کیهان کلهر چگونه جایزه گِرمی را گرفت

بالاخره ایرانی ها توانستند در گروهی که برنده گرامافون طلایی شد حضور یافته و غیرمستقیم برنده گرمی شوند! در روزهایی که تب و تاب گرفتن اسکار دوم توسط اصغر فرهادی داغ بود، کیهان کلهر و گروه کاربلدش خیلی بی سر و صدا کاری کرد کارستان.

استاد که مدت هاست به عضویت گروه راه ابریشم به رهبری «یویوما» درآمده، با نواختن کمانچه رنگ و بویی ایرانی به این گروه بین المللی داده است.

کلهر در آلبوم عجیب «sing me home»  که برنده جایزه گرمی شده است، با کمانچه اش جادو می کند و یکی از ارکان اصلی گروه به حساب می آید. جادوی موسیقی کیهان کلهر باعث شده که اسم یک ایرانی برای اولین بار در میان برندگان جایزه گرمی قرار بگیرد. به این مناسبت، اهمیت این جایزه را بررسی کردیم و با کیوان ساکت در رابطه با جایگاه موسیقی ایرانی در جهان صحبت کردیم.

گفت  و گو با کیوان ساکت که خودش در عرصه موسیقی بین الملل حرف های زیادی برای گفتن دارد

ملیت هنرمندان تاثیرگذار است

کیوان ساکت یکی از استادان نوگرای موسیقی سنتی است که علاوه بر آهنگسازی و نوازندگی در دانشگاه های موسیقی تار و سه تار هم تدریس می کند. ساکت که نواختن تار را بدون استاد یاد گرفته است، توانسته چهارچوب های رایج موسیقی سنتی را بشکند و به موسیقی بین المللی نزدیک تر شود و در اجراهای بین المللی اش مخاطبان غیرفارسی زبان زیادی پیدا کند. با آقای ساکت در مورد جایگاه بین المللی کیهان کلهر و اهمیت برنده شدن جایزه گرمی صحبت کردیم.

آقای ساکت خبر برنده شدن جایزه گرمی توسط گروه راه ابریشم با حضور کیهان کلهر را شنیده اید؟

بله. آلبوم گروه Sill Road به سرپرستی «یویوما» جایزه گرمی را به دست آورد و من خیلی خوشحالم که یکی از هموطنانم در این گروه حضور دارد. برای اولین بار است که یک ایرانی توانسته جایزه گرمی را به دست بیاورد و باعث خوشحالی اهالی موسیقی شود.

چرا ما تا به امروز فقط دو بار نامزد گرمی شده بودیم و هیچ وقت نتوانسته بودیم جایزه بگیریم؟

من نمی دانم چه مناسباتی وجود دارد ولی به هر حال ملیت افراد هم می تواند در گرفتن جایزه نقش داشته باشد. به هر حال به نظر من همین که آقای کلهر توانسته عضو گروهی باشد که آقای «یویوما» سرپرست آن است و برنده جایزه شده جای فرخنده باش دارد به علاقه مندان موسیقی و همه ایرانی های علاقه مند به موسیقی.

فکر می کنید حضور در یک گروه موسیقی خارجی باعث این اتفاق شده و اگر  کیهان کلهر به صورت مستقل فعالیت می کرد، این اتفاق نمی افتاد؟

نمی دانم واقعا ولی تا به حال به صورت مستقل این اتفاق نیفتاده و اگر قرار بود جایزه مستقل بگیریم در این سال ها گرفته بودیم. این اتفاق می تواند راهی باشد برای باز شدن پای ایرانی ها به گرمی تا نشان دهند در این دنیای معاصر که موسیقی غرب بر پایه گفته های خودشان سال هاست به بن بست رسیده است و از این رو به موسیقی شرق رو آورده اند، موسیقی ایرانی چقدر می تواند تاثیرگذار باشد و چقدر می تواند مفاهیم عاطفی و انسانی موسیقی ایرانی برای مردم دنیا جالب باشد. این موسیقی می تواند یک جایگاه جهانی برای خودش پیدا کند؛ جایگاهی که شایسته فرهنگ کهن و موسیقی اصیل ما باشد.

الان موسیقی ما را در دنیا چه جایگاهی دارد؟

متاسفانه موسیقی ما را خیلی نمی شناسند. موسیقی کشورهایی در دنیا مطرح شده است که نهادها و متولیان فرهنگی به ویژه دولت های فرهنگی شان خیلی از موسیقی حمایت کرده اند. دولت و نهادهای فرهنگی ما آن طور که شایسته است از موسیقی حمایت نمی کنند و خیلی وقت ها اتفاقاتی که می افتد برای جامعه موسیقی ما خوشایند نیست. برای همین است که ایران نمی تواند مثل کشورهای آسیایی و سنتی دیگر در جهان مطرح شود. 

زمانی شما سفیر فرهنگی ایران در گفت و گوی تمدن ها بودید؛ اتفاقاتی از این دست چه تاثیری بر وجهه فرهنگی کشور در شناخته شدن موسیقی ما دارد؟

مسئله این است که وقتی چنین اتفاقاتی می افتد، هیچ گاه در مطبوعات خبرگزاری های رسمی کشور به صورت واقعی منعکس نمی شود. این ها باز هم به خاطر این است که متولیان فرهنگی حمایت شایسته ای از این مسئله نمی کنند. حمایت دولت می تواند در معرفی فرهنگ کشور خیلی مهم و تاثیرگذار باشد.

به این نکته اشاره کردید که ممکن است این اتفاق راهی را برای دیگر هنرمندان باز کند تا باز هم شاهد گرفتن جوایز ارزشمند جشنواره های موسیقی باشیم. برای این که گروه های جوان تر و آینده دارتر به این جایگاه برسند، چه پیشنهادی دارید؟

این رویداد می تواند برای هنرمندان ایرانی انگیزه ای شود و این که جامعه جهانی بیش از دولت خود ایران، فرهنگ و موسیقی ایران را ارج می نهد، بسیار مهم است. موسیقی ایرانی که یکی از مهم ترین بخش های فرهنگ ماست، مورد توجه غیرایرانی ها قرار می گیرد و باعث ایجاد دلگرمی می شود تا دیگر هنرمندان تلاش خود را بیشتر کنند تا بتوانیم فرهنگ ایران را بیش از پیش به جهان بشناسانیم.

از نظر شما مهم ترین ویژگی کیهان کلهر و موسیقی ای  که ارائه می کند، چیست که آن قدر مورد توجه جامعه جهانی موسیقی قرار می گیرد؟

فکر می کنم مهم ترین نکته این است که ایشان پا را از قالب های سنت و عادات گذشته فراتر نهاده است و این نکته مهم در موسیقی آقای کلهر است که اقبال عمومی نیز یافته است.

پس معتقدید که نباید در چهارچوب ها جا ماند و باید با ایجاد خلاقیت در موسیقی به جهانی شدن فکر کرد؟

الزاما هر قدمی که خارج چهارچوب برداشته شود، گامی هنری نیست. ممکن است حرکت جدیدی باشد ولی همیشه نمی شود واژه هنر را به آن اطلاق کرد. حرکت نو باید ویژگی های هنری داشته باشد و هنرمند نوگرا به گمان من با شناخت عمیق از سنت ها و کاربرد آن ها با نگاهی واقع گرایانه به نیازهای زمان می تواند دامن اندیشه و احساس را در قالبی متفاوت با گذشته بپروراند و این از اولین گام های نوپردازی بر پایه میراث معنوی هر جامعه است. 

گرمی چیست و چرا برای جوایزش سر و دست می شکنند؟

اندر اهمیت جهانی شدن

۵۸ سال پیش اهالی موسیقی تصمیمی گرفتند مراسم ویژه ای برای خودشان دست و پا کنند و همین طور به هم جایزه بدهند، البته ماجرا آن قدرها هم قضاقورتکی نیست. گرمی آن قدر مراسم مهمی است که به «اسکار موسیقی» معروف شده است و به نوعی معتبرترین جایزه موسیقی دنیا محسوب می شود. این مراسم که هر ساله به طور گردشی در دو شهر لس آنجلس و نیویورک برگزار می شود، در کنار جوایز موسیقی ملل و جوایز موسیقی آمریکا، امید آمال اهالی موسیقی به حساب می آید و آرزوی هر موزیسینی است که برنده یکی از این جوایز جهانی شود.

* گرامافون طلایی مراسم گرمی یک تندیس دست ساز است که توسط Billing Artworks ساخته شده است. برگزارکنندگان گرمی سال ۱۹۹۰ تندریس را نونوار کردند و برای استحکام بیشتر آن به جای سرب از یک آلیاژ محکم تر استفاده کردند.

* کیهان کلهر پنجاه و سه ساله نوازنده کرمانشاهی ای است که از دوازده سالگی ساز می زند. کلهر تنبور، سه تار و شاه کمان می نوازد ولی شاهکار نوازندگی اش در نواختن کمانچه است. استاد که در ۴۰ سال نوازندگی اش در بیش از ۲۵ آلبوم موسیقی حضور داشته، با اکثر بزرگان موسیقی کشور همکاری کرده و چند سالی است که کلهر همکاری اش را با نوازندگان و گروه های موسیقی بین المللی شروع کرده است.

کیهان کلهر که از سال ۷۱ در کنسرت گروه «دستان» و ایرج بسطامی ساز زده است، با محمدرضا شجریان، شهرام ناظری، علیرضا افتخاری و علی اکبر مرادی در داخل کشور همکاری کرده است اما اقناع نشد و برای نمایش ویژه تری از هنرنمایی اش به هنرمندان داخلی بسنده نکرد. کلهر در این سال ها با هنرمندان بزرگی همچون اردال ارزنجان از ترکیه، شجاعت حسین خان از هند، یویوما از چین، ژائو ژیپینگ از ژاپن و عالیم قاسمف از جمهوری آذربایجان همکاری داشته و کنسرت های باشکوهی برگزار کرده است.

استاد تمایل زیادی دارد که گروه راه ابریشم در ایران هم کنسرت برگزار کند ولی هزینه های بالای این کنسرت ها نیازمند حمایت های دولتی است و نمی شود با بلیت فروشی های مرسوم، هزینه های کنسرت را تامین کرد.

* برنده شدن گروه راه ابریشم با حضور کیهان کلهر در مراسم گرمی از این جهت اهمیت دارد که تا به حال هیچ ایرانی ای نتوانسته حتی به صورت گروهی برنده این جایزه شود. در ۵۸ سال برگزاری مراسم «گرمی» تنها محمدرضا شجریان، حسین علیزاده و کیهان کلهر بودند که به خاطر آلبوم های «فریاد» و «بی تو به سر نمی شود» نامزد دریافت گرامافون طلایی شدند ولی هر دو بار دست خالی از جشنواره برگشتند و تقریبا کسی به گرفتن جایزه گرمی توسط ایرانی ها امیدوار نبود ولی خوشبختانه امسال طلسم جایزه نگرفتن شکسته شد و کلهر با گروه موسیقی راه ابریشم، برنده معتبرترین جایزه موسیقی جهان شد.