امسال در کنار چهار آهنگساز برجسته نامزد اسکار که شهرتی بین‌المللی در ساخت موسیقی فیلم دارند، نام «جانی گرین‌وود» هم آمده؛ یکی از اعضای گروه موسیقی مشهور ریدیوهد (کله رادیویی) که به آهنگ‌سازی برای فیلم هم می‌پردازد. او امسال برای ساخت موسیقی فیلم جدید پل توماس اندرسون، «رشته خیال» نامزد دریافت جایزه اسکار شده. این نوازنده ۴۶ ساله، پیش‌تر موسیقی سه فیلم دیگر اندرسون،«خون به پا میشود» (۲۰۰۷)، «مرشد» (۲۰۱۲) و «خباثت ذاتی» (۲۰۱۴) را ساخته بود و این سومین همکاری مشترک این‌دو است که منجر به نخستین نامزدی او برای دریافت جایزه اسکار شده است. به این بهانه ورایتی با این موسیقیدان گفت‌وگو کرده است.
این چهارمین همکاری شما با پل توماس اندرسون است. او چه زمانی به سراغ شما آمد و چه نظری درباره موسیقی فیلم «رشته خیال» داشت؟
البته پنجمین همکاری ماست. معمولا مستند «جانان» را فراموش می‌کنند، فیلمی مستند که اندرسون درباره ضبط آلبوم من در کشور هند ساخت. او حدودا یک‌سال پیش با من تماس گرفت و صحبت‌مان بیشتر حول‌وحوش موسیقی‌های محبوب دهه ۱۹۵۰ (زمان رخداد وقایع فیلم) بود، اینکه در آن دوره مردم چه گوش می‌کردند. در کنارش درباره موسیقی و فضای صوتی خود فیلم هم حرف می‌زدیم. آثار «نلسون ریدل» و اجراهای «گلن گولد» از آثار باخ مهمترین خاستگاه‌های موسیقی این فیلم بودند.
من به یک جریان در موسیقی جز دهه ۱۹۵۰ خیلی علاقه دارم، تکنیکی در آن زمان باب بود که با سیم‌های قطورتر ساز روی قطعات کار می‌کردند؛ بن وبستر در‌این‌زمینه واقعا خوب بود. او بیش از آنکه به نوازندگان فکر کند، بیشتر به سازها و امکانات‌شان می‌اندیشید. در عین‌حال به موسیقی کلاسیک هم توجه داشتم، چون در دهه ۱۹۵۰ هنوز طیف وسیعی از مردم به این موسیقی علاقه‌مند بودند.
موسیقی چه‌چیزی باید به فیلم اضافه می‌کرد؟ شخصیت رینولدز (با بازی دنیل دی لوییز) واقعا یک شخصیت رمانتیک نیست ولی درگیر یک رابطه عاشقانه میشود. پرداخت این شخصیت به چه عناصری در موسیقی نیاز داشت؟
در مورد رینولدز من به این موضوع فکر کردم که او اگر به موسیقی گوش کند، چه موسیقی‌ای را انتخاب خواهد کرد؟ به نظر من اجراهای گلن گولد احتمالا انتخاب خوبی برای او بود.
شک دارم که او به سراغ جز می‌رفت، به‌این‌ترتیب درحالی‌که من به یک موسیقی رمانتیک برای فضای صوتی فیلم فکر می‌کردم، در عین‌حال این موسیقی به اندازه کافی می‌توانست وجه غیررمانتیک او را نمایش دهد. پس موسیقی فیلم چیزی مابین این دو شکل موسیقی کاملا متضاد بود. من به شخصه از ور رفتن با موسیقی باروک لذت می‌برم و این یکی از معدود چیزهایی است که در مدرسه آموختم. در ضمن کارگردان مدام به داستان‌های خون‌آشامی اشاره می‌کرد، به اینکه یک دختر تنها وارد کاخ هیولا میشود. این بخش نیاز به اضافه کردن صداهای سیاه‌تری داشت.
بیشتر موسیقی فیلم را با سازهای زهی و پیانو نوشته‌اید، چرا فکر کردید که ترکیب این دو ساز برای موسیقی فیلم مناسب است؟
این بخش از بن وبستر به فیلم اضافه شد؛ قطعات جز که پیانو در کنار تعداد زیادی ساز زهی می‌نوازد. این موسیقی به من کمک می‌کرد تا از پیانو به‌عنوان سازی استفاده کنم که دو بخش رمانتیک و جدی موسیقی را به هم وصل می‌کرد.
به نظر می‌رسد که ترجیح می‌دادید از ارکستر کوچکی استفاده کنید، یک پیانو در کنار یک ارکستر زهی مجلسی. چرا به‌نظرتان تعداد محدودتر ساز بهتر از یک ارکستر بزرگ فضای صوتی فیلم را می‌ساخت؟
نوازندگان کمتر (مثل تعداد بازیگر کمتر) چیزی شبیه به نماهای بسته است. منظورم از نظر بصری نیست، بلکه منظورم این است که تعداد کمتر بازیگران یا نوازنده تمرکز شما را روی مرکز قاب و قصه بیشتر می‌کنند و باعث میشود تا شما مستقیما با شخصیت‌ها احساس نزدیکی کنید. معمولا یک ارکستر بزرگ برای صحنه‌های باشکوه و شلوغ بهتر است و کمک می‌کند تا عظمت صحنه به‌چشم بیاید. می‌دانم که صحبت‌کردن و قیاس موسیقی و فیلم معمولا غلط‌انداز است ولی چاره‌ای جز این نداشتم که این دو را مقایسه کنم.
آیا این فیلم شباهتی با دیگر فیلم‌های اندرسون داشت؟ آیا همکاری‌های پیشین شما با هم، کمکی برای نوشتن موسیقی این فیلم کرد؟
عشق این فیلم کاملا بی‌ریا است. پس موسیقی هم به‌تبع باید همین مسیر را طی می‌کرد ولی به شرطی که دچار ابتذال نشود و از‌سوی‌دیگر، فاقد هر نوع کنایه باشد. رسیدن به این نوع موسیقی و این سوال که چگونه باید به آن رسید زمان زیادی از من برد، پس باید اعتراف کنم که کار بسیار مشکلی بود.
بزرگ‌ترین ارکستری که برای ضبط موسیقی مورد استفاده قرار دادید شامل چند نفر می‌شد؟
شامل ۶ نوازنده زهی و هشت نوازنده سازهای باس. من شیفته قطعات باروکی هستم که در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ ضبط شده‌اند، بدون ارکسترهای بزرگ که با احساس زیاد قطعات باخ و ویوالدی را ضبط می‌کردند. این قطعات بسیار زنده هستند چون از ابتدا می‌دانستند که قرار نیست این قطعات با ارکستر بزرگ اجرا شود.
- 10
- 3
