تمام احتمالات درباره تحریم سپاه

پس از صحبت‌های ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، برخورد اقتصادی ایران و سیاست‌هایی که در این زمینه اتخاذ می‌کند، بسیار اهمیت دارد. حجت‌الاسلام‌والمسلمین غلامرضا مصباحی‌مقدم، عضو کمیته فقهی بورس، معتقد است سایه تحریم‌ها چه برای سپاه باشد چه کل کشور، بر سر اقتصاد ما سنگینی می‌کند. او در گفت‌وگو با «شرق»، صراحتا تأکید می‌کند که یا همه پای این موافقت‌نامه می‌مانند یا هیچ‌کس نمی‌ماند. بااین‌حال، او تأکید می‌کند نباید نگرانی جدی از تحریم‌های جدید داشته باشیم؛ چرا‌که تغییر مهمی در ابعاد اقتصادی کشور ناشی از این موافقت‌نامه پدید نخواهد آمد. 

‌ اگر«دونالد ترامپ» تحریم‌های جدیدی برای ایران اعمال کند، دولت ایران باید چه راهکارهای گریزی را برای دورزدن  این تحریم‌ها بیندیشد؟ 

قبول موافقت‌نامه برجام بر این مبنا بود که تحریم‌ها برداشته شود اما به‌طور عمده این تحریم‌ها، به‌ویژه تحریم‌های مبادله دلاری و بانکی، بر جای خود باقی ماند. نتیجه این شد که بانک‌های بزرگ آمریکایی با ایران کار نکردند و فقط بانک‌های کوچک و برخی بانک‌های متوسط اروپا با ایران مبادله ارزی دارند آن هم غیر از دلار. مهم‌تر آنکه شرکت‌های مهم اروپایی هم از ترس تحریم‌های آمریکا پای قرارداد با ما نمی‌آیند.  حضور شرکت توتال در ایران هم ظاهرا مشروط است به اینکه منابع خود را بسنجد و ببيند که می‌تواند با ایران ادامه همکاری داشته باشد یا اینکه نمی‌تواند. 

‌ در چنین شرایطی چه باید کرد؟ 

راه مهم خروج و مقابله با چنین شرایطی این است که اولا به‌طور عمده به امکانات و منابع داخل و توانایی‌ها و ظرفیت‌های داخلی که کم هم نیست، اکتفا کنیم. اما آن‌چنان که بایسته است دولت رویکرد و نگاهی به داخل ندارد و ظرفیت‌های داخلی را مورد بهره برداری قرار نداده است که اگر چنین توجهی می‌شد، این حس به آمریکا هم دست می‌داد که اگر ایران را تحریم کند، تغییری ایجاد نخواهد شد. این درحالی است که حدود ٨٠ درصد اقتصاد ملی ما مربوط به داخل است و تقریبا کمتر از ٢٠ درصد اقتصاد ما مربوط به دادوستدهای خارجی و صادرات و واردات است. حال اگر به این ٨٠ درصد بسیار قوی رسیدگی می‌شد شاید می‌توانست بخش مهمی از ٢٠ درصد را جبران کند. اگر آمريكا به رويكرد جديد خود ادامه دهد باید به‌طور قوی با آن برخورد کنیم. جمله‌ای را آقای صالحی گفتند، به نظر بنده جمله بسیار خوبی است. یا همه پای این موافقت‌نامه می‌مانند یا هیچ‌کس نمی‌ماند. 

‌ ایران چه اقدامی می‌تواند انجام دهد؟ 

ایران اولا مسیر خود را در غنی‌سازی اورانیوم ادامه دهد و همه آنچه را براساس موافقت‌نامه برجام از محدودیت‌ها پذیرفته، بردارد و خیلی سریع هم این کار قابل انجام است. این در شرایطی است که بخواهیم از برجام خارج شویم. البته نسبت به آب سنگین اراک تا حدودی با گذشت زمان روبه‌رو خواهیم بود. اما نسبت به فردو و نطنز حالت انتظاری خیلی نخواهد بود. ما می‌توانیم مسائل اقتصادی خود‌مان را از راه‌های دیگر دنبال کنیم. چون منافع بسیار بالایی ناشی از این موافقت‌نامه برای ما از نظر اقتصادی فراهم نشده است.

حتی منابع ارزی که خارج از کشور داشتیم و بر اثر تحریم بلوکه شده است. آنها هم از ناحیه تحریم‌های آمریکا به‌گونه‌ای هدایت و مدیریت شد که برای ما منافع فوری و سرشار نداشت. بخش اعظمی از ارزها همچنان در خارج از کشور است چون در قالب دلار است و بلوکه شده است. مگر اینکه به ارزهای دیگر تبدیل کنیم که به‌طور عمده ارزهای ملی کشورهای بدهکار ما خواهد بود و معنای آن این است که از خود این کشورها خرید کنیم و نه اینکه بتوانیم از بازارهای جهانی به طور آزادانه خرید کنیم. ازاین‌رو نباید نگرانی جدی داشته باشیم چون تغییر مهمی در ابعاد اقتصادی کشور ما ناشی از این موافقت‌نامه پدید نیامده است. 

‌با توجه به نقش سپاه در اقتصاد ایران، تحریم سپاه چقدر اقتصاد را متأثر می‌کند؟ 

دو احتمال درباره سپاه وجود دارد؛ یکی اینکه شرکت‌های آمریکایی نتوانند با سپاه همکاری کنند که همانند اکنون و گذشته می‌شود و تغییر خاصی ایجاد نخواهد شد. دیگر اینکه آمریکا سپاه را یک سازمان تروریستی اعلام کند که معنای آن اعلان جنگ است و طبعا ایران هم ارتش آمریکا را به‌مثابه داعش قلمداد می‌کند که بدون هیچ‌گونه ملاحظه‌ای مقدمه جنگ یا شرایط آماده جنگ است. البته ممکن است جنگی تحقق نیابد چون آمریکا در شرایطی نیست که بخواهد جنگی را ایجاد کند. 

‌پس با این اظهارات اگر سپاه تحریم جدیدی شود چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ 

اگر معنای تحریم این باشد که به سپاه امکانات و منابع مالی ندهند شرایط سپاه تغیری نخواهد کرد چراکه نه سپاه و نه فرماندهان سپاه منابع و ذخایر ارزی در آمریکا دارند که بخواهند بلوکه شود و نه شرکت‌های متعلق به سپاه تعاملی داشته‌اند که محدود شود. بنابراین اتفاق خاصی رخ نخواهد داد.