حضور چشمگیر سینماگران زن در جشنواره فجر

 کارگردانان زن سینمای ایران حضور چشمگیری در سی و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر دارند، فضای فیلم های این کارگردانان نیز بیشتر زنانه است.

نژلا پیکانیان: پیش از اعلام رسمی اسامی فیلم‌های راه یافته به بخش سودای سیمرغ صحبت‌هایی در مورد حضور متفاوت زنان سینماگر در سی  و پنجمین دوره از جشنواره فیلم فجر شنیده می‌شد، اما با اعلام اسامی فیلم‌های شرکت‌کننده در جشنواره امسال حضور زنان سینماگر بیش از پیش به چشم می‌آید و در اتفاقی کم سابقه شاهد حضور شش کارگردان زن در این دوره از جشنواره هستیم.  

امسال علاوه بر کارگردان‌های زنی که در جشنواره فیلم دارند و تعدادشان بیشتر از سال‌های گذشته نیز هست، نیکی کریمی کارگردان و بازیگر شناخته شده سینما و مستانه مهاجر نیز هر کدام یک فیلم در مقام تهیه کننده در جشنواره دارند علاوه بر اینکه پوران درخشنده نیز تهیه‌کنندگی فیلمش را خود بر عهده دارد.

حضور چشمگیر سینماگران زن در جشنواره سی و پنجم را می‌توان در کنار حضور نرگس آبیار در هیئت انتخاب فیلم‌های جشنواره امسال قرار داد و به این جمع‌بندی رسید که سینماگران زن در ایران، به درستی در مسیر یافتن جایگاه خود پیش رفته‌اند. در گزارش پیش رو نگاهی به حضور کارگردان‌ها و تهیه‌کنندگان زن در جشنواره امسال داریم. همچنین مروری کوتاه بر فیلم‌های این کارگردان‌ها نیز صورت گرفته است.

پوران درخشنده / زیر سقف دودی 

آخرین حضور پوران درخشنده در جشنواره فیلم فجر به چهار سال پیش و نمایش «هیس دخترها فریاد نمی‌زنند» برمی‌گردد. او امسال با «زیر سقف دودی» در جشنواره فجر حضور پیدا کرده است. فیلم‌های پوران درخشنده گرچه در تمامی این سال‌ها نتوانسته‌اند جوایز متعددی از جشواره فجر دریافت کنند، اما او در سال ۶۶ برای فیلم «پرنده کوچک خوشبختی» برنده لوح زرین بهترین فیلم و برنده دیپلم افتخار بهترین کارگردانی از ششمین جشنواره فیلم فجر شد. آخرین فیلم او پیش از «زیر سقف دودی» یعنی «هیس... دخترها فریاد نمی‌زنند» در سی و یکمین جشنواره فیلم فجر به عنوان بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شناخته شد. «زیر سقف دودی» جدیدترین ساخته پوران درخشنده که اولین نمایشش در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر خواهد بود نیز مثل بیشتر آثار کارگردانش مضمونی اجتماعی دارد و به ماجرای طلاق عاطفی بین زن و شوهرها می‌پردازد. آثار قدیمی‌تر درخشنده اما در دوره‌های پیشین جشنواره فجر مورد توجه قرار گرفتند. 

نیکی کریمی / آذر 

نیکی کریمی دو سال قبل با فیلم سینمایی «شیفت شب» در سی و سومین جشنواره فیلم فجر حضور داشت و این ساخته او موفق به کسب جوایزی از جمله دیپلم افتخار بهترین بازیگری برای لیلا زارع شد. حالا کریمی در قامتی متفاوت از گذشته و در جایگاه کارگردان پا به سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر می‌گذارد.

«آذر» به تهیه‌کنندگی کریمی و کارگردانی محمد حمزه‌ای براساس فیلمنامه‌ای از احسان بیگلری ساخته شده است.

کریمی خود در این فیلم سینمایی به ایفای نقش پرداخته است و نقش مقابل او را حمیدرضا آذرنگ ایفا می‌کند. هومن سیدی و لیلا زارع دیگر بازیگران این فیلم هستند. 

در خلاصه داستان این فیلم آمده: «ادامه زندگی بهای سنگینی دارد.» شنیده‌ها حکایت از آن دارد که کریمی در نقشی کاملا متفاوت در این فیلم جلوی دوربین رفته است.

منیر قیدی / ویلایی‌ها 

بیشترین فعالیت منیر قیدی در سینما پیش از کارگردانی‌اش بیشتر به عنوان منشی صحنه و دستیار کارگردان بوده است. شروع فعاليت هنري او به عنوان منشي صحنه در سال ۱۳۶۸ با فيلم «زير بام هاي شهر» ساخته اصغر هاشمي بود  تا اینکه او تصمیم گرفت به عنوان کارگردان در سینما ادامه فعالیت بدهد. قیدی در اولین تجربه فیلمسازی بلندش سراغ فیلم سینمایی «ویلایی‌ها» برود، فیلمی که تهیه‌کنندگی‌اش را سعید ملکان بر عهده دارد و داستانش درباره خانواده‌های فرمانده‌هان سپاه و ارتش در سال ۱۳۶۵ است. عزیز زن ۵۰ ساله‌ای است که همراه نوه‌هایش وارد مجموعه ویلاها می‌شود. الیاس نیز راننده بسیجی است که هر وقت وارد مجموعه می‌شود همه نگران این می‌شوند که شاید خبر شهادت یکی از فرمانده‌هان را بدهد. پس از مدتی سیما که عروس عزیز است از تهران می‌آید تا بچه‌های خود را به خارج از کشور ببرد. طناز طباطبایی، پریناز ایزدیار، علی شادمان، ثریا قاسمی و صابر ابر بازیگران این فیلم هستند و چند بازیگر کودک هم در کنار این چهره‌ها مقابل دوربین «ویلایی‌ها» رفتند.

 بهنوش صادقی / خانه دیگری 

بهنوش صادقی پیش از روی آوردن به عرصه کارگردانی تجربه بازیگری را در سینما، تئاتر و تلویزیون پشت سر گذاشته بود. او دانش آموخته رشته کارگردانی است و فعالیت هنری‌اش را از صحنه تئاتر آغاز کرده است. «کوه‌های سفید»، «داستان یک شهر»، «پدر خاک»، «دوشیزه» و «به همین سادگی» و ... ‌از جمله فعالیت‌های صادقی در سینما و تلویزیون است. او در اولین تجربه کارگردانی‌اش سراغ فیلمی اجتماعی رفته که نویسندگی‌اش را نیز خودش برعهده داشته است. نخستین فیلم صادقی «خانه دیگری» به تهیه‌کنندگی عباس اکبری نام دارد که داستان زنی به نام مرجان را روایت می‌کند که باید ظرف ۱۰ روز پولی را برای پدرش تهیه کند. مرجان در طی این مسیر با موانعی روبرو می‌شود که زندگی زناشویی‌اش را هم تحت الشعاع قرار می‌دهد. گوهر خیراندیش، لیلا زارع، پژمان بازغی، ناصر هاشمی، علیرضا جعفری، متین ستوده، روشنک گرامی، رابعه مدنی، پیمان یونسی، امیرجمشید صادقی بازیگران اصلی این فیلم هستند که با توجه به داستانش به نظر می‌رسد فضایی زنانه داشته باشد.

مریم دوستی / دریاچه ماهی 

از معدود فیلم‌های امسال که با مضمون دفاع مقدس راهی جشنواره سی و پنجم شده «دریاچه ماهی» به کارگردانی مریم دوستی است. این فیلم اولین ساخته بلند سینمایی کارگردانش است که به تهیه کنندگی سعید سعدی و فیلمنامه‌ای از مصطفی رستگاری است. مریم دوستی نویسنده و دانش آموخته سینما و کارگردانی است. این فیلم نگاهی به وقایع پس از جنگ دارد و داستان چند خانواده را روایت می کند که در نقطه مشترکی به یکدیگر می رسند و در این میان عشق گمشده ای پیدا می شود. در واقع این فیلم تجلیلی از شهدای جاویدالاثر خواهد بود. نادر فلاح، ستاره اسکندری، لاله اسکندری، حسن نجاريان، رهام تدريسی، حدیثه تهرانی،مجتبی پيرزاده، صحرا اسداللهی، حسین باشه آهنگر، ابراهیم برزیده، علی نجاريان، کاوه احمدی، مهدی الیاسی، علی فرهادی، علی دهکردی و افشین هاشمی گروه بازیگران فیلم سینمایی «دریاچه ماهی» را تشکیل داده اند و طبق شنیده‌ها و البته به گفته کارگردان این فیلم نادر فلاح بازی بسیار متفاوت و جالبی در این فیلم داشته است.

 آیدا پناهنده / اسرافیل 

آیدا پناهنده با ساخت فیلم کوتاه وارد عرصه سینما و تصویر شد. او ساخت سه فیلم مستند و سه فیلم تلویزیونی را هم در کارنامه کاری‌اش دارد که برای برخی از آنها نیز جوایزی را دریافت کرده است. «ناهید» اولین فیلم بلند سینمای پناهنده بود که در سال ۱۳۹۳ ساخته شد و در بسیاری از جشنواره‌های خارجی مورد توجه قرار گرفت و جوایزی را نیز دریافت کرد. پناهنده در دومین تجربه کارگردانی‌اش سراغ ساخت فیلمی با عنوان «اسرافیل» رفته است. نکته جالب درباره این فیلم حضور مستانه مهاجر تدوینگر سینمای ایران به عنوان تهیه کننده در این فیلم است. «اسرافیل» درامی درباره چالش ها و نیازهای عاطفی و روابط انسانی است.

رقیه توکلی / مادری 

رقیه توکلی هم مثل چند کارگردان دیگر حاضر در جشنواره امسال فیلمسازی را با ساخت فیلم کوتاه آغاز کرده است و در اولین تجربه ساخت فیلم بلندش سراغ فیلمی با فضایی زنانه رفته است. اولین ساخته توکلی «مادری» با وجود فضای زنانه‌اش به زعم کارگردانش نگاهی فمینیستی ندارد. رقیه توکلی فیلمنامه «مادری» را نیز خودش به رشته تحریر درآورده و پنج سال نیز روی نگارش آن وقت گذاشته است. توکلی در حال حاضر در انجمن سینمای جوانان شهر یزد به عنوان مدرس سینما مشغول به تدریس است. او تاکنون نزدیک به ۳۰ فیلم کوتاه مستند و داستانی را کارگردانی کرده و در ده ها جشنواره داخلی و خارجی برنده جوایز متعددی شده است. داستان اولین فیلم بلند این کارگردان زن سینمای ایران در مورد زندگی دو خواهر است که به تنهایی در شهر یزد با یکدیگر زندگی می کنند و یک تنه جلوی مشکلات و مسائلی که سر راهشان قرار دارد ایستادگی کرده و حرکتی رو به جلو دارند.

غایبان جشنواره سی و پنجم 

سال گذشته در جشنواره سی و چهارم  فیلم فجر نیز زنان کارگردان حضوری فعال داشتند. نرگس آبیار با فیلم «نفس» و تینا پاکروان نیز با «نیمه شب اتفاق افتاد» در این جشنواره حضور داشت. امسال قرار بود تهمینه میلانی نیز جزو کارگردان‌های زن حاضر در جشنواره باشد و با فیلم «ملی و راه‌های نرفته‌اش» در این فستیوال حضور پیدا کند اما هیئت انتخاب این دوره از جشنواره فیلم میلانی را برای حضور در هیچ کدام از بخش‌ها مناسب ندانستند و این کارگردان از شرکت در جشنواره سی و پنجم جا ماند.