مکران؛ سازمان شود یا استان؟

به گزارش ایسنا، سوحل مکران، سواحل راهبردی ایران، از جاسک هرمزگان در غرب تا گواتر سیستان و بلوچستان در شرق، خطی ۴۰۰ کیلومتری در ساحل عمان، ساحل اقیانوسی ایران، که اقتصاددان گواهی می‌دهند آینده اقتصاد ایران است.

سواحل مکران قرار است با تاکید دو سند بالادستی برنامه ششم توسعه و سند مختص به توسعه سواحل مکران به مرکز تولید، صنعت، تجارت و ترانزیت تبدیل شود ؛ در این دوسند پیش‌بینی شده سواحل مکران با استقرار صنایع پتروشیمی و فولاد و استفاده از آب دریا برای آن‌ها به تولید ۴۰ میلیون تن محصولات پتروشیمی و فولاد برسد؛ هم چنین استقرار صنایع ماشین‌سازی، گردشگری و کشاورزی نیز با احداث مراکز بالادست و پایین‌دست صنعت خودرو، مراکز اقامتی و تفریحی و هم‌چنین گلخانه‌های صنعتی و استفاده از شیرین‌سازی آب دریا برای تولید در آن‌ها در دستور کار قرار گرفته است.

بندر جاسک در سواحل مکران نیز قرار است در طرح جامع وزارت نفت با احداث پایانه‌های نفتی، بخش مهمی از صادرات نفت ایران از خارک در خلیج فارس به این بندر در آب‌های عمان منتقل شود.

هم‌زمان با استقرار صنایع مادر و در کنارآن‌ها صنایع پایین دستی در سواحل مکران، مکران قرار است میزبان بخش مهمی از جمعیت ایران در شهرهای جدیدی مانند شهر جدید تیس در سیستان و بلوچستان بشود و معضل کم‌آبی شهرهای ایران را نیز با ایجاد تاسیسات بزرگ و مدرن شیرین‌سازی آب‌های دریا برطرف کند.

استقرار طرح‌ها و صنایع بزرگ عمرانی در سواحل مکران را ستادی عالی با عضویت عمده دستگاه‌های اجرایی به ریاست معاون اول رئیس جمهور رهبری می‌کند؛ دبیرخانه این ستاد در وزارت دفاع است.

نمایندگان مجلس علاوه بر این ستاد، بر تشکیل سازمانی مختص به توسعه سواحل مکران رای دادند؛ بنا به مصوبه اردیبشهت ماه سال ۹۵ مجلس که به تایید شورای نگهبان رسیده، این سازمان که در محدوده شهرستان‌های میناب، سیریک و جاسک هرمزگان و چابهار و کنارک سیستان و بلوچستان ایجاد می‌شود تمام وظایف و اختیارات دستگاه‌های اجرایی، نهادها و مؤسسات عمومی به‌غیراز دفاعی- امنیتی، قضایی و امور خارجه و همچنین تمام دارایی‌های دولت و دستگاه‌های اجرایی اعم از منقول و غیرمنقول و تمام طرح‌ها و پروژه‌ها (در حال بهره‌برداری یا اجرا) در منطقه سواحل مکران را بر عهده می‌گیرد. سازمانی که مخالف کم ندارد و همین مخالفت‌ها سه‌سال است تشکیلش را به تاخیر انداخته است.

استاندار: استان مکران ایجاد شود

سواحل مکران راهبردی است و اهمیت‌اش ویژه، بسیاری از نخبگان، اندیشمندان و حتی مدیران بر استان شدن مکران تا سازمان شدن آن برای تسریع در توسعه تاکید دارند، از جمله شاخص‌ترین آنها احمدعلی موهبتی استاندار سیستان و بلوچستان، چند وقت پیش در گفت‌وگو با ایسنا گفت: به نظر من اگر می‌خواهد توسعه در سواحل مکران اتفاق بیافتد باید استان مکران و یا مثلا بلوچستان جنوبی تشکیل شود؛ فقط طول خط سواحل مکران از اولین نقطه تا آخرین نقطه‌اش از جاسک هرمزگان تا سیستان و بلوچستان، ۴۰۰ کیلومتر است، این ۴۰۰ کیلومتر می‌تواند در قالب یک استان مانند مکران یا بلوچستان جنوبی تعریف شود و مشکلات موازی ‌کاری تشکیل یک سازمان را هم نداشته باشد.

موهبتی ادامه می‌دهد: تجریه ثابت کرده سازمان‌های موازی سرنوشت خوبی ندارند، سازمان عمران سیستان تشکیل شد بعد از مدتی به جهت تقابل رفتار و موازی‌کاری‌هایش با دستگاه‌های اجرایی، خود دستگاه‌های اجرایی کاری کردند که منحل شود.

محمد مونسان، کارشناس معماری دریایی و عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی مالک اشتر می‌گوید: عدم توسعه یافتگی استانها و شهرهای ساحلی جنوب کشور در چند دهه اخیر نشان از یک ضرورت فراموش شده دارد به نام «ضرورت بازنگری در تقسیمات استانی جنوب کشور ».

وی می‌افزاید: معمولا در استانهایی که مساحت زیادی دارند، مسئولین استانی تمرکز کافی در بخش های مختلف آن به طور یکسان ندارند و از طرف دیگر بودجه اندک این استانها نیز باعث عقب افتادگی بیشتر آنها می‌شود. تجربه موفق تقسیم استانهای بزرگ یا پرجمعیت کشور به استانهای کوچکتر، مفید بودن این کار را به اثبات رسانیده است مانند تقسیم استان خراسان به سه استان و همچنین تشکیل استان های قم، قزوین و البرز.

این کارشناس تصریح می‌کند: با توجه به مشکلات کم آبی در کشور در سالهای اخیر، تقریبا همه مسئولین و کارشناسان به ضرورت انتقال جمعیت کشور به سمت سواحل، اتفاق نظر دارند ولی یکی از موانع بزرگ، همین تقسیمات نامناسب کشوری در سواحل جنوب است. باید تقسیمات استانی را طوری انجام داد که سهم هر استان از سواحل جنوب کشور بیش از۴۰۰ کیلومتر نباشد تا بتوان تمرکز و رسیدگی مناسبی را از طرف مسئولین استانی انتظار داشت .

تشکیل استان مکران شرقی

مونسان تاکید می‌کند: استان سیستان و بلوچستان یک استان فقیر و محروم با بودجه سالیانه اندک است درحالیکه دومین استان وسیع کشور با مساحت ۱۸۰ هزار مترمربع (۱۱ درصد مساحت ایران) می باشد (در مقایسه با مساحت ۱۳ هزارمترمربعی تهران، ۱۱ هزار مترمربعی قم، ۵ هزارمترمربعی البرز و ۱۵ هزارمترمربعی قزوین). این استان دارای ۳۰۰ کیلومتر ساحل بوده و فاصله شمال تا جنوب استان ۹۰۰ کیلومتر است. توجه شود که در سال ۹۷ بودجه استان سیستان و بلوچستان ۲.۵ هزار میلیارد تومان، البرز ۱.۴ هزار میلیارد تومان و قزوین ۱ هزار میلیارد تومان بوده است که هیچ تناسبی با وسعت استانها ندارد. لذا کوچکتر شدن استان سیستان و بلوچستان به دو یا سه استان باعث می شود این استان دو یا سه بودجه مجزا دریافت کند. پیشنهاد میشود قسمت جنوبی این استان به یک استان مجزا (مکران شرقی) با مرکزیت چابهار و طول سواحل ۳۰۰ کیلومتر تبدیل شود .

تشکیل استان مکران غربی

وی می‌گوید: همانطور که بیان شد وسعت زیاد طول سواحل و جزایر متعدد استان هرمزگان یکی از عقب افتادگی سواحل کشور است. قسمت شرقی استان هرمزگان به یک استان مستقل به نام «استان مکران غربی» با مرکزیت جاسک تبدیل گردد با طول ساحل حدود ۳۰۰ کیلومتر. بدین ترتیب طول سواحل استان هرمزگان نیز با جدا شدن این قسمت و جدا شدن جزایر، از ۸۵۰ کیلومتر به حدود ۴۰۰ کیلومتر خواهد رسید.  قطعا این تقسیم بندی بر تمرکز بیشتر استانداران و فرمانداران بر توسعه سواحل مکران و فقرزدایی از این مناطق بسیار موثر خواهد بود و شرایط را برای اسکان ۵-۸ میلیون نفر در کوتاه مدت (۵-۷ ساله) و ۱۵-۲۰ میلیون نفر در میان مدت (۸-۱۵ ساله) در سواحل مکران فراهم می آورد .

سیدامیرحسین عظیمی