چهارشنبه ۱۶ آبان ۱۴۰۳
کد مقاله: ۱۴۰۲۱۲۰۰۱۳

همه چیز درباره هنر باستانی نقالی خوانی

نقالی خوانینقالی خوانی
نقالی خوانی هنری اصیل و کهن ایرانی است که با روایت داستان های حماسی و پهلوانی، روح فرهنگ و ادبیات ما را زنده نگه داشته است. در این مقاله از سرپوش با قدم زدن در دنیای نقالی خوانی, به رمز و رازهای این هنر زیبا سفر می کنیم.

نقالی خوانی چیست؟

نقالی خوانی، هنر دیرینه و آئینی ایرانی می باشد که از دیرباز در فرهنگ و ادبیات ایران جایگاهی ویژه داشته است. این هنر، به نوعی قصه گویی حماسی و پهلوانی همراه با موسیقی و نمایش است که در آن، نقال با استفاده از لحن و بیان خاص، حرکات و ایما و اشاره، و گاه با استفاده از پرده و نقاشی، به نقل داستان های حماسی و پهلوانی، به ویژه شاهنامه فردوسی می پردازد.

نقالی خوانی، ریشه ای دیرینه در تاریخ ایران دارد و به دوران باستان و پهلوانان و شاهان ایران زمین باز می گردد. در آن زمان، نقالان به نقل دلاوری ها و رشادت های پهلوانان و شاهان می پرداختند و مردم را با تاریخ و فرهنگ ایران آشنا می کردند.

نقالی خوانی، در دوره های مختلف تاریخی فراز و نشیب های بسیاری را پشت سر گذاشته است. در دوره صفوی، این هنر مورد توجه و حمایت شاهان و درباریان قرار گرفت و رونق بسیاری یافت. اما در دوره قاجار، با ظهور و گسترش تئاتر و سینما، نقالی خوانی تا حدودی به حاشیه رانده شد.

نقالی خوانی، در دوران معاصر، بار دیگر مورد توجه قرار گرفته است و تلاش هایی برای احیای این هنر اصیل ایرانی صورت گرفته است. در حال حاضر، نقالی خوانی در بسیاری از نقاط ایران، به ویژه در شهرها و روستاهای خراسان، به عنوان یک هنر زنده و پویا رواج دارد.

نقالی خوانی، فواید و مزایای بسیاری دارد. این هنر، به حفظ و ترویج فرهنگ و ادبیات ایران کمک می کند. همچنین، نقالی خوانی، به تقویت قوه تخیل و خلاقیت، و همچنین به افزایش مهارت های سخنوری و فن بیان کمک می کند.

نقالی خوانی، هنری جذاب و آموزنده است که می تواند برای افراد در هر سنی جذاب باشد. این هنر، به ما کمک می کند تا با تاریخ و فرهنگ ایران آشنا شویم و از داستان های حماسی و پهلوانی لذت ببریم.

پروندۀ «نقالی» در ششمین اجلاس میراث معنوی ناملموس یونسکو در تاریخ ۲۷ نوامبر ۲۰۱۱ به ثبت جهانی رسید.

نقالی خوانی قدیمی در ایران تاریخچه نقالی خوانی قدیمی در ایران

تاریخچه نقالی در ایران

قصه گویی موضوعی پرطرفدار در میان اقوام مختلف ایران باستان بوده است، مردم از سرگذشت الهه هایی مانند میترا، آناهید و افسانه های پهلوانانی مانند رستم، سیاوش و اسفندیار صحبت می کردند. 

در زمان اشکانیان افرادی که به نقل داستان های حماسی و رزمی می پرداختند، گوسان می گفتند، در دوره ساسانیان خنیاگرانی حماسه‌ها و داستان‌های قومی و ملی را با آواز و نغمه‌سازی برای مردم می‌خواندند.

زمانی که اسلام وارد ایران شد، داستان های گذشته با وجود اینکه کمرنگ شده بودند، اما همچنان جایگاه خود را حفظ کردند، البته انواع دیگری از داستان ها نیز وارد نقالی شد. در آن زمان معابر عمومی مانند  میدان‌ها، سر گذرها، چهارسوق‌های بازار، سراها، کاروانسراها، حتی صحن مسجدها، زیارتگاه‌ها و تکیه‌ها از جمله مکان هایی بودند که مردم به قصه گویی می پرداختند. 

اوج شکوفایی هنر نقالی به دوره صفویه برمی گردد، زمانی که قهوه خانه ها باز شدند و این هنر در بین افرادی که به آنجا می آمدند، قدرت پیدا کرد. شاهان صفوی به تصویرگری و نگارگری بسیار علاقه داشتند، به همین دلیل پرده های فراوانی در قهوه خانه ها نصب می شد و نقالان زیادی نیز به همین سبب تربیت شدند. زمانی که تعزیه خوانی رونق پیدا کرد، نقالی محدودتر شد اما همچنان در بین مردم عامه به خصوص افرادی که به کاروانسراها و قهوه خانه ها سر می زدند، طرفدار داشت. 

در سال های گذشته استقبال ایرانیان از این هنر کمتر شده، همچنین هواداران آن نیز به نسبت کاهش پیدا کرده اند زیرا فضاهایی نظیر قهوه خانه و کاروانسراها کاهش یافته است. با وجود این شرایط دستگاه های مربوطه از قبیل  میراث فرهنگی و خانه تئاتر باید تلاش کنند تا جایگاه اصلی نقالی خوانی را به ایران برگردانند، زیرا این هنر می تواند داستان های حماسی، قومی و فولکلور را نسل به نسل انتقال دهد. اینکه شاهنامه و اساطیر پیشینیان در طول زمان حفظ شده و به ما رسیده است، مدیون نقالان است.

نقالی خوانی در بین جوانان ایرانهنر نقالی خوانی در ایران

اجزای نقالی خوانی

نقالی خوانی، از اجزای مختلفی تشکیل شده است که عبارتند از:

نقال:

نقال، کسی است که داستان را نقل می کند. نقال باید از لحن و بیان قوی، حرکات و ایما و اشاره مناسب و همچنین از دانش و اطلاعات کافی در مورد داستان ها برخوردار باشد.

داستان:

داستان های نقالی خوانی، غالباً از شاهنامه فردوسی و سایر منابع حماسی و پهلوانی ایرانی انتخاب می شوند.

موسیقی:

موسیقی، نقشی مهم در نقالی خوانی دارد. موسیقی، به ایجاد فضایی حماسی و پهلوانی کمک می کند و همچنین، به انتقال بهتر مفاهیم داستان کمک می کند.

پرده و نقاشی:

در برخی از موارد، نقالی خوانی با استفاده از پرده و نقاشی انجام می شود. پرده، تصاویری از داستان را نشان می دهد و به درک بهتر داستان توسط مخاطبان کمک می کند.

انواع نقالی خوانی

نقالی، هنر دیرینه و آئینی ایرانی است که با روایت داستان‌های حماسی و پهلوانی، نقشی مهم در حفظ و ترویج فرهنگ و ادبیات ایران ایفا می‌کند. این هنر، در طول تاریخ خود، به اشکال مختلف اجرا شده و تنوعی از انواع نقالی را به وجود آورده است. در ادامه، به بررسی برخی از انواع نقالی می‌پردازیم:

نقالی پرده ای:

در این نوع نقالی، نقال از پرده و نقاشی برای نقل داستان استفاده می‌کند. پرده، تصاویری از داستان را نشان می‌دهد و به درک بهتر داستان توسط مخاطبان کمک می‌کند. نقالی پرده ای، سابقه‌ای دیرینه دارد و در دوران صفوی به اوج شکوفایی خود رسید.

نقالی بدون پرده:

در این نوع نقالی، نقال بدون استفاده از پرده و نقاشی، داستان را نقل می‌کند. نقال با استفاده از لحن و بیان قوی، حرکات و ایما و اشاره، و همچنین با دانش و اطلاعات کافی در مورد داستان ها، به روایت داستان می‌پردازد. نقالی بدون پرده، در قهوه‌خانه‌ها، تکیه‌ها و دیگر مکان‌های عمومی اجرا می‌شد و به دلیل عدم نیاز به تجهیزات خاص، رواج بیشتری داشت.

نقالی نمایشی:

در این نوع نقالی، نقال با استفاده از حرکات و ایما و اشاره بیشتر، داستان را به صورت نمایشی نقل می‌کند. نقال در این نوع نمایش، علاوه بر لحن و بیان، از حرکات بدن، لباس و گاه موسیقی نیز برای انتقال مفاهیم داستان استفاده می‌کند. نقالی نمایشی، به نوعی تئاتر تک نفره شباهت دارد و در دوران معاصر رواج بیشتری یافته است.

نقالی آوازی:

در این نوع نقالی، نقال با استفاده از آواز و موسیقی، داستان را نقل می‌کند. نقال در نقالی آوازی، با لحن و بیان آوازی و گاه با استفاده از ساز، به روایت داستان می‌پردازد. نقالی آوازی، بیشتر در مناطق شمال خراسان رواج دارد و به نوعی موسیقی حماسی نیز محسوب می‌شود.

نقالی محلی:

در این نوع نقالی، نقال از داستان‌ها و افسانه‌های محلی برای بیان داستان استفاده می‌کند. نقالی محلی، به گویش و لهجه محلی اجرا می‌شود و به حفظ و ترویج فرهنگ و آداب و رسوم محلی کمک می‌کند. نقالی محلی، در نقاط مختلف ایران با تنوع و گوناگونی رواج دارد.

نقالی معاصر:

در این نوع نقالی، نقال از تکنیک‌ها و نوآوری‌های جدید در اجرای نقالی استفاده می‌کند. نقالی معاصر، با حفظ اصالت و ریشه‌های سنتی نقالی، به دنبال ارائه ی روایت های جدید و جذاب برای مخاطبان امروزی است. نقالی معاصر، گاه با تلفیق با دیگر هنرها مانند تئاتر و موسیقی، به خلق آثار نو و بدیع می‌پردازد.

نقالی خوانی در میان زنانانواع نقالی خوانی

نقالی خوانی در ایران امروز

نقالی خوانی، در ایران امروز، به عنوان یک هنر زنده و پویا رواج دارد. این هنر، در بسیاری از نقاط ایران، به ویژه در شهرها و روستاهای خراسان، اجرا می شود.

نقالی خوانی، در ایران امروز، با چالش های مختلفی نیز روبرو است. از جمله این چالش ها، می توان به کمبود نقالان ماهر، عدم حمایت کافی از نقالان، و همچنین به رقابت با سایر هنرهای نمایشی اشاره کرد.

با وجود این چالش ها، نقالی خوانی، همچنان به عنوان یک هنر اصیل ایرانی، جایگاهی ویژه در فرهنگ و ادبیات ایران دارد. این هنر، با تلاش و توجه مردم بار دیگر می تواند رونق سابق را کسب کند.

نقالی خوانی و شاهنامه

نقالی خوانی ارتباط عمیقی با شاهنامه فردوسی دارد. شاهنامه، به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع حسی و حماسی ادبیات فارسی، موضوع اصلی بسیاری از اجراهای نقالی خوانی بوده است. نقالان با روایت دلاوری‌های پهلوانان شاهنامه، مانند رستم، سیاوش و سهراب، نه تنها مخاطبان را با داستان‌های حماسی و تاریخ ایران آشنا می‌کنند، بلکه به تقویت حس میهن‌پرستی و ارزش‌های فرهنگی ایرانی نیز کمک می‌کنند.

شاهنامه، با گستردگی و تنوع شخصیت‌ها و داستان‌ها، زمینه‌ای وسیع برای اجرای نقالی خوانی فراهم می‌کند. نقالان با انتخاب بخش‌هایی از شاهنامه و روایت آن‌ها با لحن و صدای خاص خود، می‌توانند اجراهای متفاوتی به نمایش بگذارند و هر بار مخاطبان را با جنبه‌ای جدید از این اثر سترگ ادبی آشنا کنند.

اثرات نقالی خوانی بر فرهنگ و جامعه

نقالی خوانی، فراتر از یک هنر نمایشی صرف، تأثیراتی عمیق بر فرهنگ و جامعه دارد. این هنر، به عنوان میراثی کهن، به حفظ و انتقال ارزش‌های فرهنگی ایرانی کمک می‌کند. نقالی خوانی، با روایت داستان‌های حماسی و پهلوانی، روحیه‌ی پهلوانی، عدالت‌خواهی، ایستادگی در برابر ظلم و فداکاری را در جامعه ترویج می‌دهد.

علاوه بر این، نقالی خوانی، به تقویت زبان و ادبیات فارسی کمک می‌کند. نقالان با اجرای داستان‌ها با لحن و بیان درست، به مخاطبان خود استفاده صحیح از زبان فارسی و آشنایی با اصطلاحات و ضرب‌المثل‌های قدیمی را می‌آموزند.

نقالی خوانی، همچنین، به ایجاد حس همبستگی و تعلق اجتماعی کمک می‌کند. این هنر، با روایت داستان‌های مشترک ملی، به ایجاد حس وحدت و همدلی در میان اقشار مختلف جامعه کمک می‌کند.

استان نقال درحال نقالی خوانی نقالی خوانی قدیمی

سخن پایانی درباره نقالی خوانی

نقالی خوانی، هنری دیرینه و ارزشمند ایرانی است که از گذشته‌های دور تا به امروز، به روایت داستان‌های حماسی و پهلوانی پرداخته است. این هنر، با تلفیق موسیقی، نمایش و روایتگری، به انتقال ارزش‌های فرهنگی و تقویت زبان و ادبیات فارسی کمک می‌کند. در دنیای امروز، تلاش برای حفظ و احیای این هنر اصیل ایرانی، بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد تا بتوانیم نسل‌های آینده را با این میراث گران‌بها آشنا کنیم.

گردآوری: بخش هنر و سینمای سرپوش

  • 16
  • 3
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
هیثم بن طارق آل سعید بیوگرافی هیثم بن طارق آل سعید؛ حاکم عمان

تاریخ تولد: ۱۱ اکتبر ۱۹۵۵ 

محل تولد: مسقط، مسقط و عمان

محل زندگی: مسقط

حرفه: سلطان و نخست وزیر کشور عمان

سلطنت: ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰

پیشین: قابوس بن سعید

ادامه
بزرگمهر بختگان زندگینامه بزرگمهر بختگان حکیم بزرگ ساسانی

تاریخ تولد: ۱۸ دی ماه د ۵۱۱ سال پیش از میلاد

محل تولد: خروسان

لقب: بزرگمهر

حرفه: حکیم و وزیر

دوران زندگی: دوران ساسانیان، پادشاهی خسرو انوشیروان

ادامه
صبا آذرپیک بیوگرافی صبا آذرپیک روزنامه نگار سیاسی و ماجرای دستگیری وی

تاریخ تولد: ۱۳۶۰

ملیت: ایرانی

نام مستعار: صبا آذرپیک

حرفه: روزنامه نگار و خبرنگار گروه سیاسی روزنامه اعتماد

آغاز فعالیت: سال ۱۳۸۰ تاکنون

ادامه
یاشار سلطانی بیوگرافی روزنامه نگار سیاسی؛ یاشار سلطانی و حواشی وی

ملیت: ایرانی

حرفه: روزنامه نگار فرهنگی - سیاسی، مدیر مسئول وبگاه معماری نیوز

وبگاه: yasharsoltani.com

شغل های دولتی: کاندید انتخابات شورای شهر تهران سال ۱۳۹۶

حزب سیاسی: اصلاح طلب

ادامه
زندگینامه امام زاده صالح زندگینامه امامزاده صالح تهران و محل دفن ایشان

نام پدر: اما موسی کاظم (ع)

محل دفن: تهران، شهرستان شمیرانات، شهر تجریش

تاریخ تاسیس بارگاه: قرن پنجم هجری قمری

روز بزرگداشت: ۵ ذیقعده

خویشاوندان : فرزند موسی کاظم و برادر علی بن موسی الرضا و برادر فاطمه معصومه

ادامه
شاه نعمت الله ولی زندگینامه شاه نعمت الله ولی؛ عارف نامدار و شاعر پرآوازه

تاریخ تولد: ۷۳۰ تا ۷۳۱ هجری قمری

محل تولد: کوهبنان یا حلب سوریه

حرفه: شاعر و عارف ایرانی

دیگر نام ها: شاه نعمت‌الله، شاه نعمت‌الله ولی، رئیس‌السلسله

آثار: رساله‌های شاه نعمت‌الله ولی، شرح لمعات

درگذشت: ۸۳۲ تا ۸۳۴ هجری قمری

ادامه
نیلوفر اردلان بیوگرافی نیلوفر اردلان؛ سرمربی فوتسال و فوتبال بانوان ایران

تاریخ تولد: ۸ خرداد ۱۳۶۴

محل تولد: تهران 

حرفه: بازیکن سابق فوتبال و فوتسال، سرمربی تیم ملی فوتبال و فوتسال بانوان

سال های فعالیت: ۱۳۸۵ تاکنون

قد: ۱ متر و ۷۲ سانتی متر

تحصیلات: فوق لیسانس مدیریت ورزشی

ادامه
حمیدرضا آذرنگ بیوگرافی حمیدرضا آذرنگ؛ بازیگر سینما و تلویزیون ایران

تاریخ تولد: تهران

محل تولد: ۲ خرداد ۱۳۵۱ 

حرفه: بازیگر، نویسنده، کارگردان و صداپیشه

تحصیلات: روان‌شناسی بالینی از دانشگاه آزاد رودهن 

همسر: ساناز بیان

ادامه
محمدعلی جمال زاده بیوگرافی محمدعلی جمال زاده؛ پدر داستان های کوتاه فارسی

تاریخ تولد: ۲۳ دی ۱۲۷۰

محل تولد: اصفهان، ایران

حرفه: نویسنده و مترجم

سال های فعالیت: ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴

درگذشت: ۲۴ دی ۱۳۷۶

آرامگاه: قبرستان پتی ساکونه ژنو

ادامه
دیالوگ های ماندگار درباره خدا

دیالوگ های ماندگار درباره خدا دیالوگ های ماندگار درباره خدا پنجره ای به دنیای درون انسان می گشایند و راز و نیاز او با خالق هستی را به تصویر می کشند. در این مقاله از سرپوش به بررسی این دیالوگ ها در ادیان مختلف، ادبیات فارسی و سینمای جهان می پردازیم و نمونه هایی از دیالوگ های ماندگار درباره خدا را ارائه می دهیم. دیالوگ های سینمایی معروف درباره خدا همیشه در تاریکی سینما طنین انداز شده اند و ردی عمیق بر جان تماشاگران بر جای گذاشته اند. این دیالوگ ها می توانند دریچه ای به سوی دنیای معنویت و ایمان بگشایند و پرسش های بنیادین بشری درباره هستی و آفریننده آن را به چالش بکشند. دیالوگ های ماندگار و زیبا درباره خدا نمونه دیالوگ درباره خدا به دلیل قدرت شگفت انگیز سینما در به تصویر کشیدن احساسات و مفاهیم عمیق انسانی، از تاثیرگذاری بالایی برخوردار هستند. نمونه هایی از دیالوگ های سینمایی معروف درباره خدا در اینجا به چند نمونه از دیالوگ های سینمایی معروف درباره خدا اشاره می کنیم: فیلم رستگاری در شاوشنک (۱۹۹۴): رد: "امید چیز خوبیه، شاید بهترین چیز. و یه چیز مطمئنه، هیچ چیز قوی تر از امید نیست." این دیالوگ به ایمان به خدا و قدرت امید در شرایط سخت زندگی اشاره دارد. فیلم فهرست شیندلر (۱۹۹۳): اسکار شیندلر: "من فقط می خواستم زندگی یک نفر را نجات دهم." این دیالوگ به ارزش ذاتی انسان و اهمیت نجات جان انسان ها از دیدگاه خداوند اشاره دارد. فیلم سکوت بره ها (۱۹۹۱): دکتر هانیبال لکتر: "خداوند در جزئیات است." این دیالوگ به ظرافت و زیبایی خلقت خداوند در دنیای پیرامون ما اشاره دارد. پارادیزو (۱۹۸۸): آلفردو: خسته شدی پدر؟ پدر روحانی: آره. موقع رفتن سرازیریه خدا کمک می کنه اما موقع برگشتن خدا فقط نگاه می کنه. الماس خونین (۲۰۰۶): بعضی وقتا این سوال برام پیش میاد که خدا مارو به خاطر بلاهایی که سر همدیگه میاریم می بخشه؟ ولی بعد به دور و برم نگاه می کنم و به ذهنم می رسه که خدا خیلی وقته اینجارو ترک کرده. نجات سربازان رایان: فرمانده: برید جلو خدا با ماست ... سرباز: اگه خدا با ماست پس کی با اوناست که مارو دارن تیکه و پاره می کنن؟ بوی خوش یک زن (۱۹۹۲): زنها ... تا حالا به زن ها فکر کردی؟ کی خلقشون کرده؟ خدا باید یه نابغه بوده باشه ... زیر نور ماه: خدا خیلی بزرگتر از اونه که بشه با گناه کردن ازش دور شد ... ستایش: حشمت فردوس: پیش خدا هم که باشی، وقتی مادرت زنگ می زنه باید جوابشو بدی. مارمولک: شاید درهای زندان به روی شما بسته باشد، اما درهای رحمت خدا همیشه روی شما باز است و اینقدر به فکر راه دروها نباشید. خدا که فقط متعلق به آدم های خوب نیست. خدا خدای آدم خلافکار هم هست. فقط خود خداست که بین بندگانش فرقی نمی گذارد. او اند لطافت، اند بخشش، بیخیال شدن، اند چشم پوشی و رفاقت است. دیالوگ های ماندگار درباره خدا؛ دیالوگ فیلم مارمولک رامبو (۱۹۸۸): موسی گانی: خدا آدمای دیوونه رو دوس داره! رمبو: چرا؟ موسی گانی: چون از اونا زیاد آفریده. سوپر نچرال: واقعا به خدا ایمان داری؟ چون اون میتونه آرامش بخش باشه. دین: ایمان دارم یه خدایی هست ولی مطمئن نیستم که اون هنوز به ما ایمان داره یا نه. کشوری برای پیرمردها نیست: تو زندگیم همیشه منتظر بودم که خدا، از یه جایی وارد زندگیم بشه ولی اون هیچوقت نیومد، البته اگر منم جای اون بودم خودمو قاطی همچین چیزی نمی کردم! دیالوگ های ماندگار درباره خدا؛ دیالوگ فیلم کشوری برای پیرمردها نیست سخن پایانی درباره دیالوگ های ماندگار درباره خدا دیالوگ های ماندگار درباره خدا در هر قالبی که باشند، چه در متون کهن مذهبی، چه در اشعار و سروده ها و چه در فیلم های سینمایی، همواره گنجینه ای ارزشمند از حکمت و معرفت را به مخاطبان خود ارائه می دهند. این دیالوگ ها به ما یادآور می شوند که در جستجوی معنای زندگی و یافتن پاسخ سوالات خود، تنها نیستیم و همواره می توانیم با خالق هستی راز و نیاز کرده و از او یاری و راهنمایی بطلبیم. دیالوگ های ماندگار سینمای جهان درباره خدا گردآوری: بخش هنر و سینمای سرپوش

ویژه سرپوش