تا رسیدن به استان ۱۵ خرداد فاصله‌ای نمانده است

تا رسیدن به استان ۱۵ خرداد فاصله‌ای نمانده است؛ این را سید حسین نقوی حسینی نماینده ورامین و پیشوا می‌گوید. اولین بار در آخرین ماه‌های دولت دهم بود که اعلام شد ورامین یک قدم تا استان شدن فاصله دارد. طرحی که البته وزیر کشور آن را شایعه دانست اما نمایندگان مجلس می‌گفتندتا اجرایی شدن فاصله زیادی ندارد. از آن زمان تا به امروز بیش از پنج سال می گذرد اما هنوز قدم پایانی به انتها نرسیده است.

استانی که نقوی از آن صحبت می‌کند، شامل شهرستان‌های ورامین، پاکدشت، قرچک و پیشوا می‌شود اما در همان زمان مصطفی محمد نجار، وزیر وقت کشور در حاشیه جلسه هیات‌دولت گفته بود جدا شدن ورامین از تهران و ایجاد استان ۱۵خرداد شایعه است. جمله‌ای که نقوی حسینی آن را رد کرد و گفت: «مجلس به دولت پیشنهاد داده و ظرفیت‌های تشکیل استان در منطقه را هم به آن‌ها ارائه کرده است. البته این ظرفیت‌ها به استانداری هم ارائه شده. از برخی منابع هم در استانداری و هم در دولت پاسخ‌های مثبتی برای استان دریافت کرده‌ایم. به ما اعلام کرده‌اند که کار مطالعاتی در این زمینه انجام می‌شود، این حد نهایی کار است که تاکنون انجام شده».

حالا بعد از گذشت چند سال باز سید حسین نقوی حسینی در آستانه انتخابات مجلس بحث تشکیل استان ۱۵ خرداد را مطرح کرده تا بتواند با طرح آن پایگاه خود را در بین مردم محکم کند.

چه زمانی یک استان تشکیل می‌شود؟

بر اساس قوانین تقسیمات کشوری، «وزارت کشور بنا به ضرورت می‌تواند با تصویب هیات وزیران با انتزاع و الحاق روستاها، بخش‌ها یا شهرستان‌های مجاور، استان‌ها را تعدیل نماید مگر آنکه به تصویب مجلس شورای اسلامی، ایجاد استان جدید ضروری شناخته نشود.» ماده ۹قانون تقسیمات کشوری می‌گوید که استان جدید باید حداقل یک میلیون نفر جمعیت داشته باشد و مرکز استان یکی از شهرهای همان استان باشد که مناسب ترین کانون سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، طبیعی و اجتماعی آن استان شناخته می‌شود.

چرا «۱۵ خرداد»؟

تقریبا از دو دهه قبل استان‌های جدیدی که روی نقشه مشخص می‌شوند با بهانه‌های جغرافیایی و تاریخی شان در دوره معاصر نام می‌گیرند. خراسان وقتی به سه بخش تقسیم شد، بر اساس موقعیت جغرافیایی استان هایش «خراسان شمالی» و «خراسان جنوبی» نام گرفت و بخش سوم این منطقه به دلیل وجود حرم امام رضا (ع) خراسان رضوی نامیده شد. استان البرز هم به دلیل قرار گیری در دامنه بلندترین قله ایران این نام را گرفت و حالا استان۱۵خرداد قرار است به خاطر وقایعی که در خردادماه سال ۱۳۴۲ در ورامین اتفاق افتاد، «۱۵خرداد» نام بگیرد. در ۱۵خرداد آن سال مردم ورامین در واکنش به دستگیری امام خمینی(س) کفن پوش به سمت تهران حرکت کرده بودند که نیروهای نظامی آن‌ها را به گلوله بستند.

طرح استان ۱۵ خرداد برای جلب نظر مردم

اما تشکیل یک استان جدید بحثی داغ در فضای مجلس شورای اسلامی شده است. برای بررسی این موضوع به سراغ مصطفی کواکبیان نماینده مردم تهران در مجلس شوراس اسلامی رفتیم.

کواکبیان معتقد است طرح ایجاد استان ۱۵خرداد در تقسیمات کشوری تنها یک نظر شخصی بوده که به‌نظر می‌رسد برای جلب آرا مطرح شده است. او درباره طرح ایده استان ۱۵ خرداد گفت: «بعد از تشکیل استان البرز رهبری اجازه این اقدام را از مسئولان گرفت و در حال حاضر نیز اصلا موضوعی با این عنوان در دستور کار نیست». وی افزود: «نه مجلس، نه دولت و نه وزارت کشور برای تشکیل این استان هیچ اقدامی را نمی‌کنند. به عقیده بنده بعد از البرز تشکیل هیچ استانی امکان پذیر نیست و فعلا نباید مطرح شود».

عوام فریبی به جای واقع نگری

اینکه شهرستان های مدنظر در تشکیل استان جدید ظرفیت تشکیل استان جدید را دارد یا خیر بحثی است که باید به آن جداگانه پرداخته شود. اما به نظر می رسد طرح چنین موضوعاتی برای فریب افکار عمومی در آستانه انتخابات دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی است. اهالی بهارستان به عنوان نماینده مردم باید به جای طرح چنین بحث هایی به دنبال حقوق مردم باشند.

شاید بگویید طرح این موضوع نیز حق مردم ورامین و شهرهای اطراف این شهرستان است اما زمانی که بدانیم در عمل امکان رخ دادن این طرح وجود ندارد دیگر حقوق مردم نیست و وقت گذاشتن روی این طرح و غافل شدن از سایر طرح ها تنها پاک کردن صورت مساله عملکرد نمایندگان ملت در مجلس است.

فضای کشور برای استانی کردن

برخی مناطق ظرفیت ندارد

اصغر سلیمی / دبیراول کمیسیون شوراهاو امور داخلی مجلس

بحث استانی شدن برخی مناطق محروم در حال حاضر منتفی است و در دستور کار مسئولان قرار ندارد. واقعیت این است که فضای کشور اکنون در شرایطی نیست که بخواهد به طرح این گونه مسائل حاشیه‌ای بپردازد. زیرا ظرفیت کشور فعلا اجازه پرداختن به طرح استان کردن برخی مناطق محروم را به مسئولان نمی‌دهد و این قضیه اکنون جایگاهی در برنامه‌های دولتی ندارد.

در ماه‌های اخیر نیز در کمیسیون شوراها هیچ بحثی درباره استان کردن برخی مناطق مطرح نشده است و بر همین اساس به‌نظر می‌رسد طرح ایجاد استان ۱۵ خرداد در تقسیمات کشوری نیز فعلا منتفی است و تنها یک عقیده شخصی است که در اولویت کار مسئولان نیست. به عقیده بنده، مطرح کردن این گونه موضوعات در مجلس نه جایگاه قانونی دارد و نه به نفع و صلاح مردم است. حتی از لحاظ قانونی نیز اجازه تبدیل کردن برخی مناطق به استان داده نشده است. من معقتد هستم که این گونه موضوعات هیچ مشکلی از مردم حل نخواهد کرد و تنها بار مالی برای جامعه دارد.

حداقل این کار در مناطقی که در نزدیکی پایتخت قرار گرفته‌اند، به صلاح نیست و هزینه‌بر است. زیرا با جدا کردن این مناطق از استان‌های اصلی که در جوار پایتخت هستند، امکانات رفاهی در دسترس مردم هیچ تغییری نخواهد کرد و تنها نام این مناطق تغییر خواهد کرد که هیچ نفعی برای مردم و جامعه ندارد. تشکیل استان ۱۵ خرداد نیز به دلیل نزدیکی به پایتخت به صلاح نیست و این منطقه هم اکنون به دلیل دور دست نبودن از پایتخت، امکان استفاده از امکانات شهری را دارد.اما این موضوع درباره استان البرز صادق نبود و بررسی‌های انجام شده نشان می‌داد که با تشکیل استان البرز می‌توان این منطقه را از امکانات رفاهی و خدماتی مناسبی برخوردار کرد ولی در شهرهای نزدیک به تهران این قضیه صحت ندارد و تنها هزینه‌های دولتی را افزایش می‌دهد.

اکنون مهم‌تر از ایجاد استان ۱۵ خرداد، توجه به دیگر مناطق دورافتاده‌ای است که از نظر مساحت و تعداد جمعیت در اولویت قرار دارند و اگر قرار باشد تا استان‌های جدید تشکیل شوند، این گونه مناطق باید در راس توجه قرار گیرند. مثلا در حال حاضر استان خراسان، اصفهان، سیستان و بلوچستان دارای جمعیت زیادی هستند که در این استان‌ها مناطقی وجود دارد که به دلیل بزرگی و وسعت دورتر از مرکز استان خود قرار گرفته‌ و محروم هستند که ضروری است تا تبدیل به استان شوند.

بنابراین با مقایسه وضعیت این مناطق با مناطق واقع در ورامین که به پایتخت نزدیک‌تر هستند و امکان استفاده از امکامات تهران را دارند، به‌نظر می‌رسد که شهرستان‌های واقع در بخش‌های جنوبی کشور محروم‌تر بوده و نیاز به توجه و حمایت بیشتری را دارند و اگر برنامه‌ای بود در این بخش‌ها پیاده شود. اما در مجموع باید گفت که طرح تشکیل استان ۱۵ خرداد از طرف مجلس نیست و تنها یک نظر شخصی است که به صورت جدی امکان پیگیری ندارد. زیرا کمیسیون شوراها، دولت و وزرات کشور اصلا اجازه پیگیری این موضوع را نمی‌دهد و در حال حاضر به دلیل فضای کشور امکان ارائه این بحث وجود ندارد.

مناطق دورافتاده باید استان شوند

محمد وحدتی هلان/ عضو کمیسیون اجتماعی

جدا کردن برخی مناطق واقع در استان‌های کشور و تبدیل کردن این مناطق به یک استان جدا و ویژه می‌تواند مزایایی را برای مردم آن منطقه به همراه داشته باشد. زیرا در حال حاضر برخی از مناطق بسیار دورتر از مرکز استان هستند و نمی‌توانند به راحتی تحت پوشش خدمات این مراکز قرار بگیرند. مثلا در این‌باره می‌توان به استان اردبیل اشاره کرد که زمانی منطقه‌ای بسیار دوردست در استان آذربایجان شرقی بود اما به دلیل فاصله بسیار زیاد این منطقه با مرکز استان آذربایجان شرقی، همیشه اردبیل از خدمات رفاهی و امکانات تبریز محروم بود و این موضوع مشکلات زیادی را برای مردم این منطقه و شهرستان‌های اطراف آن به همراه داشت.

بر همين اساس، تصمیم گرفته شد تا این منطقه محروم را از استان آذربایجان شرقی جدا کرده و تبدیل به استانی مجزا کنند. با این اتفاق بود که این استان و مناطق اطراف آن از امکانات رفاهی مناسبی برخوردار شدند. در حال حاضر نیز این موضوع در بسیاری از مناطق دیگر کشور وجود دارد و بسیاری از نقاط را می‌توان دید که فرسنگ‌ها دورتر از اطراف استان خود قرار گرفته‌‍‌اند و به دلیل عدم دسترسی مراکز استان تحت پوشش خدمات این مراکز نیستند. بر همین اساس ضروری به‌نظر می‌رسد تا اگر استانی دارای شهرستان‌های دورافتاده و محروم است از این لحاظ مورد ارزیابی قرار گرفته و برای استان کردن آن‌ها مقدمات لازم را فراهم کرد تا مردم ساکن در این نقاط بتوانند از امکانات مناسب شهری استفاده کنند.

اما با این همه باید به چندین نکته نیز توجه داشت. اینکه منطقه‌ای دورافتاده بخواهد تبدیل به استان شود خود نیازمند مطالعات کارشناسانه‌ای است که باید تمام ابعاد این قضیه در ابتدا سنجیده شود. مثلا اینکه بار مالی تبدیل کردن یک منطقه به استان چقدر تخمین زده می‌شود و آیا دولت حاضر به پرداخت این هزینه است یا نه؟ این موضوع باید در بودجه بندی بررسی شده و اگر محاسبات کارشناسانه اجازه دهد، باید دولت لایحه این موضوع را به مجلس تقدیم کند و نظر شورای نگهبان را نیز جویا شود. از طرفی نیز باید به موقعیت مناطق واقع در استان‌ها توجه کرد و در صورت نیاز واقعی نسبت به این کار اقدام کرد.

برای این کار باید ابتدا همه مزایا و معایب طرح بررسی شده و نظرات کارشناسانه اعمال شوند. به عقیده بنده هر چه تعداد استان‌های کشور افزایش یابد، مردم امکان استفاده از رفاه و خدمات شهری با بیشتر خواهند داشت و سطح رفاه در جامعه افزایش می‎‌یابد. اما از آنجایی‌که هر گونه اقدامی که بدون مطالعه باشد و از قبل توسط کارشناسان رصد نشود، می‌تواند انتظارات مردم دیگر مناطق را نیز برای استان شدن بالاتر ببرد، ضروری است تا موقعیت مکانی هر منطقه با جزيیات کامل بررسی شده و هزینه‌ این موضوع نیز برآورد شود تا با کم‌ترین هزینه و مضرات بتوان برای رفع محرومیت این مناطق اقدامات مثبتی را در دستور کار قرار داد.

اما با این همه به‌نظر می‌رسد که طرح این گونه موضوعات در مجلس در حال حاضر به صلاح کشور نیست زیرا اکنون مشکلات اقتصادی و اشتغال جوانان تا جایی پیش رفته است که فعلا توجه به این مسائل در حاشیه فعالیت‌ها قرار دارد. نمایندگان نباید به طرح این موضوعات بپردازند اما در مجموع می‌توان در کنار تمرکز بر مسائل کلی کشور، به طرح استان کردن مناطق محروم نیز توجه داشت و از دولت و راه‌حل‌های کارشناسانه بهره گرفت تا بار مالی این موضوع مشکلات و چالش‌های کشور را دو چندان نکند.

به عقیده بنده طرح مساله استانی کردن برخی مناطق محروم کاری است که امکان انجام آن برای مسئولان فراهم است و با کمک وزارت کشور و استانداری‌ها می‌توان به کمک محرومیت مناطق دورافتاده کشور رفت اما باید پیش از این کار همه عواقب را سنجید و در صورت سودمند بودن برای مردم، به طرح این موضوعات در مجلس اقدام کرد.