تاریخچه پیانو و انواع آن

پیانو بالاترین دامنه صوتی را در بین ساز ها دارد

پیانو چیست؟

پیانو یکی از شناخته شده ترین و محبوب ترین سازهای موسیقی میباشد و از معروف ترین سازهایی است که صفحه کلید دارد و صدای آن از برخورد چکش هایی با سیم های داخل جعبه چوبی تولید می شود. همچنین دارای طیف گسترده ای از هر ابزار و کامل ترین ساز شناخته شده است، بدین ترتیب موسیقی برای تمام ابزار دیگر میتواند بر روی آن تشکیل شود. از لحاظ فنی، پیانو ممکن است پیچیده ترین موسیقی با بیش از ۲۵۰۰ قسمت باشد.

به طور کلی پیانو از ۸ اکتاو تشکیل شده. پیانو بالاترین دامنه صوتی را در بین ساز های معمول( غیراز ارگ کلیسا) دارد، به نحوی که در شکل فعلی اش به طور معمول هشت اکتاو دارد و قادر به تولید فرکانس هایی از حدود ۲۷ تا ۴۱۸۶ هرتز میباشد.

تاریخچه پیانو

ساز پیانو در سال ۱۷۰۹ به وسیله بارتولومئو کریستوفری( ۱۶۵۵- ۱۷۳۰) از روی سازی به نام هارپسیکورد ساخته شد. این ساز بيش ترین وسعت صوتی را در بین سازهای رایج دارد( حدود هشت اکتاو) و جعبۀ صوتی بسیار بزرگی دارد که سیمها و چکشهای متعددی در آن تعبیه شده است. با فشردن کلیدهایی که بیرون از جعبه صوتی و روبروی نوازنده تعبیه شده، چکشهای درون جعبۀ صوتی ساز( که متصل به این کلیدها هستند) به حرکت درآمده و به سیمها برخورد می کنند و صدا تولید می شود.

بعضی از پیانوهای اولیه اشکال و طرح هایی دارند که دیگر مورد استفاده نیستند

نامگذاری ساز پیانو

نام کامل ساز پیانو، پیانو فورته (Pianoforte) است، که از دو قسمت پیانو به معنی ملایم و فورته به معنی قوی تشکیل شده است و به خوبی منعکس کنندهٔ توانایی این ساز در تولید صداهای ملایم و قوی می باشد. پیانو های اولیه ابعاد بزرگ و شکل خاصی داشتند. آن چه که در اصطلاح به آن پیانوی بزرگ گفته می شود (و در ایران با نام نادرست پیانوی رویال شناخته می شود) اکثراً بیش از دو متر طول دارد و دارای در بزرگی است که برای هرچه بهترشدن صدای پیانو، معمولاً در زمان نواختن ساز این در را در وضعیت نیمه باز به وسیله پایهٔ کوچکی ثابت می کنند. انواع دیگر پیانو با نام های پیانوی ایستاده یا دیواری( Stand یا Upright) پیانوی چهارگوش( Square) و غیره، ابعاد کوچک تری دارند و برای مصارف خانگی یا در مکان های عمومی طراحی شده اند.

مخترع پیانو

این ساز به وسیله بارتولومئو کریستوفوری( ۱۶۵۵ – ۱۷۳۱) اهل پادوا ایتالیا اختراع شد. تخصص کریستوفوری، تولید هارپیسکورد بود. او از دانش خویش در مورد کیبورد هارپیسکورد استفاده کرد و نخستین پیانو را ساخت. سال دقیق تولید این ساز معلوم نیست بعضی اسناد سال ۱۷۰۰ را سال تولید پیانو می دانند و بعضی دیگر سال ۱۶۹۸ را سال تولید پیانو می دانند.

انواع پیانو

با توجه به پیشرفت تکنولوژی شرکت های پیانو سازی هم اقدام به ساخت انواع و اقسام پیانو با شکل و اندازه و صدادهی های مختلف کرده اند،از پیانو های بزرگ کلاسیک که از قدیم مورد توجه دوستداران موسیقی بوده تا پیانوهای دیجیتالی که امروزه مجبوبیت فراوانی پیدا کرده است. در ادامه به معرفی انواع پیانو و بررسی آنها به صورت اجمالی پرداخته ایم:

>> پیانو اسپینت (Spinet Piano)

ارزان ترین و کوچک ترین پیانوهای عمودی است که معمولاً فاصله سطح کیبورد تا بلندترین قسمت آن ۳۶ تا ۳۹ سانتیمتر است. اسپینت پیانو ساده ترین نوع پیانو است به همین علت قیمت آن ارزان تر از بقیه پیانو ها است و برای افرادی که مبتدی هستند این نوع پیانو مناسبتر است.

ارزان ترین و کوچک ترین پیانوهای عمودی، پیانو اسپینت است

>> پیانو کنسول(Console Piano)

پیانو های کنسول (Console) که ارتفاع آن ازحدود ۱۰۰ سانتی متر شروع می شود و تا حدود ۱۱۰ سانتیمتر ادامه پیدا می کند. ساختمان سازه آن ها به گونه ای است که بدنه ای بسیار محکم و بادوام دارند و معمولآ در آموزشگاه ها یا مدارس موسیقی و نیز استودیوها برای تمرین نه معمولآ ضبط از آن ها استفاده می شود. انواع آمریکایی این پیانوها که در بازار ایران کم هستند زیبایی خاصی دارند و روی بدنه خارجی آن ها زیاد کار شده است.

>> پیانو دیجیتال (Digital Piano)

پیانو های دیجیتال همان طور که از نام آن پیداست از تکنولوژی دیجیتال برای تولید اصوات استفاده می کنند و از این دیدگاه با پیانو های مکانیکی یا آکوستیک که از سیستم سیم و چکش بهره می گیرند به طور کامل متفاوت هستند. صدای این نوع پیانو با الگو برداری از صدای پیانو های آکوستیک ساخته شده است که به این الگو ها که از تمامی نت های یک پیانو ساخته شده اند سمپل گفته می شود. این اصوات در موقع نواختن به کمک بلندگوهای پیانو تقویت و پخش می شود. گرچه سیستم دیجیال تولید صوت هنوز نتوانسته جایگزین سیستم های آکوستیک که از ارتعاش سیم و انتشار صوت در هوا بهره می گیرند شود ولی به علت امکانات و شرایط آسانی که امروزه فراهم نموده اند این نوع پیانو توانسته جایگاه خویش را در بازار پر رقابت پیانو تثبیت کرده و نظر خیلی از کاربران پیانو را بخود جلب کند.

>> پیانو دیواری (Vertical Upright)

پیانوهای دیواری در ارتفاع های گوناگون، با بدنه اغلب با چوب تمام شده متفاوت و انواع مدل ساخت بدنه وجود دارند که بی تردید میتوانند سلیقه شما را راضی کنند. در نخستین قدم مهمترین پارامتر برای این که متوجه شوید پیانو عمودی چه قدر حالت مبتدی دارد و چه قدر حالت حرفه ای ارتفاع پیانو دیواری است. ارتفاع یک پیانو دیواری از کف زمین تا بالای آن اندازه گیری می شود( چه پیانو چرخ داشته باشد چه نداشته باشد).

>> پیانو بزرگ (Grand Piano)

این نوع از پیانو را در فارسی پیانو رویال می نامند که در واقع پیانو گرند است. این نوع ساز غالبا بیش از ۲ متر طول دارد و در بزرگی در قسمت بالای آن وجود دارد که برای بهتر شنیده شدن صدای ساز آنرا نیمه باز می گذارند. شکل ظاهری این نوع از پیانوها به صورتی است که سیم های آن به صورت افقی کنار هم قرارگرفته اند و برای تولید صدا با کمک چکش از زیر به آن ضربه می زنند. صدای این مدل پیانوها بسیار گوش نواز است به همین علت هم بیشتر در سالن های ارکستر بزرگ از آن استفاده می شود.

در سالن های ارکستر بزرگ بیشتر از پیانوی بزرگ استفاده می شود

طراحی و تغییر شکل پیانو

بعضی از پیانوهای اولیه اشکال و طرح هایی دارند که دیگر مورد استفاده نیستند. در پیانو مربعی که در واقع به شکل مستطیل بودند سیم ها به صورت افقی و در بالای چکش ها قرار داشتند. این طرح به گوتفرید سیلبرمن یا کریستین ارنست و یوهانس یا هارمن وایتر در انگلستان نسبت داده شده است.

پیانو مناسب هنرآموز و افراد مبتدی

با توجه به وضعیت اقتصادی امروز احتمالا یکی از مهم ترین نکات برای خریداران پیانو قیمت ساز باشد. پیانو های آکوستیک همواره بهتر از پیانوهای دیجیتال عمل می کند چه از نظر کیفیت کلیدهای پیانو و استانداردی کلیدها و چه از نظر صدایی ولی برای افراد مبتدی ای که تصمیم خرید پیانوی ارزان تر دارند، پیانو نوع دیجیتال انتخاب خوبی است. برای خرید پیانوی دیجیتال باید به نکاتی مانند استانداردی کلیدهای پیانو (سنگینی کلاویه ها) و کیفیت صدایی خوب توجه کنید. کلیدهای استاندارد به نوازنده ی مبتدی این قابلیت را میدهد که از همان آغاز کار انگشتان خود را قوی تقویت کند تا بتواند از این قدرت برای نواختن قطعات سخت تر و پیشرفته تر بهره ببرد.

برای افراد مبتدی که تصمیم خرید پیانوی ارزان تر دارند، پیانو دیجیتال انتخاب مناسبی است

نحوه نت نویسی برای پیانو

نت نویسی پیانو در دو حامل انجام می شود. حامل بالا برای دست راست و حامل پایین برای دست چپ. معمولاً حامل بالایی را با کلید سل و حامل پایین را با کلید فای خط چهارم نشان می دهند. این دو حامل با نت دوی وسط از هم متمایز می گردند. یک نوازنده پیانو باید بتواند همزمان دو خط موسیقی را خوانده و با هر دو دست اجرا نماید.

گردآوری: بخش هنر و سینما سرپوش