اعتصاب از پی انقلاب صنعتی پیدا شداعتصاب
اعتصاب به کاری هدفمند اطلاق میشود که گروهی از کارکنان برای تحمیل یک تقاضا یا بیان اعتراضشان، آن را به صورت موقت متوقف میکنند. اقداماتی برعلیه کارفرمایان در اعتصاب صورت ميگیرد و سرانجام کارگران و مدیران وارد میشوند.
تاریخچه اعتصاب
منشأ پیدایش اعتصاب، انقلاب صنعتی بود و زادهٔ این انقلاب، طبقهٔ کارگر بودند که سازمانهایی را تشکیل دادند تا از حقوق خود دربرابر کارفرمایان دفاع کنند و این سازمان ها برای رسیدن به خواست های کارگران، از اعتصاب به عنوان یک وسیله کارآمد استفاده کردند. دولت ها و کارفرمایان برای در هم می شکستن اعتصاب ها از انواع وسایل و نیروی انتظامی استفاده کردند و برپا کنندگان اعتصاب را میکشتند، اما اعتصاب بر اثر مبارزات کارگران از نیمهٔ قرن ۱۹ به بعد، قانونی شد و وارد دیگر گروه‌های اجتماعی( کارمندان، دانشجویان، و کارکنان مشاغل آزاد) شد و احزاب سازمان های سیاسی از اوایل قرن بیستم برای رسیدن به هدف های سیاسی خود از اعتصاب همگانی استفاده کردند.
تمام یا اکثر کارگران رشته های گوناگون صنعت و ارتباطات یک شهر، ناحیه، یا کشور، در اعتصاب همگانی از کار، دست می کشند تا به هدف های سیاسی یا حرفه ای خود برسند. گاه اکثر مردم یک کشور در اعتصاب های همگانی که جنبهٔ سیاسی دارند، از کار دست می کشند و صرفا کسانی، این کار را نمیکنند که از نظر اجتماعی، مشغول به فعالیتی ازجمله خدمات آب و برق و بهداشت هستند. اعتصاب در رژیم های دیکتاتوری به موجب قانون یا در عمل، ممنوع شده است.
اعتصاب پديده اجتماعي بسيار پيچيده اي است كه شناخت آن به آساني ميسر نيستانواع اعتصاب
بر اساس پدیده های اعتصاب در جهان، انواع اعتصابات، متشکل از اعتصاب اقتصادی میباشد که شامل اعتصاب عمومی، اعتصاب کند، اعتصاب تحصن، اعتصاب هم دردی، اعتصاب غذا و اعتصاب گربه وحشی است.
حق اعتصاب در قانون کار
حق اعتصاب با قانون کار مصوب سال ۱۳۳۷ و سال ۱۳۶۹ در ایران به رسمیت شناخته نشد. زمانی که مجلس در سال های قبل از ۱۳۳۷ می خواست مواردی را برای قانون کار، تهیه کند از موضوع اعتصاب استفاده میکرد. نمایندگان در سال ۱۳۲۸ حق اعتصاب را تا سال ۱۳۳۶ در قانون آزمایشی لحاظ کردند و بحث اعتصاب در آن قانون خاص کمیسیون پیشه و هنر مجلس، مورد موافقت قرار نگرفت و در نهایت موضوع اعتصاب در قانون کار مصوب سال ۱۳۳۷ گنجانده نشد. لذا این حق برای کارگران در قانون کار سال ۱۳۶۹ نادیده گرفته شد.
علل اعتصاب
در اثر نارضایتی كاركنان از شرایط موجود، اعتصاب رخ می دهد. پس از انباشته شدن نارضایتیها بر روی هم، اعتصابی بوجود می آید كه صرفا علت خاصی دارد. معمولاً علل چند گانه ای باعث رخ دادن اعتصاب ها میشود كه تغيير اهمیت نسبی آن علت ها در طول اعتصاب امكان پذیر است.معمولا كارگر، ناچار به انجام كاری بیش از تمایل خود است و نیازهایش به ندرت از طریق درآمدش تامین میشود.
یک کارگر معمولاً به خاطر احساس ناراضایی اندك، عكس العمل تند و خشونت آمیزی را نشان میدهد. مواردی همچون علل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و غیره از دلایل اعتصاب به شمار می روند. هدف از اعتصاب در ابتدای امر، تامین خواسته های اقتصادی بود درحالیکه امروزه اعتصاب دارای ابعاد وسیعی از نظر مبدأ و فرآیند میباشد و ممكن است که به غیر از مسائل اقتصادی به علل مختلف دیگری مربوط شود که عبارتند از:
- تقاضا برای افزایش مزد
- درخواست كاهش ساعات كار
- اعتصاب به علت نبود امنیت شغلی
- اختلافهای مربوط به مسائل كاركنان و رفاهی
- اعتراض به نقایص موجود در مقررات تامین اجتماعی
- اعتراض به شرایط كاری از جمله شرایط ایمنی و حفاظت و بهداشت محیط كار
- درخواست ایجاد تغيير در روش تولید
- تقاضا برای مشاركت در تصمیم گیری و همكاری در سایر وظایف مدیریت
اعتصاب به عنوان نمودي از اعتراض شكل مي گيردویژگی های اعتصاب
>> از مهم ترین وسیله دفاع اقتصادی اتحادیه های کارگری می توان به اعتصاب اشاره کرد که کاربرد آن برای بهبود اوضاع زندگی اعضای اتحادیه است.
>> اعتصاب به این معنیست که گروهی از کارکنان، کار خود را به صورت موقتی، متوقف کنند. لذا ویژگی دیگر اعتصاب، موقتی بودن است و کارگران از این طریق، به کار خود نزد همان کارفرما برمیگردند.
>> گروهی بودن، یکی از دیگر ویژگی های اعتصاب محسوب میشود. بر این مبنا یک گروه از کارگران باید به شرکت در اعتصاب بپردازند و یک فرد نمیتواند چنین کاری را به تنهایی انجام دهد.
>> اعتصاب باید برعلیه کارفرما صورت گیرد تا متفاوت از اعمالی نظیر جنبش دانشجویی و مستاجران و ... باشد.
>> هدفمند بودن، از خصوصیات اعتصاب، تلقی میشود؛ به این منظور که اعتصاب باید در راستای رسیدن به یک هدف، اجرا شود. لذا عمل کارگرانی که کارخانه را به دلیل تماشای مسابقات فوتبال، تعطیل کرده اند؛ اعتصاب محسوب نمیشود.
پایان اعتصاب
پایان اعتصاب، متشکل از سه شكل زیر میباشد :
* توافق دو طرف و انعقاد پیمان جمعی:
طرفین در چنین حالتی به توافق با یکدیگر می رسند و آن ها احتمالأ یک پیمان جمعی میبندند تا موجب تحقق یافتن تمام یا بخشی از خواسته های اعتصاب كنندگان شود.
موضوع فیصله میابد.
* موافقتنامه سه جانبه( كارگر- كارفرما- دولت):
طرفین( كارگر و كارفرما) در این حالت نمیتوانند مسئله را حل کنند و طرف ثالثی برای مداخله و اختلاف، وساطت میكند. معمولأ دولت در چنین مواردی برای حفظ نظم و بهبود روابط شغلی، دخالت میكند و با داوری کردنش، موافقتنامه سه جانبه ای حاصل میشود.
* شكست اعتصاب:
كارگران در چنین حالتی، نتیجه ای از اعتصاب خود نمی گیرند و درواقع با شكست، خاتمه می یابد.
اعتصاب مهمترین وسیله دفاع اقتصادی اتحادیه‌های کارگری استگردآوری: بخش اقتصاد سرپوش
- 18
- 2
