سیل‌زدگانی که بر اثر کوتاهی پیمانکاران آسیب دیده‌اند، می‌توانند شکایت کنند. این موضوع را نعمت احمدی، حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری به «شهروند» می‌گوید و تاکید می‌کند: «برخلاف تصور عموم مردم، تمام خساراتی که بر اثر کوتاهی فردی به دیگری وارد می‌شود، قابل شکایت و پیگیری است.»
او توضیح می‌دهد: «به‌عنوان مثال اگر سیل‌زده‌هایی خانه‌شان در مسیل ساخته شده است، می‌توانند از پیمانکاران و نهادهایی که مجوز ساخت‌وساز در این منطقه را صادر کرده‌اند، شکایت کنند و خسارت بگیرند.»
صابر پیربرناش، عضو سازمان نظام مهندسی تهران هم با تایید این موضوع به «شهروند» می‌گوید: «بهتر است سیل‌زدگان شکایات خود را نه به دستگاه‌ها و ادارات که با قوه قضائیه مطرح کنند.»
او توضیح می‌دهد: «طرح شکایت در دستگاه‌ها می‌تواند به مجازات متخلف محدود شود و خسارتی به دست سیل‌زدگان نمی‌رساند.»
١٥٣هزار خانه و ٩هزار مغازه ویران شد
سیل اخیر بنا بر گفته وزیرکشور خسارت ٣٥هزار‌میلیارد تومانی به بار آورده و در جریان این حادثه و بنا بر آخرین گزارش بنیاد مسکن، ١٥٣هزار خانه تخریب شده و به گفته رضا رحمانی، وزیر صنعت ٩هزار مغازه و فروشگاه و ٣٠٠ کارخانه و واحد تولیدی آسیب دیده است. خسارت سنگین به سیل‌زدگان درحالی رخ می‌دهد که کارشناسان معتقدند ساخت‌وساز در ایران ایراد اساسی دارد و از استانداردها پیروی نمی‌کند.
روزانه چیزی حدود هزار ساختمان در ایران ساخته می‌شود. ساختمان‌هایی که به گفته اعضای سازمان نظام مهندسی کشور ٩٠درصد آن توسط افراد فاقد صلاحیت ساخته می‌شود و همین مسأله تعداد گزارش‌های ناشی از بروز اشتباه در ساخت‌وساز را چند برابر کرده است.
حالا در جریان سیل گزارش‌های متعددی منتشر شد مبنی بر این‌که ساختمان‌های زیادی در مسیر رودخانه‌ها و سیل ساخته شده و در مواردی مانند سیل شیراز خیابان‌سازی مسیل رودخانه خشک باعث کشته‌شدن افراد و بروز خسارت به خودروها، خانه‌ها و کسب‌وکار مردم شده است.
اما پرسشی که در این میان وجود دارد این است که آیا این خسارات برای عموم سیل‌زدگان قابل پیگیری و شکایت است؟
سیل‌زدگان می‌توانند خسارت بگیرند
برخلاف تصور خیلی‌ها، تمام سیل‌زدگان در صورتی که بر اثر قصور و کوتاهی فرد یا دستگاهی آسیب دیده‌اند، می‌توانند شکایت کنند و خسارت بگیرند. نعمت احمدی، حقوقدان دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «چنانچه فرد یا دستگاهی مسبب حادثه و بروز صدمه‌ای شوند؛ فرد زیان‌دیده می‌تواند با شکایت و پیگیری درست، از حق خود دفاع و طلب جبران خسارت کند.»
این حقوقدان تأکید می‌کند که حتی اگر ثابت شود پروژه‌های کلان دولت‌ها باعث تغییر مسیر سیل شده یا در احداث سیل‌بند و لایروبی رودخانه‌ها کوتاهی شده است، این مسأله قابل شکایت بوده و آن نهاد موظف به پرداخت خسارت به شاکی است.
او با اشاره به ماده يک قانون مسئوليت مدنی مصوب ١٣٣٩، می‌گوید: «هر فردی که بدون مجوز قانونی به‌طور عمد يا در نتيجه بی‌احتياطی به جان يا سلامتی يا مال يا هر حق ديگری که به موجب قانون برای افراد ايجاد شده، آسیب و لطمه‌ای وارد کند که موجب ضرر مادی يا معنوی ديگری شود، مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود است.»
البته احمدی توضیح می‌دهد که میزان خسارت وارد شده باید توسط کارشناسی که دادگستری تعیین می‌کند، برآورد شود.
از چه چیزهایی می‌توانیم شکایت کنیم؟
جالب است که بدانید این قانون حتی موارد بسیار جزیی و ریزی را که باعث آسیب به دیگران می‌شود، مطرح کرده است. به‌عنوان مثال گاه پیش می‌آید که بر اثر گودبرداری یا مراحل ساخت، مقررات ایمنی رعایت نمی‌شود یا به دلیل سهل‌انگاری مسئولان پروژه ساختمانی، صدمات و آسیب‌هایی به افراد یا اماکن وارد می‌شود. گاه سیم‌کشی غیر استاندارد، خانه‌ای را به آتش می‌کشد و گاه لوله آب خانه با وجود نوساز بودن می‌ترکد و خرج زیادی روی دست شما می‌گذارد، اما تمام این موارد قابل پیگیری و شکایت است. هرچند که بسیاری از مردم گمان می‌کنند باید تمام هزینه کوتاهی سازنده و غیر استاندارد بودن ساختمان را خودشان پرداخت کنند.
قانون مسئولیت مدنی که عمر آن در ایران هشتاد سال است، به موارد جزیی‌تری اشاره می‌کند و می‌گوید حتی اگر ساختمان شما ریزش و به دیگران خسارت وارد کرد، آنها می‌توانند از مالک ساختمان شکایت کنند.
همچنین بعضی اوقات ممکن است بی‌دقتی مالک در انجام کاری موجب مسئولیت حقوقی او در قبال این خسارات شود؛ به‌طور مثال اگر برای جلوگیری از واردشدن کودکان به کارگاه ساختمانی مانعی ایجاد نکرده باشد و در نتیجه در این محل، آسیبی به کودک برسد. در صورتی که شروط لازم فراهم باشد، مالک باید خسارت دیگران را جبران کند، مگر این‌که این خسارت در نتیجه یک امر غیرقابل اجتناب مثل زلزله باشد یا شخصی غیر از مالک سبب بروز خسارت شده باشد.
به کجا شکایت کنیم؟
نخستین گزینه‌ای که برای شکایت به ذهن هر فردی می‌رسد، نهادهای متولی است؛ مثلا شهرداری، نظام مهندسی و ... اما کار زمانی سخت و سردرگم می‌شود که هر بار که سخن از پیدا کردن مقصر می‌شود، پیکان اتهام هر یک از دستگاه‌های مسئول دیگری را نشانه می‌گیرد. شهرداری، نظام مهندسی و وزارت راه و شهرسازی را مقصر می‌داند؛ نظام مهندسی شهرداری را و در برخی موارد هم پیمانکار و سازنده مقصر ایمنی پایین ساختمان و خرابی زودهنگام آن اعلام می‌شوند، اما بهتر است وظیفه دقیق هر کدام از این نهادها را بدانید.
در قوانین ایران، شورای عالی شهرسازی قانون‌گذار است و شهرداری مجری قوانین و ضوابط شهرسازی شناخته می‌شود و نهاد سومی به نام سازمان نظام مهندسی ناظر بر اجرای این قوانین به‌شمار می‌آید.
با وجود این، بهتر است شما به قوه قضائیه شکایت کنید و اگر احساس می‌کنید که به پرونده شما به‌خوبی رسیدگی نشده است، می‌توانید شکایت‌تان را در دیوان عدالت اداری مطرح کنید.
مهندس ناظر در ١٠درصد شکایت‌ها محکوم شد
پیر برناش، عضو سازمان نظام مهندسی به «شهروند» می‌گوید: «در سال ٩٦ حدود ٢هزار و ٢٠٠ پرونده شکایت در شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی باز شد و در ١٠درصد آنها مهندس ناظر مقصر شناخته شد و مطابق قانون با آنها برخورد شد و در ٩٠درصد دیگر یا شکایت مطرح به‌طور کامل رد شده یا دستگاه‌ها و افراد دیگری مقصر تشخیص داده شده‌اند.
به گفته او، کسانی که خواهان جبران خسارت ناشی از خراب شدن ساختمان خود هستند باید در مجامع قضائی و دادگاه‌ها شکایت خود را مطرح کنند، چرا که در شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی تنها با مهندسین ناظر برخورد و در بدترین حالت پروانه نظام مهندسی فرد خاطی ابطال می‌شود.
سهیلا روزبان
- 16
- 4
