یازدهم اردیبهشت امسال بود که « ایران»، یوزپلنگ ماده ایرانی سه توله خود را در پارک ملی توران به دنیا آورد. دو توله اول در روزهای اول تلف شدند، اما توله سوم با تلاش متخصصین زنده ماند و پیروز نام گرفت. پیروز ۳ بار تا دم مرگ رفت تا به ۱۱ ماهگی رسید. حالا که کمتر از دو ماه به یکسالگی‌اش مانده بار دیگر با مرگ دست و پنجه نرم می‌کند. دیروز سازمان حفاظت محیط‌زیست در پایگاه اطلاع‌رسانی رسمی خود اعلام کرد که به دنبال یبوست مزمن و مشکلات گوارشی پیروز، توله یوز نر پارک پردیسان، با نظر مشورتی کارشناسان داخلی و خارجی، به بیمارستان دامپزشکی مرکزی منتقل شده است و در حال حاضر وضعیت جسمی پایداری ندارد و با وجود اینکه موضوع انسداد روده‌ها منتفی شده است، اما مشکل دفع در سیستم گوارش پیروز وجود دارد.
«غلامرضا ابدالی» مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره آخرین وضعیت جسمی پیروز اعلام کرد: «در ۴۸ ساعت گذشته متاسفانه وضعیت پیروز ناپایدار شده است و به همین دلیل، پنجشنبه شب پیروز را برای انجام آزمایش‌های مختلف به بیمارستان دامپزشکی مرکزی انتقال دادیم. البته بعد از انجام آزمایشات، پیروز را به پردیسان بازگرداندیم، اما با توجه به شرایط جسمی ناپایدار این گونه، مجددا پیروز را به بیمارستان منتقل کردیم تا تحت مراقبت دامپزشکان متخصص باشد.»
وی افزود: «مشکل اصلی پیروز، مساله دفع نامناسب است که باعث شده وضعیت این حیوان ناپایدار شود، البته این مشکل از ابتدای تولد این گونه وجود داشت و متاسفانه پیروز از ابتدا با مقداری نارسایی در کلیه و سیستم دفع خود متولد شده بود.» این مسوول در حالی بیان کرده که پیروز با مقداری نارسایی در کلیه به دنیا آمده که به گفته دامپزشک او طبق سونوگرافی‌های انجام شده هنگام تولد پیروز هیچ بیماری‌ای ناشی از نارسایی کلیه در پیروز مشهود نبوده و برخلاف گفته‌های سازمان محیط‌زیست پیروز اخیرا به این بیماری مبتلا شده است. هنوز چند ساعتی از انتشار این خبر نگذشته بود که دکتر «امید مرادی» رییس بیمارستان دامپزشکی مرکزی با اشاره به اینکه بررسی‌های ما در همان ساعات اولیه نشان داد که خوشبختانه انسداد روده وجود ندارد اما پیروز با یک نارسایی حاد کلیوی طرف است، گفت: «بلافاصله بعد از تشخیص این مورد در تماس با دامپزشک پیروز در سازمان محیط‌زیست و همچنین دامپزشک آفریقایی تصمیم به کنترل و مدیریت این نارسایی کلیوی گرفتیم. برای اظهارنظر درباره شرایط بهبودی پیروز زود است. درحال حاضر شرایط حیوان ناپایدار است و هیچ‌کدام از کلیه‌ها در دفع سموم خوب عمل نمی‌کنند، اما امید داریم درمان‌ها جواب دهد و بسیار مهم است که پاسخ بدن پیروز به این درمان‌ها مثبت باشد.»
وی درباره علت این بیماری اعلام کرد: «هنوز نمی‌توان گفت چه عاملی در این بیماری دخیل بوده اما حیوانی که در شرایط خاص به دنیا آمده، رشد کرده و دوره‌های درمانی متفاوتی را پشت‌سر گذاشته، شرایط متفاوتی با سایر حیوانات دارد که ممکن است این شرایط در ایجاد نارسایی کلیه موثر بوده باشد.» البته به عقیده برخی کارشناسان این حوزه نه تنها باید دامپزشکان پیروز را تغییر داد بلکه یکی از دلایل نارسایی حاد کلیوی در این یوزپلنگ می‌تواند تغذیه نامناسب یا مصرف داروی اشتباه باشد. از همان ابتدای تولد پیروز انتقادات زیادی به نحوه نگهداری و تغذیه آن به سازمان محیط‌زیست وارد بود. چندی پیش مصاحبه‌ای درباره آخرین وضعیت پیروز و زمان انتقال آن به توران منتشر شد.
در این خبر معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست ضمن تشریح آخرین وضعیت پیروز و احتمال انتقال او در فروردین سال آینده به مرکز تکثیر در اسارت توران گفته بود پیروز را حتما به توران انتقال خواهیم داد اما برنامه‌ای برای رهاسازی او در طبیعت نداریم. ضمن اینکه نمی‌خواهیم اعتبار، انرژی و هزینه سازمان را بیش از این برای پیروز و حتی شرایط تکثیر صرف کنیم. با اینکه این سخنان بعد از مدتی تکذیب شد اما واکنش بسیاری از کارشناسان را برانگیخت، زیرا به عقیده آنها پیروز در طبیعت دوام نمی‌آورد، آن هم در شرایطی که وضعیت سلامتی این‌گونه بر لبه تیغ قرار دارد. حالا که وضعیت جسمانی پیروز نامساعد عنوان‌شده، بار دیگر انگشت اتهامات به سوی سازمان حفاظت از محیط‌زیست روانه شده است. سازمانی که هیچگاه در اولویت دولت‌ها نبوده و همیشه کمترین بودجه برای آن لحاظ شده است.
چه‌بسا چند روز پیش نیز تصاویری از محل نگهداری «آذر» و «توران» در پشت‌بام منتشر شده بود. اما سلاجقه رییس سازمان محیط‌زیست در واکنش به این قضیه اعلام کرد یوزپلنگ‌ها نیز مانند انسان برای آفتاب‌گیری به پشت‌بام نیاز دارند. این در حالی است که به عقیده برخی کارشناسان این حوزه اگر این سازمان برای نگهداری از توله‌یوز آسیایی از سازمان‌های بین‌المللی درخواست می‌کرد، دامپزشکان بسیاری به صورت داوطلبانه راهی ایران می‌شدند. اما سازمان حفاظت از محیط‌زیست بر بومی‌سازی اصرار شدید دارد، این در حالی است که افرادی که نگهداری پیروز را به عهده دارند، در طول عمر خود یک یوزپلنگ را از نزدیک ندیده بودند. با این حال مشخص نیست پیروز یکسالگی خود را ببیند یا نه، اما حال او مانند دیگر گونه‌های حیات‌وحش ایران وخیم است.
سوءمدیریت سازمان محیط‌زیست
دکتر «ایمان معماریان» دامپزشک و متخصص حیات‌وحش با تکذیب اینکه پیروز با مشکل نارسایی کلیه به دنیا آمده به «جهان‌صنعت» گفت: برخلاف گفته‌های مسوولان سازمان محیط‌زیست، پیروز در بدو تولد با استناد به پرونده‌های درمانی، آزمایشگاهی و تصویربرداری هیچ نارسایی کلیوی نداشته است. اما آنطور که مشخص است به دلایلی که هنوز اطلاع‌رسانی نشده، اخیرا درگیر نارسایی حاد کلیوی شده است. از آنجایی که رییس بیمارستان دامپزشکی مرکزی نوع بیماری کلیوی پیروز را حاد اعلام کرده است، یکی از مهمترین دلایل ابتلا به نارسایی حاد کلیوی مصرف داروی اشتباه، ماده غذایی شیمیایی، تغذیه نامناسب، بیماری ویروسی و باکتریایی است. با توجه به این قضیه احتمالا حال پیروز خیلی وخیم‌تر از آن چیزی است که رییس بیمارستان بیان کرده است.
اگرچه با درمان زودهنگام می‌توان وضعیت پیروز را پایدار کرد اما اگر نارسایی کلیوی حاد آن بر اثر ماده شیمیایی باشد دیگر کاری از دست کسی برنمی‌آید. این ماده شیمیایی می‌تواند در تغذیه پیروز بوده اما کسی متوجه نشده باشد. البته هنوز جواب آزمایش‌های پیروز اطلاع‌رسانی نشده است. مسوولان این سازمان به جای شفاف‌سازی و ارائه جواب آزمایش‌های پیروز در برابر انتشار مطالب‌واقع مقاومت می‌کنند. حتی خبر بیمارستان رفتن پیروز را هم بعد از دو روز منتشر کردند. بنابراین درخصوص بیماری پیروز ذره‌ای شفاف‌سازی وجود ندارد.
وی افزود: البته پیروز از ابتدا دارای مشکلات گوارشی به‌خاطر نحوه نگهداری و تغذیه نامناسب بود اما مسوولان مربوطه به دلیل دانش ناکافی و سوءمدیریت در طول این مدت بیماری آن را تشخیص ندادند و درمانی هم روی آن انجام نشده است. به همین دلیل بیماری پیروز روز به روز وخیم‌تر از گذشته شده است. البته به دلیل عدم شفاف‌سازی این سازمان هنوز اطلاعات دقیقی از وضعیت جسمی پیروز در دسترس نیست، اما آنچه از گفته‌های مسوولان مربوطه عیان است، زنده بودن پیروز شبیه به یک معجزه است.
دکتر معماریان با اشاره به اینکه احتمالا به دلیل تغذیه نامناسب پیروز دچار مشکل گوارشی شده است، گفت: با اینکه مشکل گوارشی دلایل مختلفی دارد اما نگهداری نامناسب و تغذیه غیراصولی که جان دو توله یوزپلنگ دیگر را هم گرفته است، می‌تواند این بیماری را در پیروز به وجود آورده باشد. با این حال هنوز دلایل این موضوع شفاف‌سازی نشده است.
این دامپزشک با تاکید بر تنها راهکارهای پیش‌رو برای سلامت پیروز بیان کرد: سازمان محیط‌زیست به جای اصرار بر بومی‌سازی باید از دامپزشکان سراسر دنیا درخواست کمک کند.
باید از توانایی دامپزشکان سراسر دنیا برای بهبود وضعیت جسمی پیروز استفاده شود. برخلاف تصور برخی مسوولان در حال حاضر به دلیل گونه نایاب توله یوزپلنگ آسیایی دامپزشکان زیادی برای بهبود شرایط پیروز به صورت رایگان اعلام آمادگی کرده‌اند. اما مشخص نیست چرا بر بومی‌سازی اصرار دارند. البته از همان روزهای ابتدایی با دکتری از آفریقای جنوبی در ارتباط بودند اما این دامپزشک تاکنون نتوانسته در روند بهبود پیروز نقشی داشته باشد. به همین دلیل به نظرم این دامپزشک باید تغییر کند و از افراد دیگر کمک بخواهند. این در حالی است که مسوولان مربوطه اصرار دارند به جای کمک از دامپزشکان بین‌المللی از افرادی استفاده کنند که در طول عمر خود یک یوزپلنگ آسیایی را ندیده بودند.
وی ادامه داد: برخی مسوولان بر این عقیده‌اند که پیروز پس از مدتی در توران رهاسازی شود، اما به نظرم این طرز تفکر اشتباه است چراکه پیروز ۱۰ دقیقه پس از رهاسازی کشته می‌شود. در هر صورت به نظرم نه‌تنها درمورد داستان پیروز بلکه درباره تمام موضوعات حیات‌وحش هیچگاه دانش کافی و مدیریت کارآمد نداشتیم و نداریم. با اینکه گونه‌های زیادی را به دلیل همین موضوع از دست داده‌ایم اما هنوز از انقراض گونه‌های کمیاب در ایران درس عبرت نگرفته‌ایم برخلاف تصور مبنی بر اینکه امکانات و تجهیزات دامپزشکی در ایران بسیار است اما برخی به دلیل نداشتن دانش استفاده از آنها را بلد نیستند. از قضا همین افراد به پست و مقام‌های مهمی در سازمان محیط‌زیست تکیه زده‌اند.
- 17
- 1
