روز مبعث چه روزی است؟/ دعای روز بیست و هفتم ماه رجب

یکی از اعیاد بزرگ مسلمانان عید مبعث است، روزی که برای اولین بار نخستین آیات الهی بر رسول مهربانی پیامبر اکرم (ص) در غار حرا نازل شد. «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ ﴿۱﴾».

۲۷ رجب سال ۱۳ پیش از هجرت، هنوز زمانی که حضرت محمد (ص) در شهر مکه سکونت داشتند، ایشان از جانب پروردگار الهی به رسالت پیامبری  مبعوث شدند. در این زمان پیامبر اکرم (ص) چهل سال سن داشتند و در راه رسیدن به سعادت، آگاهی و هدایت مردم رنج و تلاش‌های بسیاری را پشت سر گذاشته بودند.

پس از وحی الهی جبرئیل، نزول آیات الهی و مبعوث شدن پیامبر (ص) آنچه بسیار حائز اهمیت بود، اهدافبعثت پیامبر (ص) است. اهدافی مانند؛ دعوت به یکتا پرستی، قیام به برپایی عدالت، مبارزه با جهل و خرافه پرستی، تقویت و ارتقای سطح اندیشه و تفکر، برداشتن اختلافات از میان مردم و تلاوت آیات و احکام الهیبرای مردم که رسول اکرم (ص) به عنوان خاتم الانبیاء بر دوش داشتند.

غار حرا یکی از کوه‌های اطراف شهر مکه است که پیامبر (ص) وقت‌های زیادی برای عبادت به آنجا می‌رفتند و با خداوند نجوا می‌کردند و در همان غار هم به پیامبری مبعوث شدند. در آن دوران مردم زیادی به بت پرستی و یا دیگر ادیان مشغول بودند، به همین منظور خداوند به واسطه حضرت محمد (ص) مردم جاهل را به خداپرستی دعوت کرد.

به همین منظور، پس از دعوت حضرت رسول اکرم (ص) از مردم به خدا پرستی، از بین خویشاوندان و نزدیکانشان حضرت امیرالمومنین (ع) و حضرت خدیجه (س) به خداوند ایمان آوردند و دین خداپرستی ترویج پیدا کرد. ما مسلمانان هم هر ساله بیست و هفتم ماه رجب را مبارک برشمرده و جشن خواهیم گرفت.

اعمال روز مبعث

روز بیست وهفتم ماه رجب یکى از اعیاد بزرگ مسلمین است و روزى است که حضرت رسول صلى اللّه علیه و آله به پیامبرى مبعوث شد و جبرئیل امین برای ابلاغ پیامبرى بر آن حضرت فرود آمد. نزول اولین آیات قرآن در روز مبعث بر شرافت و برکت این روز مبارک می‌افزاید. 

 بر اساس کتب ادعیه براى این روز چند عمل وارد است: اول، غسل کردن دوّم، روزه گرفتن و آن یکى از چهار روزى است که در طول سال براى روزه گرفتن امتیاز ویژه دارد و ثوابى برابر با روزه هفتاد سال دارد.

سوّم،  صلوات زیاد فرستادن چهارم، زیارت حضرت رسول صلى اللّه علیه و آله و امیر المؤمنین علیه السّلام. 

پنجم: در کتاب «اقبال» و در بعضی نسخه‌هاى «مصباح» آمده است که مستحب است در این روز دعایی را بخوانند که حضرت موسى بن جعفر(ع) در آن روزى که آن جناب را به جانب بغداد حرکت دادند بر زبان جاری ساخت و آن روز، روز بیست وهفتم رجب بود و این دعا از دعاهاى انتخابى ماه رجب است. 

یَا مَنْ أَمَرَ بِالْعَفْوِ وَ التَّجَاوُزِ وَ ضَمَّنَ نَفْسَهُ الْعَفْوَ وَ التَّجَاوُزَ یَا مَنْ عَفَا وَ تَجَاوَزَ أُعْفُ عَنِّی وَ تَجَاوَزْ یَا کَرِیمُ اللَّهُمَّ وَ قَدْ أَکْدَى الطَّلَبُ وَ أَعْیَتِ الْحِیلَةُ وَ الْمَذْهَبُ وَ دَرَسَتِ الْآمَالُ وَ انْقَطَعَ الرَّجَاءُ إِلّا مِنْکَ وَحْدَکَ لا شَرِیکَ لَکَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَجِدُ سُبُلَ الْمَطَالِبِ إِلَیْکَ مُشْرَعَةً وَ مَنَاهِلَ الرَّجَاءِ لَدَیْکَ مُتْرَعَةً وَ أَبْوَابَ الدُّعَاءِ لِمَنْ دَعَاکَ مُفَتَّحَةً وَ الاسْتِعَانَةَ لِمَنِ اسْتَعَانَ بِکَ مُبَاحَةً وَ أَعْلَمُ أَنَّکَ لِدَاعِیکَ بِمَوْضِعِ إِجَابَةٍ وَ لِلصَّارِخِ إِلَیْکَ بِمَرْصَدِ إِغَاثَةٍ وَ أَنَّ فِی اللَّهْفِ إِلَى جُودِکَ وَ الضَّمَانِ بِعِدَتِکَ عِوَضاً مِنْ مَنْعِ الْبَاخِلِینَ.

اى آن که به عفو و گذشت فرمان داده، و عفو و گذشت را بر عهده خویش ضمانت کرده است. اى آن که بخشید و در گذشت، مرا عفو کن و از من درگذر اى کریم.

خدایا! طلب سخت شده، و چاره‌جویى و راه یابى مرا به زحمت افکنده و آرزوها کهنه شده و رشته امید جز از تو که یگانه‌اى و شریکى ندارى بریده شده است.

خدایا! من راه‌هاى خواهش را بسوى تو باز مى‌یابم، و چشمه‌سارهاى امید نزد تو پرآب است و درهاى دعا را براى هرکه به درگاهت دعا کند گشوده‌اى و یارى‌ات آن را که از تو یارى خواهد فراهم است و می‌دانم که براى آن که تو را خواند در جایگاه اجابتى و براى فریادکننده‌ات درصدد فریادرسى هستى و همانا در طمع ورزیدن به بخششت و اعتماد به وعده‌ات جایگزینی است براى دریغ‌ورزى بخیلان.

وَ مَنْدُوحَةً عَمَّا فِی أَیْدِی الْمُسْتَأْثِرِینَ وَ أَنَّکَ لا تَحْتَجِبُ عَنْ خَلْقِکَ إِلا أَنْ تَحْجُبَهُمُ الْأَعْمَالُ دُونَکَ وَ قَدْ عَلِمْتُ أَنَّ أَفْضَلَ زَادِ الرَّاحِلِ إِلَیْکَ عَزْمُ إِرَادَةٍ یَخْتَارُکَ بِهَا وَ قَدْ نَاجَاکَ بِعَزْمِ الْإِرَادَةِ قَلْبِی وَ أَسْأَلُکَ بِکُلِّ دَعْوَةٍ دَعَاکَ بِهَا رَاجٍ بَلَّغْتَهُ أَمَلَهُ أَوْ صَارِخٌ إِلَیْکَ أَغَثْتَ صَرْخَتَهُ أَوْ مَلْهُوفٌ مَکْرُوبٌ فَرَّجْتَ کَرْبَهُ أَوْ مُذْنِبٌ خَاطِئٌ غَفَرْتَ لَهُ أَوْ مُعَافًى أَتْمَمْتَ نِعْمَتَکَ عَلَیْهِ أَوْ فَقِیرٌ أَهْدَیْتَ غِنَاکَ إِلَیْهِ وَ لِتِلْکَ الدَّعْوَةِ عَلَیْکَ حَقٌّ وَ عِنْدَکَ مَنْزِلَةٌ إِلا صَلَّیْتَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ قَضَیْتَ حَوَائِجِی حَوَائِجَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ هَذَا رَجَبٌ الْمُرَجَّبُ الْمُکَرَّمُ الَّذِی أَکْرَمْتَنَا بِهِ أَوَّلُ أَشْهُرِ الْحُرُمِ أَکْرَمْتَنَا بِهِ مِنْ بَیْنِ الْأُمَمِ یَا ذَا الْجُودِ وَ الْکَرَمِ فَنَسْأَلُکَ بِهِ وَ بِاسْمِکَ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ الْأَجَلِّ الْأَکْرَمِ الَّذِی خَلَقْتَهُ فَاسْتَقَرَّ فِی ظِلِّکَ فَلا یَخْرُجُ مِنْکَ إِلَى غَیْرِکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّاهِرِینَ وَ تَجْعَلَنَا مِنَ الْعَامِلِینَ فِیهِ بِطَاعَتِکَ وَ الْآمِلِینَ فِیهِ بِشَفَاعَتِکَ.

و گشایشى است از آنچه در دست ثروت‌اندوزان است، تو از بندگانت در پرده نمی‌روى، جز اینکه کردارشان بین تو و ایشان پرده می‌افکند و هرآینه دانستم که برترین توشه کوچ‌کننده به سویت اراده نیرومندى است که بدان تو را برمی‌گزیند و با همین اراده نیرومند دلم با تو مناجات کرده و از تو می‌خواهم هر دعایى را که تو را به آن خواند امیدوارى که او را به آرزویش رساندى، یا فریادکشى به درگاهت که به دادش رسیدى، یا دلسوخته غم‌زده‌اى که اندوهش را زدودى، یا گنهکار خطاکارى که او را آمرزیدى، یا تندرستى که نعمت خویش را بر او تمام کردى، یا بی‌چیزى که توانگری‌ات را به او هدیه دادى و چنین دعایى را بر تو حقّى است و نزدت مقامى، به حق این دعا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و حاجات دنیا و آخرتم را برآور، این رجب مرجّب مکّرم است که ما را به آن گرامى داشتى، نخستین ماه‌هاى حرام است که ما را به خاطر آن از بین ملّتها اکرام کردی، اى داراى جود و کرم، از تو درخواست می‌کنیم به حق ماه رجب، و به نام بزرگتر بزرگتر بزرگتر باشکوه و گرامی‌ترى که آن را آفریدى پس در سایه‌ات استقرار یافت و جلوه‌اش از تو به دیگرى نمی‌رسد، بر محمّد و اهل بیت پاکش درود فرستى و ما را در این ماه از عاملین به طاعتت و آرزومندان شفاعتت قرار دهى.

اللَّهُمَّ وَ اهْدِنَا إِلَى سَوَاءِ السَّبِیلِ وَ اجْعَلْ مَقِیلَنَا عِنْدَکَ خَیْرَ مَقِیلٍ فِی ظِلٍّ ظَلِیلٍ فَإِنَّکَ حَسْبُنَا وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ وَ السَّلامُ عَلَى عِبَادِهِ الْمُصْطَفَیْنَ وَ صَلَوَاتُهُ [صَلاتُهُ ] عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ اللَّهُمَّ وَ بَارِکْ لَنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا الَّذِی فَضَّلْتَهُ وَ بِکَرَامَتِکَ جَلَّلْتَهُ وَ بِالْمَنْزِلِ [الْعَظِیمِ ] الْأَعْلَى أَنْزَلْتَهُ صَلِّ عَلَى مَنْ فِیهِ إِلَى عِبَادِکَ أَرْسَلْتَهُ وَ بِالْمَحَلِّ الْکَرِیمِ أَحْلَلْتَهُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیْهِ صَلاةً دَائِمَةً تَکُونُ لَکَ شُکْرا وَ لَنَا ذُخْرا وَ اجْعَلْ لَنَا مِنْ أَمْرِنَا یُسْرا وَ اخْتِمْ لَنَا بِالسَّعَادَةِ إِلَى مُنْتَهَى آجَالِنَا وَ قَدْ قَبِلْتَ الْیَسِیرَ مِنْ أَعْمَالِنَا وَ بَلَّغْتَنَا بِرَحْمَتِکَ أَفْضَلَ آمَالِنَا إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ .

خدایا! ما را به راه راست هدایت فرما و استراحتگاه ما را در سایه سار همیشگی‌ات نزد خویش بهترین استراحتگاه قرار ده، که تو ما را بسى و چه نیکو کارگشایى هستى، و سلام و درود بر همه بندگان برگزیده اش، خدایا! به ما در این روز برکت ده، روزى که آن را برترى دادى، و به کرامتت بزرگ کردی و به جایگاه بزرگ و برتر وارد ساختى، بر آن که در این روز به سوى بندگانت فرستادى، و او را به مقام با کرامتى برآوردى درود فرست.

خدایا! بر او درود فرست درودى همیشگى، براى تو سپاس، و براى ما ذخیره اى باشد و در کارمان آسانى قرار ده و پایان عمرمان را به سعادت و نیکبختى ختم کن، در حالى که اعمال اندک ما را پذیرفته و با رحمت بی‌کرانت ما را به برترین آزروهایمان رسانده باشى که تو بر هرچیز توانایى؛ و درود و سلام خدا بر محمّد و خاندانش باد.

ششم: شیخ طوسى در کتاب «مصباح» فرموده که از ریّان بن الصّلت روایت شده امام جواد علیه‌السلام زمانى که در بغداد بود؛ روز نیمه و روز بیست وهفتم رجب را روزه گرفت و همه خدمتکاران آن حضرت نیز روزه گرفتند و هم به ما فرمان داد دوازده رکعت نماز بجا آوریم به این صورت که در هر رکعت یک مرتبه «حمد» و سوره خوانده و پس از پایان نماز، هر کدام از سوره هاى «حمد» و  «قل هو اللّه احد»  و «قل اعوذ برب الفلق»  و «قل اعوذ بربّ الناس» را چهار مرتبه بخوانیم،

آنگاه چهار مرتبه بگوئیم:

لا إِلَهَ إِلّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ؛ معبودى جز خدا نیست و خدا بزرگ تر از هر چیزى است، و منزّه است خدا، و خدا را سپاس، و نیست جنبش و نیرویى جز به عنایت خدای برتر و بزرگ

و چهار مرتبه:

اللَّهُ اللَّهُ رَبِّی لا أُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً؛ خدا، خدا، پروردگار من است، چیزى را براى او شریک نمى آورم

و چهار مرتبه:

لا أُشْرِکُ بِرَبِّی أَحَداً؛ هیچکس را براى پرودگارم شریک نسازم.