کسی به درد دندان نمی‌رسد 

بسیاری از ایرانیان نسبت به بهداشت دهان و دندان خود بی‌توجه هستند. آمارها نیز به این بی‌توجهی صحه می‌گذارد. بر اساس آمارها بیش از ۹۰ درصد از مردم کشور بهداشت دهان و دندان را رعایت نمی‌کنند و هر فرد ایرانى حداقل دو دندان پوسیده، ترمیم شده یا کشیده شده در دهان دارد.

طرح پایش بهداشت دندان دانش‌آموزان نیز نشان می‌دهد که بر طبق آمار‌ها دندان پوسیده دانش آموزان از ۵ به ۶۶ دندان رسیده است.  دو سال پیش سعید عسگری، رییس شورای عالی سلامت دهان و دندان وزارت بهداشت، در مراسم دومین سالگرد طرح تحول سلامت دهان از آمار بالای دندان‌های پوسیده در ایران خبر داد و رقم آن را ۲۰۰ میلیون دندان اعلام کرد. این در حالی است که سید جلال پورهاشمی، متخصص دندانپزشکی کودکان، چند ماه پیش دندان پوسیده ایرانی‌ها را ۳۰۰ میلیون دندان اعلام کرد و به تابناک گفت: اگر همه دندانپزشکان دو شیفت هم کار کنند، ۱۰ سال طول می کشد که این وضعیت را بهبود ببخشیم.

وزیر بهداشت نیز دو روز پیش و در مراسم گردهمایی دانشجویان استعداد درخشان دانشگاه علوم پزشکی با بیان این که سلامت دهان در این کشور غریب است، گفت: ما در دندانپزشکی بیشتر از پزشکی مشکل داریم. آموزش دندانپزشکی چندان جامعه‌محور نیست و بیشتر officebase [مطب محور] است. تا وقتی دندانپزشک از مطب جدا نشود و به بطن مردم نرود این دندانپزشکی خاصیتی ندارد. در دندانپزشکی نیازمند تحول بنیادین هستیم.

بی‌توجهی بسیاری از ایرانیان به سلامت دهان و دندان دلایل متعددی دارد که باید آسیب‌شناسی و درمان شود. صرفنظر از سیاست‌های حوزه بهداشت دهان و دندان که سعید نمکی، ووزیر بهداشت نیز آن را جامعه محور نمی‌داند، بسیاری از مردم مراجعه به دندانپزشک و هزینه برای دهان و دندان را کاری لوکس و غیرضروری می‌دانند و در سبد هزینه‌های خود اولویتی برای آن قائل نیستند، به نحوی که تا دندانشان درد نگیرد و به قول معروف وقت کشیدنش نرسد سراغ دکتر و درمانگاه نمی‌روند.از سوی دیگر بخش قابل توجهی از افراد تمایلی به مسواک زدن نداشته و حتی روش صحیح مسواک زدن را نمی‌دانند. این در حالی است که هزینه‌های دندانپزشکی در کشور هم یکی از گران‌ترین هزینه‌های پزشکی محسوب می‌شود.

وضعیت دندان ایرانیان به حدی اسفبار است که چند ماه پیش سعید نمکی، وزیر بهداشت گفته بود، وقتی دو سال پیش در یکی از روستاهای استان کردستان حضور پیدا کرده، در دهان هیچ مرد و زن بالای ۳۰ سال، دندان طبیعی و سالم نبوده و غم انگیزتر اینکه دانشکده دندانپزشکی سنندج، حتی یک بار هم در آن روستا حضور پیدا نکرده بود.

به نظر می‌رسد بی‌توجهی به بهداشت دهان و دندان در میان ایرانیان ریشه فرهنگی دارد، جوری که در این زمینه ضرب‌المثل‌های نیز شکل گرفته است. این ضرب‌المثل «دندانی را که درد می‌کند باید کشید »، یا مواردی شبیه به این نشان‌ دهنده نوع فرهنگ غالب در زمینه بهداشت دهان و دندان است.

یک دندانپزشک با اشاره به وضعیت نامطلوب بهداشت دهان و دندان در کشور به «همدلی» گفت: بهداشت دهان و دندان که روزانه با یک یا دو بار مسواک زدن می‌تواند انجام شود در ایران بسیار ضعیف است و یکی از عوامل موثر در افزایش بیماری‌های مختلف از جمله سرطان‌های دستگاه گوارش به شمار می‌رود.

به گفته فرامرز کریمی شاخص‌های حوزه دهن و دندان در کشور یا بهبود پیدا نمی‌کند یا حتی بدتر نیز می‌شود. وی با اشاره به شاخص DMF افزود: شاخصی در دندانپزشکی تحت عنوان DMF (تعداد دندان‌های پوسیده، کشیده و پر شده» وجود دارد که هر چه میزان این شاخص کمتر باشد بهتر است و هر چه میزان آن بالاتر باشد نشانه مشکلات بیشتر در خصوص دهان و دندان می‌باشد. اما این شاخص به رغم خدماتی که در حوزه دندانپزشکی ارائه می شود متاسفانه در کشور بهبود نیافته است.

وی با اشاره به هزینه‌های دندانپزشکی افزود: هزینه درمان دندان که تنها با مسواک زدن قابل پیشگیری است هزینه بالایی است. با این حال اغلب بیمه‌ها از خدمات درمانی دندانپزشکی حمایت نمی‌کنند و تمام بار مالی این بیماری بر دوش بیمار می‌افتتد. بنابراین در حال حاضر و در شرایط نامطلوب اقتصادی کشور که مشکلات اقتصادی و معیشتی تقریبا تمام اقشار جامعه را متاثر کرده است، طبیعی است که دهک‌های پایین و متوسط جامعه توانایی پرداخت هزینه‌های گران دندانپزشکی را نداشته باشند. به همین دلیل تعداد دندان‌های پوسیده و کشیده در بین طبقات مختلف جامعه به وضوح مشاهده می‌شود و این امر در بین قشر فقیر از فراوانی بیشتری برخوردار است. این در حالی است رعایت بهداشت دهان و دندان در سلامت افراد نقش دارد و باید خدمات ویژه‌ای برای این بخش از سوی مسئولان امر لحاظ شود. 

کریمی بر امر آموزش و پیشگیری در حوزه سلامت دهان و دندان، تاکید کرد و افزود: صرفنظر از هزینه درمانی بالا و سیاست‌های ناموفق بهداشتی حوزه دهان و دندان، در زمینه آموزش نیز موفق عمل نشده است. هنوز بسیاری از مردم در طول شبانه روز حتی یک بار مسواک نمی‌زنند یا روش صحیح مسواک زدن را نمی‌دانند، بسیاری برای مشکلات و درد دندان به دندانپزشک مراجعه نمی‌کنند تا زمانی که مجبور به کشیدن دندان شوند.

عدم ‌مراجعه مرتب به دندانپزشک باعث شده بسیاری از بیماری‌هایی که با هزینه اندک قابل درمان هستند، هزینه‌های سنگینی را بر بیماران تحمیل کند.

وی افزود: متاسفانه در کشور ما نقش آموزش بهداشت دهان و دندان نادیده گرفته شده و نسبت به آن غفلت کردند، این در حالی است که بسیاری از کشورها از طریق آموزش موفق شده‌اند آمار پوسیدگی‌های دندانی را در کشورهای خود کاهش دهند. به طور مثال از اگر شاخص DMF (شاخص دندان‌های پوسیده، پر شده یا کشیده) ۱۷ بوده طی ۲۰ سال موفق شده‌اند آن را به یک برسانند.

این دندانپزشک پیشگیری از خرابی دندان‌ها را نیازمند عزم ملی دانست و گفت: در کشور موضوعی به نام سلامت دهان و دندان وجود دارد که بنا به گفته مسئولان امر و همچنین آمارهای منتشر شده وضعیت مطلوبی ندارد، بنابراین براى بهبود وضعیت سلامت دهان و دندان مردم، باید به جای درمان روى پیشگیری و آموزش بهداشت تمرکز کرد. بدون تردید تاخیر حتی یک روز در حل این مشکل بهداشتی مشکل را سنگین تر از روز قبل می کند.