پیری زودرس سینمای ایران

به گزارش جام جم،سوال اینجاست که در سال‌های اخیر چند بازیگر جدید که شمایل ستاره بودن را داشته‌اند، توانستند پا به عرصه سینما بگذارند و آیا حضور اندک بازیگران جوان هشدار جدی برای سینمای ایران نیست؟ آیا حضور بازیگران میانسال در قالب نقش‌های جوان به مستندگونگی و واقع‌گرایی فیلم لطمه نمی‌زند؟ و اساسا تا چه زمان مردم می‌توانند بازیگران میانسال را در نقش جوان‌های تازه نفس باور کنند؟

جام‌جم در گفت‌وگو با سینماگران گزارشی را با هدف بررسی علت نداشتن جوان اول‌های سینما آماده کرده که در ادامه می‌خوانید.

لزوم ورود بازیگران خوب تلویزیون به سینما

مهرداد غفارزاده، نویسنده و کارگردان سینما که در سی‌امین دوره از جشنواره فیلم فجر، فیلم گیرنده‌اش توانست سیمرغ بلورین بهترین فیلم بخش نگاه نو را از آن خود کند، در گفت‌وگو با جام‌جم تصریح می‌کند: مردم زمانی فقط به خاطر نام بازیگران فیلمی را تماشا می‌کردند، اما اکنون این حالت کمرنگ‌تر شده، چون وقتی مردم می‌روند و سوپراستارهای مورد علاقه‌شان را در قالب فیلم‌هایی بی‌کیفیت و کم ارزش می‌بینند، اعتمادشان به آنها از بین می‌رود، اما قطعا پیرشدن سوپراستارهای سینما از دغدغه‌های جدی سینماست. از آن جهت که مثلا خود من وقتی شروع به ساخت فیلمی می‌کنم برای انتخاب بازیگری که به سن نقش فیلمم بخورد، دچار مشکل می‌شوم.

غفارزاده که این روزها فیلم دریا و ماهی پرنده را بر پرده سینماها دارد، ادامه می‌دهد: در دهه ۷۰ و ۸۰ معرفی جوان‌های بازیگر به سینما بدرستی انجام می‌گرفت. معمولا هم به این شکل بود که بازیگرانی که در چند کار تلویزیون می‌درخشیدند،‌ وارد سینما می‌شدند، اما حدود یک دهه است که این اتفاق نمی‌افتد! این در حالی است که حتی در سینمای هالیوود اگر قرار است بازیگری به صورت حرفه‌ای مطرح شود، باید ابتدا چند سریال موفق بازی کند.

او یادآور می‌شود: در تلویزیون،‌ قدرت ریسک‌پذیری بالاتر از سینماست، به این معنا که می‌توان از بازیگر ناشناخته هم در پروژه‌ها استفاده کرد و توانایی او را برای معرفی به فعالیت‌های جدی‌تر محک زد، اما در سینما معمولا تهیه‌کنندگان و کارگردانان کمتر ریسک می‌کنند که برای اولین بار از نابازیگری در کارشان استفاده کنند و ترجیح می‌دهند از بازیگری استفاده کنند که قبلا امتحانش را پس داده. آن هم به دلیل شرایط اقتصادی موجود در سینماست که کمتر اجازه ریسک به صاحبان کار می‌دهد.

غفارزاده در پایان خاطرنشان ساخت: چنانچه در وهله اول فیلم از فیلمنامه باکیفیت و ساختار درستی برخوردار باشد، تلفیق یک بازیگر شناخته شده و یک نابازیگر می‌تواند جوابگو باشد و سرمایه فیلم در گیشه برمی‌گردد.

ریسک عالی رسول صدرعاملی

محمد احمدی تهیه‌کننده و کارگردان سینما با تاکید بر این که پیرشدن سوپراستارهای سینما از معضلات اساسی سینماست، به جام‌جم می‌گوید: ما معمولا قبل از ساخت یک فیلم (چه در سمت تهیه‌کننده و چه کارگردان) سعی می‌کنیم بازیگری را انتخاب کنیم که سنش به طور تقریبی نزدیک به سن نقش باشد، چون نمی‌توان ریسک کرد و نقش یک جوان ۲۰ ساله را به یک سوپراستار ۴۰ ساله داد. مخاطب امروز رزومه یک سوپراستار را می‌داند و در صورت باور نکردن یک بازیگر در قالب یک نقش از فیلم استقبال نمی‌کند، ضمن این که اکثر بازیگران هم نقشی را که با خودشان اختلاف سنی فاحش داشته باشد، قبول نمی‌کنند. شاید در حد ۴-۵ سال اختلاف سن با گریم مشکل‌آفرین نشود، اما اطمینان داشته باشید ۱۰-۱۵ سال اختلاف سن گل درشت خواهد شد و خود بازیگر هم برای این که به اعتبارش لطمه نخورد،‌ آن را نمی‌پذیرد.

تهیه‌کننده دو ساعت بعد مهرآباد، من از سپیده صبح بیزارم و آزمایشگاه یادآور شد: ورود بازیگری جدید و تازه نفس به سینما منوط به ریسک‌پذیری بالای صاحبان کار است، کمااین که در بعضی موارد این ریسک‌پذیری نتایج عالی به دنبال داشته. مانند ریسکی که رسول صدرعاملی در آوردن ترانه علیدوستی به فیلم من ترانه ۱۵ سال دارم انجام داد.

سوپراستارهای دیروز؛ باندهای امروز

محمود گبرلو، منتقد و نویسنده سینما، سینمای ایران را فاقد سیستم‌پذیری اصولی تلقی می‌کند. او به جام‌جم می‌گوید: سینمای ما سیستم‌پذیر نیست، به این معنا که از یک نظم و انضباط مدیریتی (بخصوص در انتخاب بازیگر برای فیلم‌های سینمایی) تبعیت نمی‌کند و بیشتر تابع محافل خصوصی و جلسات دوستانه در این امر است. طبیعتا در این محافل، کسانی انتخاب می‌شوند که در حلقه دوستان و یاران باشند. به همین خاطر اجازه ورود جوان‌های بااستعداد و خلاق به این عرصه داده نمی‌شود.

این منتقد سینما ادامه داد: می‌توان گفت به دلیل نداشتن یک سیستم درست در انتخاب بازیگران مستعد و جوان به سینما، عده‌ای که در گذشته نقش جوان اول‌های سینما را بازی می‌کردند امروز تبدیل به یک باند یا محفل خصوصی شده‌اند و سعی می‌کنند دوستان و نزدیکانشان را در این حلقه وارد کنند که به نظرم این رفتار فسادبرانگیز است، چون از یک سو فقط باند یک گروه خاص در فیلم‌ها بازی می‌کنند و پول (دستمزد) صرفا بین آنها تقسیم می‌شود و از سوی دیگر قشری از علاقه‌مندان و تحصیلکردگان این رشته محفلی برای بروز استعداد خودشان پیدا نمی‌کنند. این آفتی است که کم‌کم به وجود شخصیت‌های کاذبی در سینما تبدیل می‌شود و ما با وجود این که می‌دانیم این شخصیت‌ها متناسب با نقش‌هایی که بازی می‌کنند نیستند، اما به اجبار آنها را می‌پذیریم زیرا درون سیستم سینما به صورت باندی و جمعی پذیرفته شده‌اند.

ستاره گی به وقت جوانی

لیلا حاتمی

لیلا حاتمی در ۲۴ سالگی نقش لیلا را در فیلمی به همین نام بازی کرد و البته پیش از این نقشی کوتاه در کمال‌الملک و دلشدگان بازی کرده بود. دو دهه از حضور رسمی لیلا حاتمی در سینما می‌گذرد و نشانه‌ها می‌گوید که حاتمی حالا حالاها در اوج خواهد ماند.

محمدرضا فروتن

فروتن سال ۱۳۷۳ و در ۲۶ سالگی با فیلم هدف وارد سینما شد. سه سال بعد مسعود کیمیایی او را به عنوان یکی از جوان‌های فیلم مرسدس انتخاب کرد. فروتن ۱۶ سال جوان اول بود و جالب آن که در ۴۵ سالگی همچنان با پیشنهادهایی از این جنس مواجه می‌شود.

هدیه تهرانی

او در ۲۴ سالگی بازیگری را تجربه کرد و بازی‌اش همزمان مورد توجه خاص و عام قرار گرفت. کمی بعد به سمت فیلم‌های تجاری کشیده شد و از قضا موقعیت او را به عنوان ستاره مستحکم‌تر کرد.

شهاب حسینی

فعالیت سینمایی شهاب حسینی سال ۱۳۸۰ با فیلم رخساره امیر قویدل کلید خورد. او در ۲۸ سالگی وارد سینما شد و آرام آرام رشد کرد که نمود ابتدایی‌اش را می‌توان در واکنش پنجم، سوپر استار و درباره الی دید.

ترانه علیدوستی

همان من ترانه ۱۵ سال دارم کافی بود تا ترانه علیدوستی ۱۸ ساله را وارد سینما کند. هنوز هم بعد از ۱۶ سال، نقش خانم‌های جوان سینما به او پیشنهاد می‌شود. اتفاقا ترانه علیدوستی مثال خوبی برای گزارش ماست که سینما نتوانست چهره‌هایی مثل او را کشف و وارد فیلم‌ها کند.

محمدرضا گلزار

محمدرضا گلزار، سال ۱۳۷۹ و با فیلم سام و نرگس به کارگردانی ایرج قادری وارد سینما شد و جالب این که هنوز فیلم‌های او گیشه دارند؛ حتی اگر تجاری نباشند. گلزار همچنان نقش جوان اول را بازی می‌کند و کارگردان‌ها برایش نقش جوان اول کنار می‌گذارند.

مهنازافشار

افشار در ۲۲ سالگی بازیگری در سینما را با فیلم دوستان به کارگردانی علی شاه‌حاتمی شروع کرد. آن زمان سخت‌پسندها، مهناز افشار را متهم به فیلم‌های ضعیف و تجاری می‌کردند، ولی در مقابل صف گیشه فیلم‌هایش طویل‌تر می‌شد.

بهرام رادان

رادان اولین فیلم سینمایی‌اش را در ۲۱ سالگی بازی کرد. اکران فیلم زرد، تاکیدی است بر این نکته که بهرام رادان حالاحالاها قرار است جوان اول بماند.

هانیه توسلی

در ۲۲ سالگی اولین نقش خود را در فیلم شام آخر بازی کرد و درخشید. هنوز هم بعد از این همه سال گاهی نقش‌های اول در نقش بازیگران جوان به هانیه توسلی پیشنهاد می‌شود.

حامد بهداد

حامد بهداد در ۲۷ سالگی و با فیلم آخر بازی وارد سینما شد.

او هنوز در صف اول بازیگری سینماست، طوری که مدتی کوتاه سراغ نقش‌هایی رفت که در تعریف جوان اول نمی‌گنجند، اما دوباره به مسیر قبل بازگشت.

نیکی کریمی

از اولین ستاره‌های زن سینمای ایران پس از انقلاب است. کریمی بعد از ۲۸ سال همچنان نقش اول بازی می‌کند و خیلی از نقش‌ها پایین‌تر از سن او هستند.