اعتیاد کودکان | اثرات منفی اعتیاد کودکان و راه های پیشگیری از آن

یکی از راه های پیشگیری از اعتیاد کودکان، اینست که نیاز به امنیت روانی دارند

اعتیاد چیست؟

اعتیاد یکی از آسیب های اجتماع است که افراد در همه ی سنین را گرفتار می کند. از نظر پزشکی اعتیاد به مواد مخدر یک بیماری مغزی مزمن و عود کننده تلقی می شود. در واقع در اثر مصرف مواد، تغییراتی در مغز انسان رخ می دهد که رفتار اختیاری مصرف را به رفتاری اجباری تبدیل می کند. در نتیجه اعتیاد از همین روش به مدت طولانی برای شخص ادامه پیدا می کند و منجر به اختلال های زیادی در جسم و روان وی می شود.

اعتیاد کودکان

اعتیاد کودکان به کسانی اطلاق می شود که دست کم در یک برهه از دوران خردسالی تا نوجوانی آنان، پدر یا مادرشان معتاد بوده باشد. 

گرچه معتادان به مواد مخدر، همگی به نوعی قربانی محسوب میشوند ولی در این بین افرادی هستند که ناخواسته درگیر این بحران شده و گاه مجبورند تا پایان عمر با آن دست و پنجه نرم کنند و آینده خود را در این میان تیره و تاریک ببینند؛ فرزندانی که با به ارث بردن ژن های اعتیاد از والدین معتاد خویش، ناخواسته و بدون هیچ دخالتی درگیر دیو افیون شده اند، یکی از مشکلات جامعه امروزی ما هستند. عوامل بسیاری میتواند منجر به اعتیاد کودکان شود. به عنوان مثال اغلب این کودکان در محیط های آلوده و نامناسبی پرورش می یابند. امکان دارد خیلی از آن ها توسط خانواده ی خود به اعتیاد کشیده شوند؛ به دلیل آن که خانواده ی بعضی از کودکان از آنها بعنوان ابزاری برای گدایی استفاده می کنند. به همین خاطر این والدین نیازمند کودکی ساکت و آرام در طول روز هستند.

عوامل بسیاری می تواند منجر به اعتیاد کودکان شود

نخستین قدم برای کاهش اعتیاد کودکان این است که هر کدام از ما بدانیم که اعتیاد کودک چیست و چطور اتفاق می‎افتد و جامعه‎ی عمومی در قبال این رنج خوفناک چه مسئولیتی دارد و بعد حقیقتاً مهم‎ترین قدم مطالبه ‎گری از سازمان‎های مسئول است، مطالباتی بر سه محور ایجاد فضاهای پیشگیری و ایجاد فضاهای مناسب درمانی و ساخت فضاهای مناسب کودکانی که پس از درمان احتیاج به مراقبت دارند.

ساختار ناسالم خانواده معتاد

خانواده های عادی از قابلیت برقراری و حفظ ثبات در خانواده یا نظم بخش درونی خانواده  – که در اصطلاح علمی به آن هوموستازی گفته می شود بهره مند هستند ولی زمانی که پای اعتیاد کودکان به درون خانواده باز می شود، آن ها دیگر نمی توانند مانند قبل مسائل خود را سر و سامان دهند و در نتیجه شیوه برخورد آن ها با مسائل و مشکلات عاطفی شدیداً تغییر می کند.

خانواده بعنوان یک نهاد، معمولاً سعی می کند تا در درون خود تعادل و توازن به وجود آورد، ولی در خانواده ای که یکی از اعضای آن معتاد است،  این توازن و تعادل برهم می خورد. فرد معتاد بخاطر مسائل و مشکلاتی که هم برای خود و هم برای اعضای خانواده اش ایجاد می کند، سبب می شود تا زندگی تمامی اعضای خانواده حالت غیر عادی پیدا کند. اعضای خانواده معتاد سعی می کنند تا حقیقت زندگیشان را از خودشان، از فرزندانشان و از نزدیکان و اطرافیانشان پنهان نگه دارند. با آشفته شدن و بهم ریختن نظم زندگی خانوادگی، اعتماد و عقیده اعضای خانواده از بین میرود و آن ها دیگر نمی توانند پیش بینی کنند که با چه حوادث و رویدادهایی رو به رو خواهند شد.

تاثیرات منفی اعتیاد کودکان

از آنجایی که کودکان پدر و مادرهای معتاد همواره در معرض مواد مخدر و ... قرار دارند بنابر احتمال اینکه کودکان خود تصمیم بگیرد آن را امتحان کند بسیار زیاد است و احتمال اعتیاد کودکان آنها در آینده به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. کودکان امکان دارد در مکانی باشند که به دلیل نبود نظارت والدین در معرض خطرات فیزیکی قرار بگیرند یا قربانی خشونت ورزی والدین شوند. والدین معتاد میتوانند به وسیله رانندگی تحت تأثیر مخدر، بارداری همراه با اعتیاد به مواد مخدر و ... جان کودکان را تهدید کنند. کودکانی که والدین آنها مواد مخدر مصرف می کنند بیش از دیگر همسالان شان با مشکلات تحصیلی و اخراج از مدرسه دست و پنجه نرم می کنند. به دلیل وجود بحران و آشوب در خانه، این چنین کودکانی توانایی تمرکز کردن بر دروس را از دست میدهند و به بیماری افسردگی و دلهره مبتلا می شوند.

یکی از تبعات منفی اعتیاد کودکان، ابتلای آن ها به بیماری افسردگیست

اعتیاد کودکان مسأله مهمی است که در همه خانواده‌های درگیر اعتیاد باید مورد توجه قرار گیرد؛ چرا که کودکان بسیار آسیب‌پذیر هستند. ضربات روحی و روانی میتواند هم جسم و هم روح انسان را تحت تأثير قرار دهد. اضطراب شدید میتواند بخشی از سیستم عصبی مغز انسان كه احساسات و هیجانات را كنترل می كند (سیستم لیمبیك) را مختل كند. با توجه به اینکه سیسم لیمبیك وظایف بسیار مهمی مانند کنترل و تنظیم حالات روحی و روانی، اشتها و خواب انسان را بر عهده دارد در صورت مختل شدن فعالیت آن، رفتار و خلق و خوی اعضای خانواده معتاد نیز به شدت تحت‌تأثیر قرار می گیرد. بر هم خوردن تعادل درونی و روانی انسان میتواند به ایجاد ترس، خشم و غم و اندوه منجر شود. عدم توانایی در کنترل حالات روانی امکان دارد به بروز استرس و بیماری افسردگی مزمن یا انواع گوناگون اعتیادهای مواد مصرفی و یا اعتیادهای رفتاری منجر شود.

راه های پیشگیری از اعتیاد کودکان

برای هر کسی که در زندگی اش پدر یا مادر شده باشد یا حتی تصمیم بچه دار شدن داشته باشد، این یک کابوس است که فرزندش با مصرف سیگار یا مواد سر و کار پیدا کند ولی خوش بختانه این موضوعی است که می شود از آن به راحتی پیشگیری کرد در ادامه به شما نشان خواهیم داد که برای پیشگیری از اعتیاد کودکان چه طور با آنها رفتار کنید:

- برای پیشگیری از اعتیاد کودکان، مواضع خود را در برابر سیگار، مواد مخدر و الکل مشخص نموده، باصراحت آنرا به زبان بیاورید.

- والدین و مربیان برای پیشگیری از اعتیاد کودکان بدانند که آنها احتیاج به امنیت روانی، تشویق و تائید، بازی آزاد و عادات خوشایند، الگوهای واقعی، تحرک و تغذیه صحیح، دوست و همراه و محیطی منطبق با نیازهایشان و به تخیل و هدف نیاز دارند، بنابراین با رعایت این هفت نکته می توانیم راهی را انتخاب کنیم که فرزندانمان را از اعتیاد مراقبت کنیم.

- قبل از این که کودک مشکل داشته باشد حمایت کننده باشید. سعی کنید از همه چیز مثبت در زندگی فرزندتان مثل نمرات خوب، مهارت داشتن در سرگرمی ها یا ورزش، کمک کردن به دوستان یا اعضای خانواده حمایت کنید، مطمئن شوید که آن ها توجه شما به نکات مثبتشان را دیده اند! این امر مفهوم رفتارهای مثبت را تقویت می کند و منجر به تقویت نکات مثبت می شود. به معلمان، دوستان و دیگران برای حمایت از رفتار خوب فرزندتان تکیه نکنید. درصورت اعتیاد کودکان خود، از درمانشان حمایت کنید.

برای پیشگیری از اعتیاد کودکان، خانواده آنها کمک میکنند تا الگوهای رفتاری غلط را حذف کنند

- برای پیشگیری از اعتیاد کودکان، وقت بیشتری را با آنها صرف کنید. با آنان به رستوران، پارک، کوه، سینما و... بروید. به اتفاق آنان به موسیقی گوش دهید و از همه مهمتر به آنان ابراز عشق  کنید و بگویید که دوستشان دارید.

- با کودک خود نباید یک رابطه دوستی شبیه آن چه که با دوستان خود و بزرگسالان دارید، داشته باشید. درست است که گاهی کودک میتواند مثل یک دوست باشد، ولی برای یک نوجوان امکان دارد این رابطه گیج کننده باشد. آن ها ممکن است باور کنند که باید بتوانند هر کاری که شما انجام می دهید، انجام دهند، ولی احترام شما در خطر است! درصورتی که ابتلای کودکان به اعتیاد، احتمالاً حس خشم و گناه را خواهند داشت و میتوانند شما را در قسمتی از روند اعتیاد خود سهیم بدانند و متهم کنند. شما، از طرف دیگر، قطعاً حس گناه خواهید داشت و خود را به علت سهمی که در اعتیاد آنها دارید، مقصر خواهید دانست. ما باید سهم والدین را در ایجاد این حس برای کودک که اعتیاد یک تجربه مثبت است، در نظر بگیریم.

گردآوری: بخش جامعه سرپوش