح فقهی به معنی شستن تمامی بدن از سر تا کف پا است. کیفیت غسل از طرف مراجع تعیینی می شود که با قصد نزدیکی به خدا و انجام فرمان های الهی است. دست کشیدن در غسل لزومی ندارد در هر صورتی آبی که به بدن برسد کفایت می کند. از احکام غسل به تفصیل در باب طهارت رساله های علمیه صحبت شده است.
در قرآن کریم نیز در آیات ۶ مائده و ۴۳ نساء به این موضوع پرداخته می شود و بیشتر از ۲۴۰۰ حدیث نیز درباره این موضوع صحبت کرده اند.
یکی از آثار مهم غسل کردن پاک شدن و طراوت روح و آمادگی برای قربت به خداوند است. در روایت آمده است که افراد نباید با حالت جنابت به خواب بروند و حتما غسل بر آنها واجب است. غسل در احکام یک عمل عبادی است که با نیت نزدیکی به خداوند انجام می شود.
غسل دو نوع می باشد که به شرح زیر است:
غسل واجب:
غسل های واجب شامل غسل جِنابَت، غسل میّت، غسل مَسّ میّت و غسل‌های سه گانه بانوان (غسل حیض، نفاس و استحاضه) می باشند.
غسل های مستحب:
غسل های مستحب نیز شامل غسل جمعه، غسل زیارت و غسل اعیاد سه‌گانه فطر و قربان و غدیر می باشند.
همه غسل ها به دو صورت ترتیبی و ارتماسی صورت می گیرند که بهرت است مقدار آب استفاده شده در غسل های ترتیبی بیشتر از ۳ لیتر نشود. درصورتی که غسل جنابت انجام دهید می توانید بدون وضو هم نماز بخوانید اما درخصوص سایر غسل ها اختلاف نظر وجود دارد.
درباره مبطلات غسلکیفیت انجام غسل
غسل ترتیبی
در غسل های ترتیبی ابتدا سر و گردن شسته می شود سپس به ترتیب سمت راست و سمت چپ بدن شسته می شود. بر ترتیب یاد شده ادعای اجماع نیز شده است. برخی ترتیب میان سمت چپ و راست را واجب ندانسته‌اند. ترتیب میان اعضا شرط واقعی است به همین دلیل غسل کردن برخلاف ترتیب یاد شده حتی روی ندانستن مسئله یا فراموشی سبب باطل شدن غسل خواهد شد.
براساس فتوای بیشتر مراجعه تقلید ترتیب در هر عضو به معنی آغاز کردن از بالا به پایین، واجب نخواهد بود، همینطور موالات به معنی پی درپی شستن اعضا و فاصله نینداختن میان آنها نیز واجب نیست.
مستحب است که آب استفاده شده در این غسل ها نیز بیشتر از ۳ لیتر نباشد. برخی افراد برخلاف آنچه دین سفارش می کند، زمان و آب زیادی برای غسل کردن استفاده کرده و وسواس دارند. برای رهایی از این مشکل فرد وسواسی نباید به افکار خودش اهمیت دهد و همانطور که افراد عادی غسل می کنند برای آن وقت بگذارند.
غسل ارتماسی:
غسل ارتماسی به معنی یکباره فرو بردن بدن در یک آب است. در این نوع غسل آب باید تمام بدن را در یک لحظه فرا بگیرد، درنتیجه اگر به نیت غسل ارتماسی در آب فرو رفتید و پای شما روی زمین قرار دارد باید آن را از زمین بلند کند.
درصورتی که بعد از فرو رفتن بدن در آب فرد نیت غسل کند، براساس فتوای برخی مراجعه تقلید غسل صحیح نیست. پس توصیه می شود زمانی که مقداری از بدن حین نیت از آب بیرون باشد.
غسل‌های واجب:
در فقه شیعه ۶ غسل واجب وجود دارد؛
- غسل جنابت
- غسل مسّ میت
- غسل میت
غسل‌های سه‌گانه خاص بانوان که شامل غسل حیض، غسل نفاس، غسل استحاضه می باشد.
در برخی از موارد افراد برای عهد و قسم، نیت غسل می کنند برای مثال فردی که نذر می کند برای زیارت غسل کند.
فقها عقیده دارند که همه غسل های واجب، واجب غیری هستند، به این معنا که انجام آنها به خودی خود واجب نخواهد بود بلکه به جای اوردن عملی آن که به شرط طهارت است مانند نمازهای واجب روزانه، واجب می شوند.
غسل‌های مستحب:
سیدمحمد کاظم یزدی در کتاب فقهی خود از غسل های مسحتب بسیار زیادی صحبت می کند. براساس نظر برخی از فقها، تعدادی از غسل های مستحبی با دلیل معتبر شرعی ثابت شده هستند اما گروهی دیگر دلیل معتبری ندارند درنتیجه انجام دادن آنها تنها به قصد رجاء صحیح خواهد بود.
براساس تقسیم بندی فقها غسل های مستحب به سه دسته؛ زمانیه، مکانیه و فعلیه تقسیم می شوند، در برخی مناسبت‌های زمانی یا به جهت ورود به مکانی خاص و یا انجام برخی کارها، غسل مستحب است.
برخی از غسل‌های مستحبی عبارتند از موارد زیر:
- غسل جمعه
- غسل زیارت
- غسل بعضی از شبهای ماه رمضان
- غسل روزهای عید فطر، عید قربان و عید غدیر،...
- غسل توبه
- غسل ورود به حرم و شهر مکه و مدینه
- غسل برای گرفتن تربت امام حسین (ع)
- غسل برای نماز حاجت بلکه برای طلب حاجت تنها
- غسل برای نماز استخاره بلکه برای استخاره تنها
مبطلات غسل و کیفیت انجام غسل هاشرایط غسل
واجبات غسل که درستی آن به شرایط مذکور وابسته است، شامل موارد زیر هستند:
- نیت که به معنی قصد نزدیکی به خداوند است، پس غسل بدون قصد قربت باطل خواهد شد.
- استمرار نیت تا پایان غسل که به معنی استمرار انگیزه جهت انجام غسل به فرمان خداوند است.
- شستن همه بدن به طوریکه مردم شستن شما را صدق کنند، به تصریح برخی، شستن با جریان دادن آب بر پوست، هرچند با کمک دست و مانند آن تحقق می‌یابد.
- شستن قسمت هایی از قبیل داخل چشم، بینی و دهان و آن بخش از گوش که دیده نمی‌شود و نیز زیر ناخنهایی که خیلی بلند لازم نیست.
- شستن بخش هایی از ظاهر بدن که دیده می شوند و به طورمعمول آب به آنها نمی رسد مانند قسمت‌هایی از گوش یا زیر انگشتر واجب خواهد بود.
- مباشرت یعنی فرد غسل دهنده خودش اعمال غسل را انجام دهد، نه شخص دیگری
- پاک بودن بدن زمان غسل کردن،
- آب استفاده شده برای غسل باید مطلق، پاک و مباح باشد پس غسل کردن با آب مضاف، نجس یا غصبی سبب بلطان غسل خواهد شد.
شرایط غسل و مبطلات غسلمبطلات غسل
درصورتی که فرد بعد از غسل کردن متوجه یکی از مبطلات غسل شود، عمل او باطل نخواهد بود. یعنی دوباره غسل کردن برای فرد لازم نیست، البته در این صورت برای نماز باید فرد وضو بگیرد. مبطلات وضو با مبطلات غسل متفاوت هستند، البته مواردی که سبب بطلان غسل می شود بنابر احتیاط وضو را نیز باطل خواهند کرد اما بعضی از چیزهایی که وضو را باطل می کند ،غسل را باطل نمی کند.
مواردی که سبب بطلان غسل می شوند همان هایی خواهند بود که به وسیله شان غسل بر فرد واجب می شود که شامل موارد زیر می باشند:
- جنابت
- خون حیض
- خون استحاضه
- خون نفاس
درصورتی که یکی از این چهار مورد دیده شود، وضو باطل شده و غسل هم بر فرد واجب می شود.
همه مبطلات غسلگردآوری: بخش استفتائات و احکام سرپوش
- 13
- 5
