«دیدگاه رمانتیک نسبت به ازدواج، بر اهمیتِ یافتن شخص درست و مناسب پافشاری می‌کند؛یعنی شخصی همدل با علایق و ارزش‌های فراوان ما. چنین شخصی اصلا وجود نخواهد داشت. ما بیش از حد متفاوت و منحصر به فردیم.تناسب و همخوانی همیشگی غیر ممکن است. شخصی که واقعاو کاملا متناسب با ماست، کسی نیست که به طور معجزه‌آسایی همه سلایقش با ما یکی باشد. بلکه کسی است که بتواند با فراست و کلام خوش راجع به اختلاف سلایق گفت‌و‌گو کند. به جای اندیشه موهوم مکمل تام یکدیگر بودن، این توانایی تحمل تفاوت‌هاست که نشانه حقیقی شخص درست و مناسب است. مکمل یکدیگر بودن دستاورد عشق است؛ نباید به عنوان پیش‌شرط آن در نظر گرفته شود». (سیر عشق، آلن دو باتن، ترجمه زهرا باختری، نشر چترنگ،۱۳۹۷، تهران، ص۲۳۴)
سیر عشق دومین کتاب رمان‌گونه دوباتن پس از نوشتن «جستارهایی در باب عشق» است و به نسبت آن، از قلمی پخته‌تر برخوردار است که می‌توان دلیل اصلی آن را گذشت حدود ۲۰ سال از نگارش اولین رمان وی دانست. این نویسنده و فیلسوف بیان صریح و ساده‌ای دارد که با قلم پخته خود بهترین موضوعات را برای وارد کردن فلسفه و روان‌شناسی به درک عامه مردم برمی‌گزیند.
کتاب سیر عشق چیزی بیش از یک رمان داستانی یا شرح رابطه‌ای بین دو نفر است، این کتاب بیش از هر چیز بررسی اتفاقاتی است که در طول زندگی و فراز و نشیب‌هایش برای یک رابطه و زوجِ درگیر در آن می‌افتد. همان‌گونه که در پشت جلد کتاب آمده است: «سیر عشق داستان یک ازدواج است، از نخستین لحظات شورانگیز گرفته تا لذت‌ها و هراس‌های تعهد راستین و مشکلات عمیقی که آرام آرام در زندگی مشترک سر بر می‌آورند. داستان روابط امروزی است و شیوه بقای این روابط. این داستان بازگشت دلپذیر آلن دو باتن است به رمان».
تازه‌ترین اثر این نویسنده سوییسی داستان عشق ربیع و کرستن است. بررسی طولانی‌مدت یک زندگی با نگاهی واقع‌گراست که ذهن و احساس خواننده را درگیر خود می‌سازد و دلیل آن را می‌توان آشنا بودن مخاطب با اتفاقات داستان، در زندگی روزمره دانست. کتاب در پنج بخش با نام‌های: رمانتیسم، از آن پس، فرزندان، بی‌وفایی و فراتر از رمانتیسم نوشته شده است.
می‌توان به جرات گفت که دو باتن در دومین اثر داستانی خود به بررسی موشکافانه و عمیق یک عشق و رابطه میان دو نفر از لحظه تولد تا رشد و بلوغ آن پرداخته است. نگاه دقیق این نویسنده در تحلیل کارآمد اتفاقات حین رابطه با تمام جزيیات و مسائل و مشکلات ازدواج، ستودنی‌است. می‌توان به راحتی چنین نوشتاری را به هر کس که درگیر رابطه یا در شرف ورود به آن است پیشنهاد کرد زیرا سیر عشق بیش از هر چیز اثری آموزنده است که مخاطب را کلمه به کلمه با خود همراه می‌سازد و حتی لحظه‌ای نیست که خواننده حس همذات‌پنداری به شخصیت‌های کتاب را از دست بدهد.
این داستان، کندوکاوی در رابطه است و آنچه برای ما روشن می‌کند مسیری‌است که عشق از لحظه تولد تا رشد و تکمیل، می‌پیماید. یک اثر عاشقانه که صرفا روایتی احساسی و کلیشه‌ای از پیوند بین دو انسان نیست و با دیدگاهی تازه و بدیع، بدون چنگ انداختن به جنبه‌های جذاب مرسوم در سایر کتاب‌ها به روایت خود پرداخته است.
آنچه می‌خوانیم یک رابطه همیشه خوشِ پشت ویترینی نیست، سیر عشق، بیان واقعیت است. آیینه‌ای‌ا‌ست از حقایق زندگی وتوصیف خوبی‌ها و بدی‌ها، زشتی‌ها و زیبایی‌ها، فراز‌ها و نشیب‌ها. نویسنده در این کتاب با یک ذره‌بین نگاهی بدیع به ازدواج دارد و مسائل اساسی و چالش‌های پیش‌روي پس از تعهد را مورد بررسی قرار داده است. او راه پرورش عشق را به مخاطب می‌آموزد و درباره اهمیت شناخت، انتخاب عاقلانه و سرنوشت عشق و احساس آگاهی می‌دهد.
در کنار نوشتار روان و منحصر به فرد این فیلسوف ماهر، درک زیاد او از روحیات مردم و در هم تنیدگی نوشته‌هایش با فلسفه و روان‌شناسی جذابیت قلمش را دو چندان کرده است. ما با کمک این کتاب خوش‌خوان می‌آموزیم که آنچه در یک رابطه مهم است تنها وصال نیست، بلکه پیامدها، اتفاقات و فراز و نشیب‌های پس از آن نیز بسیار شایان توجه است. کتاب از ترجمه روان و قابل قبولی برخوردار است و خواندن آن را می‌توان به هر کسی که آشنایی با پیچ و خم‌های رابطه و مسائل ریز روانکاوانه شخصیتی برایش جذاب است پیشنهاد کرد زیرا شناخت روند رشد و تکامل عشق و مهارت‌های درک موقعیت، مهمترین نکات آموزنده این قصه هستند.
در روزگار امروز که کتاب‌های زرد و عامه‌پسند با تیراژهای بالا به فروش می‌رسند می‌توان وجود چنین کتاب‌هایی را با بار معنایی بالا و قلمی پخته که سعی در شناساندن و بیان مسائل فلسفی و روان‌شناسانه به عامه مردم دارند، غنیمت دانست و از خواندن آنها غافل نماند. خواننده سیر عشق می‌تواند در بسیاری از موقعیت‌های روایت، خود را به جای ربیع و کرستن تصور کند، زیرا اتفاقات این داستان برای تمام مخاطبان آشناست و می‌توان آنها را نوعی تلنگر یا یادآوری از اتفاقات زندگی روزمره دانست.
در مصاحبه‌‌ای کلر کلیچ از آلن دو باتن نویسنده این کتاب، پرسید: «چرا سیر عشق را نوشتید و آن را به ساختار یک رمان فیلسوفانه قلم زدید؟» و او در جواب گفت: «در فرهنگ ما تاکید زیادی بر مفهوم عشق رمانتیک وجود دارد، بنابراین من تصمیم گرفتم تا کتابی بنویسم و در آن به اتفاقات بعد از تولد عشق بپردازم. این نوشتار، بررسی یک رابطه بلند مدت است که در آن طرفین به مرور با وجود تمام تنش‌ها و سختی‌های پیش آمده، سعی در ابراز محبت و تطبیق خود با یکدیگر دارند. کتاب من اگرچه در طرفداری از عشق است، اما مفروضات و پیش‌داوری‌هایی را که ناخودآگاه وارد رابطه می‌کنیم، زیر سوال می‌برد. سیر عشق برای تمام کسانی که میل به کالبد شکافی روابط احساسی خود دارند جذاب خواهد بود و مخاطبان خود را مسحور خواهد کرد».
دوباتن در پاسخ به پرسشی که «در ادبیات از چه کسانی تاثیر پذیرفته است؟» گفت: «علاقه شخصی من به کتاب‌هایی‌است که عنصر اتفاق در آنها کمرنگ‌تر و تاکید داستان بر ایده و کنکاش شخصیت کاراکترهاست. بنابراین من در نوشته‌هایم از میلان کوندرا، مارسل پروست، ویرجینیا وولف و تولستوی تاثیر گرفته‌ام. همچنین داستان‌های نویسنده‌هایی که قواعد قرن نوزدهمی را بر هم می‌زنند و در آثارشان ساختار جدیدی خلق می‌کنند، برایم بسیار جذاب است».
شما از خوانندگان سیر عشق چه توقعی دارید؟ به بیان دیگر تمایل‌تان از اینکه خواننده چه برداشتی از اثرتان داشته باشد، چیست؟
علاقه دارم که نسبت به توانایی و ظرفیت‌های‌شان در مدیریت روابط بلند‌مدت امیدوار باشند و در برابر سختی‌ها و مشکلاتی که خود یا همراه زندگی‌شان مسئول رسیدگی به آنها هستند، بخشنده‌تر عمل کنند. دوست دارم شخصیت‌های داستان را مشاهده کنند و اطمینان داشته باشند که ذات انسان چنین است و این کاملا طبیعی‌است که در مسیر دوست داشتن مشکلات و غصه‌هایی موجب رنجیدن ما‌باشند.
پیش از این ازدواج، به جای آنکه بر عشق و احساس بنا نهاده شده باشد، نوعی دادوستد و معامله بود. آیا شما از این‌گونه ازدواج حمایت و دفاع می‌کنید؟
به نظر می‌رسد که حق با شماست. ایده ازدواج رمانتیک و عاشقانه جدید است و شاید به ۲۵۰ سال اخیر باز‌می‌گردد. آنچه پیش از آن وجود داشت ازدواج بر پایه عقل و منطق بود اما امروزه چنین گونه‌ای از پیوند مطلوب به نظر نمی‌رسد. اما آنچه اخیرا مرا مجذوب خود کرده است نوعی پیوند است که می‌توانیم آن را ازدواج روان‌شناسانه بنامیم. به بیان دیگر منظورم پیوندی‌است که طرفین درگیر آن، می‌کوشند تا توقعات خود را بشناسند. من نمی‌گویم توقعات ما در ازدواج بالاست اما با شناخت خواسته‌های‌مان،خودآگاهی بیشتری خواهیم داشت و همان‌طور که یکی از شخصیت‌ها در رمان من می‌گوید: «عشق یک مهارت است، نه شور و ذوقی آنی».
آیا تمام زوج‌ها در طول رابطه محکوم به رفتاری قابل پیش‌بینی شبیه ربیع و کریستن خواهند بود؟
من اعتقاد ندارم که شخصیت‌های کتاب من قابل پیش‌بینی هستند، بعضی از مشکلاتی که این زوج به آنها برمی‌خورند مشکلاتی آشنا و جهانی هستند که تمام دنیا با آنها سر و کار دارند.
برای مثال تنش‌های زناشویی، اختلافات و جنجال‌های پیرامون مراقبت از فرزند، تاثیر شدید و ضربه مستقیم کار بر روی کیفیت رابطه و ... . آنچه من سعی داشتم در رمانم انجام دهم این بود که نکته‌هایی را از خلال داستان بیرون بکشم تا خواننده با شخصیت‌های داستان، حس خویشاوندی و همذات‌پنداری کند. از بین رفتن عشق و علاقه و در پی آن نابودی ازدواج در جهان امروز، اتفاقی معمولی‌ا‌ست اما معتقدم تعداد کثیری از ما انسان‌ها می‌توانیم از چنین اتفاقی جلوگیری کنیم و با شناخت بیشتر خود و شریک زندگی‌مان یک رابطه را تا سال‌ها عاشقانه نگه داریم.
حانیه دری
- 23
- 7
