تبعیضی که سرنوشت بسیاری از داوطلبان کنکور را تغییر داد

بازگرداندن رقابت به کنکور و کاهش ظرفیت سهمیه‌ها در دستور کار شورای‌عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفته است. از اعتراض داوطلبان کنکور سراسری به سازمان سنجش کمتر از چهار ماه می‌گذرد. معترضان می‌گفتند حقوق‌شان پایمال شده: «با رتبه سه‌رقمی در دانشگاه فرهنگیان سنندج قبول نشده‌ام و در انتخاب ۲۹‌ام قبول شدم»، «با رتبه ۱۰۱۷ قبول نشدم»، «با رتبه زیر ۲هزار و با این که هر صد رشته انتخابی را پر کرده بودم قبول نشدم» و... . 

اعتراض‌ها تا تجمع مقابل ساختمان سازمان سنجش رسید و کار به گاز اشک‌آور و دخالت نیروی انتظامی هم رسید. بسیاری از داوطلبان را پدر و مادرهایشان هم همراهی می‌کردند. رویایی که بسیاریشان در سر پرورانده بودند از بین رفته بود. مجتبی شریعتی نیاسر، معاون آموزشی وزارت علوم گفته بود: « اعتراض‌ها به نتایج کنکور درواقع اعتراض به مصوبه‌ای از مجلس است که سال گذشته به تصویب رسید و ما موظف به اجرای آن هستیم.

این مصوبه درباره سهمیه پنج درصد ایثارگران است. این سهمیه به خودی خود مشکلی ندارد و طرح خوبی است، اما‌ بندی در این سهمیه قید شده که اعتراض داوطلبان نیز به همین بند است. براساس این بند، اگر از ظرفیت سهمیه جانبازان در کنکور سراسری ظرفیتی خالی بماند این ظرفیت که طی سال‌های قبل به افراد آزاد اختصاص می‌یافت به ایثارگران تعلق می‌گیرد».

اعتراض آنها با توجه به رتبه‌های قبولی سال‌های قبل مقبول به نظر می‌رسید اما در نهایت هم کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی و هم سازمان سنجش بعد از بررسی اعتراض‌ها آنها را رد کردند. رد کردن اعتراض‌ها که حتی در مورد یک دختر مریوانی، کار به اعتصاب غذای او هم کشیده بود یک معنا داشت: سهمیه‌ها قانونی بودند.

معترضان و کارشناسان آموزشی اما از ظرفیت سهمیه‌ها و محدودیتی که آنها برای داوطلبان عادی ایجاد کرده بودند بی‌اطلاع بودند. داوطلبان معتقد بودند سهمیه‌ها به اندازه‌ای رسیده که رقابت در کنکور

از بین رفته است و سخنان معاون دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، چهار ماه بعد از تجمع مقابل سازمان سنجش نشان می‌دهد که حق با آنها بوده است.

این شورا مسئول رسیدگی به اعتراض‌ها و سهمیه‌های کنکور شده بود. سهمیه‌ها یک سال قبل از کنکور ۱۳۹۶ تغییر کرده و موجب اعتراض‌ها شده بود. براساس آنچه بابک نگاهداری، معاون دبیرخانه شورا دیروز به خبرگزاری مهر گفته ۱۹ سهمیه برای کنکور سراسری وجود دارد که گاهی سهمیه‌ها تا ۵۰درصد ظرفیت کل رشته‌ها را پر می‌کند.

نگاهی به این جملات نگاهداری بیندازید: «براساس بررسی‌های صورت گرفته ۱۹ سهمیه مربوط به کنکور سراسری وجود دارد که در برخی از حوزه‌ها، به گونه‌ای پیش‌بینی شده که ظرفیت اختصاص داده شده به برخی سهمیه‌ها بالاتر از ۵۰‌درصد است، یعنی بیشتر از ۵۰ درصد ظرفیت به سهمیه اختصاص داده شده و این باعث شده که مفهوم رقابت در آزمون از بین برود.» یا دیگری: «وقتی بیش از ۵۰درصد ظرفیت در برخی حوزه‌ها به خاطر سهمیه‌های متنوع ۱۹گانه اختصاص پیدا می‌کند، ممکن است که عدالت آموزشی و رقابت برای کسب فرصت‌ها زیر سوال برود.» یا این یکی: «بحث دیگر این است که سهمیه‌هایی که خالی مانده و ظرفیت آنها پر نمی‌شود به سهمیه‌های دیگر تسری پیدا نکند، بلکه در قالب یک رقابت آزاد بین تمام سهمیه‌ها، جاهای خالی مانده پر شود.»

معنای روشن این سخنان این است که تبعیض واقعا در کنکور ۱۳۹۶ وجود داشته. تبعیضی که سرنوشت بسیاری از داوطلبان را تغییر داده، تعدادی را سردرگم، برخی را ناامید و حق عده‌ای را پایمال کرده است. در نهایت فقط بعد از اعتراض به این شیوه بوده که سهمیه‌بندی‌های غیرکارشناسی مورد بازنگری قرار خواهد گرفت و نیز کف نمرات برای دارندگان سهمیه از ۷۰درصد آخرین نفر قبولی دوباره به ۸۰درصد آخرین نفر بازگردانده خواهد شد.

نکته مثبت ماجرا اما این است که این رویه برای کنکور سال ۱۳۹۷ تکرار نخواهد شد. نگاهداری خبر داده که بازنگری سهمیه‌ها با همراهی وزارت‌های علوم و بهداشت تا پایان سال انجام خواهد شد و در کنکور بعدی سهمیه‌بندی‌های جدید اجرا خواهد شد. باوجود این برای برخی که حق‌شان پایمال شده حتی یک سال هم خیلی دیر است.

شاهرخ زبردست