عراق فضای پسا داعش را طی می‌کند. هر چند ملت عراق و احزاب و گروههای سیاسی این روند را موفقیت آمیز می دانند و فضای آینده را شرایط امیدوار کننده ای می دانند اما این کشور روزهای زیادی تا ثبات کامل و رسیدن به یک شرایط ایده آل دارد. یکی از این بزنگاههای مهم انتخابات آینده عراق است که می تواند بر آینده سیاسی این کشور تاثیر بسیاری داشته باشد. این انتخابات از آن رو حائز اهمیت است که پس از روزهای نا امنی و خروج داعش از عراق برگزار خواهد شد. پرسش اینجاست چه روندی در انتظار احزاب و گروههای سیاسی عراق است؟ آیا با پشت سر گذاشتن داعش و غائله اقلیم کردستان، می توان به ثبات سیاسی در این کشور امیدوار بود؟ در این باره با باقر حکیم، کارشناس مسائل عراق گفتگو کرده ایم که در ادامه می‌خوانید:
فضای سیاسی عراق و چینش احزاب سیاسی را قبل از انتخابات پیش روی عراق چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فضای سیاسی عراق به نظر من نسبت به سال ۲۰۱۴ مثبت‌تر تلقی می‌شود. عراق با یکسری دستاوردهایی روبرو شد که مهمترین آنها خروج نیروهای تروریستی داعش به‌طور کامل از کشور بوده است. تقریبا می‌شود گفت بحث قائله کردها تا حدودی به پایان رسیده و حکومت مرکزی توانسته بر اکثر مناطق کرکوک سیطره پیدا کند و کردها مجبور هستند برای ادامه حیات سیاسی خود و حتی بحث‌هایی بین‌المللی، با حکومت مرکزی عراق به توافق برسند. حالا می‌ماند این توافق و چگونگی آن بستگی به احزاب و حکومت مرکزی عراق دارد که چگونه انجام شود، ولی بالاخره تا انتخابات به نظر من توافقی بین حکومت مرکزی و کردها حاصل می‌شود.
نخست وزیر آینده عراق چه کسی است؟
حیدر العبادی بی‌شک مدنظر دارد که برای مرتبه دوم نخست وزیری عراق را به‌دست بگیرد و به این پست منصوب شود. ایشان خیلی خنثی جلو می‌رود، یعنی ما حرکت‌های بسیار سختی را از ایشان در مقابل احزاب و در مقابل پدیده‌های سیاسی نمی‌بینیم. قائله کردها را خیلی به آرامی جلو می‌برد، روابط با کشورهای همسایه را هم همینطور، روابط با گروههای شیعه را همینطور؛
او سعی می‌کند رفتاری تنش‌زا نداشته باشد و با یک سیاست خاصی کار را جلو می‌برد که بتواند گروههای سیاسی را و حتی کشورهای منطقه ای و بین‌المللی را راضی کند که در انتخابات آتی بتواند به پست نخست وزیری منصوب شود. شواهد و نظرات کارشناسان به اینگونه است که به احتمال زیاد آقای حیدر العبادی بتواند به نخست وزیری عراق منصوب شود.
نگاه سایر گروههای شیعی چیست؟
شیعیان عراق، مجلس اعلی، حزب الفضیله، حزب الدعوه و جریان صدر و مهم‌تر از این‌ها گروههای مسلح حشد‌الشعبی که تا الان اسم ائتلاف خودشان را معرفی نکردند. بعضی‌ها گفته‌اند احتمالا العوفیا باشد؛ اسامی دیگری مطرح شده، ولی تاکنون اسم خاصی برای گروههای حشد‌الشعبی ثبت نشده که بخواهند در انتخابات شرکت کنند. بی‌شک رقیب جدی شیعیان گروه‌هایی خواهند بود که در جبهه‌های حشد‌الشعبی حضور داشتند یا جبهه‌هایی که مبارزه در مقابل داعش حضور داشتند و می‌توانند یک رقیب جدی برای گروههای سیاسی شیعه باشند.
شرایط اهل سنت چگونه است؟
امروز اهل سنت به‌طور واقع به‌دنبال حضور در عرصه سیاسی و انتخابات کشور عراق هستند. می‌توان گفت تا سال ۲۰۱۴ اهل سنت به‌طور واقعی به‌دنبال مشارکت نبودند. یا حتی می‌توان گفت به دنبال تخریب یا تضعیف حکومت مرکزی عراق بودند، اما آن چیزی که امروز از اهل سنت دیده می شود، این است که رقابت به شدت در بین اهل سنت افزایش پیدا کرده است. اطلاع دارید که عربستان روابط خوبی را با عراق پیدا کرده و بی‌شک گروههای سیاسی را پشتیبانی خواهد کرد، قطر نیز همینطور؛ به دلیل اختلافش با عربستان برخی دیگر از گروههای سیاسی را پشتیبانی خواهد کرد و امروز اهل سنت با اراده راسخ‌تر برای حضور در حکومت مرکزی عراق سعی و تلاش می‌کنند. رقابت بین حزب اسلامی، حزب آقای النجیفی در سمت موصل، گروههای دیگر اهل سنت به شدت زیاد است.
اهل سنت بر یک امری تمرکز کردند و آن هم بازگشت آوارگان به مناطق اهل سنت است، اما معتقد هستند، در حال حاضر یک میلیون آواره اهل سنت در مناطق اقلیم کردستان است و در صورتی که این‌ها به مناطق خود بازنگردند، آرای این یک میلیون نفر در سبد کردها خواهد رفت و ممکن است در سبد آقای بارزانی و گروههای مرتبط به اقلیم کردستان برود. به خاطر همین به شدت به دنبال تعویق در انتخابات هستند و به دنبال این هستند که انتخابات حداقل شش ماه به تعویق بیفتد تا بتوانند این آوارگان را به مناطق اهل سنت برگردانند تا بتوانند آرای این‌ها را برای خود نگه دارند.
آیا شکست پروژه رفراندوم، می تواند در این انتخابات تاثیرگذار باشند؟
کردها نیز خود را ابتدائا آماده انتخابات داخلی کرده تا بتوانند آن بحران سیاسی داخلی خود را خاتمه دهند و متعاقباً بتوانند سروسامانی به اوضاع داخلی خودشان بدهند. کردها شرایطشان بحرانی‌تر است. اتفاقات اخیر، بحران‌های اخیر، تظاهرات اخیر بر ضد آقای بارزانی بوده، همینطور آقای بارزانی نتوانست به آن وعده‌هایی که داشت، جامه عمل بپوشاند و آنها را عملی کند، به‌ویژه بحث رفراندوم را که عملا با شکست مواجه شد و نتوانست آنطور که می‌خواست، کار را پیش ببرد. همینطور بحث بودجه را به نظر من در آخر به نفع حکومت مرکزی خواهد شد و از بودجه عراق به اقلیم کردستان ۱۷ درصد نخواهد رسید. همینطور کناره‌گیری بارزانی در اقلیم کردستان و واگذاری اختیارات از طرفی و عدم توان در موفقیت حکومت سیاسی یک شکست برای بارزانی رقم زد. به نظر من گروههای دیگر شاید بتوانند در انتخابات آینده خودنمایی کنند و بتوانند تاثیرگذار باشند. شاید نسبتی از آرای آقای بارزانی در انتخابات آینده کاهش محسوسی داشته باشد.
مهمترین رقبا و جریانهای اصلی و مطرح در این انتخابات کدام است؟
به نظر من چهره‌ها همان چهره‌های گذشته هستند. من حداقل تا به حال به‌طور محسوس چهره‌های جدیدی را ندیدم. در بین شیعیان چهره‌های مطرح و گروههای مطرح همان ها هستند؛ مستقلون، الاحرار که وابسته به مقتدی صدر است؛ حزب الدعوه که امکان دارد انشقاق پیدا کند؛ یعنی مثلا آقای عبادی و آقای مالکی جداگانه شرکت کنند؛ حکمه و مجلس اعلی به دو گروه تقسیم شده‌اند که حزب‌الفضیله یکی از آنهاست. تاکنون تقریبا بیش از ۲۰۰ حزب سیاسی در انتخابات اعلام آمادگی کردند؛ اغلب احزاب، همان احزاب گذشته هستند، چهره‌ها چهره‌های گذشته هستند. در بین شیعیان حشد‌الشعبی را شما می‌توانید ببینید که احتمالا چهره‌های جدیدی را داشته باشند. البته آقای سیدمقتدی صدر هم گفته که من تمام چهره‌های گذشته خودم را که وابسته به گروه خودم بوده را حذف خواهم کرد و با چهره جدیدی به انتخابات خواهم آمد.
همینطور گروه بدر اعلام کرده من با جوانان خود در انتخابات به صحنه خواهم آمد. در بین کردها تقریبا همان‌ها هستند، اهل سنت هم فقط انشقاق هایی پیش آمده؛ مثلا آقای الجبوری یک گروهی درست کرده؛ به نام حق‌الوطنی درست شده و همچنین گروههای مختلفی که بعضا از گروههای اصلی خودشان منشق شدند. باید همچنان منتظر بود.
در بین اهل سنت چطور؟
رقبای اصلی به نظر من در بین اهل سنت، بین حامیان کشور عربستان و قطر خواهد بود. یعنی حرکت حزب اسلامی و گروه مقابل، در کردها نیز بین گوران و حزب دموکرات یا اتحادیه خواهد بود. در بین شیعیان هم اگر حزب دعوه به دو گروه تبدیل شوند، خودشان یک ترغیب محسوب می‌شوند. مهم این است که رقابت‌ها درون‌مذهبی است؛ یعنی مذهب اهل سنت خودش یکسری رقبای بین خودی دارد و شیعیان همینطور و کردها هم همینطور. شیعیان رقیبی برای کردها محسوب نمی‌شوند و اهل سنت رقیبی برای شیعیان حساب نمی‌شوند. آن چیزی که مطرح است در عراق، شیعه به شیعه، سنی به سنی و کرد به کرد رأی می‌دهد. هیچ وقت نخواهد آمد که شیعه کربلا به گروه‌هایی در الانبار رأی دهند. به خاطر همین رقبا در داخل خواهند بود، در طیف شیعه، سنی و کرد خواهد بود.
محمد اکبری
- 17
- 3
