کیوان ساکت: دست لابی‌گران باید از جشنواره موسیقی فجر کوتاه شود

دی ماه سال گذشته جمعی از منتقدان جشنواره موسیقی فجر، در نامه‌ای به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اعتراض خود را نسبت به تصویب نشدن اساسنامه این جشنواره اعلام کردند. حالا بعد از گذشت ۶ ماه دفتر موسیقی آیین‌نامه جشنواره موسیقی فجر را منتشر کرده است. اما آیا این اساسنامه نظر منتقدان را تامین کرده است؟

سی و سه دوره از برگزاری جشنواره موسیقی فجر گذشته است، اما هنوز فعالیت آن در چارچوب هیچ اساسنامه‌ای انجام نمی‌شود.

در طول این سال‌ها تدوین اساسنامه اصلی‌ترین خواسته منتقدان این جشنواره بود که البته تا پایان جشنواره موسیقی فجر سال ۹۶ باز هم محقق نشده بود. اما شنبه دفتر موسیقی اعلام کرد که آیین‌نامه برگزاری جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر که با نظر کارشناسان و هنرمندان موسیقی و کارشناسان حقوقی تدوین شده است به امضای وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی رسید. 

کوتاه شدن دست لابی‌گران

برگزاری یک جشنواره آن هم در ابعاد بین‌المللی بدون داشتن هیچ‌گونه اساسنامه‌ای بسیار عجیب بود و شائبه‌های فراوانی را در خصوص نحوه انتخاب، چگونگی مصرف بودجه و .... به وجود می‌آورد. گرچه تدوین اساسنامه فی‌النفسه اتفاق خوبی است اما آیا این آیین‌نامه توانسته نظر منتقدان را تامین کند؟ کیوان ساکت، نوازنده تار و سه‌تار، نویسنده و مدرس دانشگاه که یکی از همین منتقدان است درباره این اساسنامه به «ابتکار» می‌گوید: آیین‌نامه‌ای که نوشته شده، تقریبا همه آنچه که ما منتقدان جشنواره موسیقی فجر می‌خواستیم، در برگرفته است.

در حقیقت این آیین‌نامه همان‌چیزی است که ما می‌خواستیم انجام شود اما آنچه که اهمیت بیشتری دارد این است که چقدر این اساسنامه اجرایی می‌شود و تا چه اندازه به مفاد آن عمل می‌کنند. باید دید دانشگاهیان و شورایی که از دانشگاه‌ها و همچنین کسانی که از سوی خانه موسیقی و وزارت ارشاد معرفی می‏شوند چگونه هستند. آیا باز هم همان لابی‌های گذشته وجود خواهد داشت؟ آیا باز همان کسانی که باعث تباهی جشنواره شده‌اند، دوباره در این شوراها راه خواهند یافت یا نه. باید ببینیم این آیین‌نامه تا چه اندازه می‌تواند به درست اجرا شدن این جشنواره کمک کند.

این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: شورایی که باید در خصوص این جشنواره تشکیل شود، باید متشکل از افراد بی‌طرفی باشند که تنها به موسیقی بیندیشند نه کسانی که بخواهند لابی‌گری کنند.

آیا این بار اجرایی خواهد شد؟

ساکت درباره روند تدوین این آیین‌نامه می‌گوید: جشنواره موسیقی فجر اصلا آیین‌نامه نداشت. در دو سه سال اخیر که انتقاداتی به جشنواره وارد شد و اختلافات مالی و اتفاقات نامبارک پیش آمد و سوءمدیریت‌ها پیش آمد، یکی از نکاتی که مطرح شد این بود که جشنواره‌ای با این ابعاد هیچ آیین‌نامه‌ای نداشت. حالا با اصرار ما و گروه منتقدان که ما بودیم، یک آیین‌نامه ابتدایی از سوی دفتر موسیقی تدوین شد، آن زمان آقای طالبی مدیر دفتر موسیقی بود. ما آیین‌نامه را مطالعه کردیم و مواردی را به آن اضافه کردیم و آیین‌نامه جدیدی پس از چند ماه تدوین شد که از طریق آقای طالبی به آقای مرادخانی داده شد.

ظاهرا آقای مرادخانی هم آن را امضا کردند ولی این آیین‌نامه برای اجرا ابلاغ نشد. چون اگر ابلاغ می‌شد قاعدتا دبیر جشنواره تغییر پیدا می‌کرد. او همچنین افزود: دوباره این آیین‌نامه را بررسی کردیم و مواردی اصلاح شد. آنچه که امروز مشاهده می‌کنید، آیین‌نامه‌ای است که به امضای وزیر ارشاد رسیده و ما امیدواریم آن را ابلاغ کنند. یعنی بعد از بیش از سی سال جشنواره موسیقی فجر دارای آیین‌نامه‌ای شد که بر اساس آن چگونگی تعیین دبیر و شورایی که بر جشنواره نظارت می‌کند مشخص می‌شود. مهمترین خواسته ما که هنوز هم می‌خواهیم این بود که تمام مسائل مالی جشنواره بسیار شفاف در رسانه‌های عمومی اعلام شود، البته این موضوع در این آیین‌نامه لحاظ شده است. ما حتی می‌خواهیم مسائل مالی جشنواره‌های پیشین، پرداخت‌ها و مسائل مالی هم به صورت شفاف و با ارائه مدرک و دلیل به نظر مردم برسند.

هیچ قانونی برای همیشه جامعیت ندارد

ساکت در پاسخ به این سوال که آیا این اساسنامه به اندازه کافی جامع هست یا باز هم نیاز به تعدیل و اصلاح دارد، می‌گوید: هیچ آیین‌نامه و قانونی برای تمام دوره‌های زمانی جامعیت ندارد. بلکه در هر دوره و با گذشت زمان و پیش آمدن مسائل جدیدتر، احتمالا باید بندهایی از این آیین‌نامه تغییر کند. هیچ قانون و آیین‌نامه‌‌ای را نمی‌توان دستور‌العملی برای تمام دوره‌ها دانست. به طور طبیعی در این آیین‌نامه انواع موسیقی در نظر گرفته شده است، اما ممکن است در کشور مسائلی پیش بیاید که یک نوع موسیقی برای اجرا در جشنواره موسیقی فجر ضرورتی نداشته باشد، آن زمان باید این آیین‌نامه تغییر کند. ممکن است یکی از مراکز یا مراجعی که باید افراد را ارزیابی کنند در نهادهای دیگر حل شوند. بنابراین آن زمان بودن این موضوع در آیین‌نامه دیگر محلی از اعراب نخواهد داشت.

او ادامه می‌دهد: تا آنجایی که من آیین‌نامه را مطالعه کردم، نظر منتقدان تامین شده است اما همان طور که گفتم این آیین‌نامه باید اجرا شود، وگرنه فایده‌ای نخواهد داشت.

بزرگان موسیقی بازمی‌گردند؟

چندین سال است که بزرگان موسیقی کشور به دلیل انتقاداتی که به جشنواره موسیقی فجر وارد بوده است در آن شرکت نمی‌کنند. آیا با اجرایی شدن آیین‌نامه جدید این افراد به این جشنواره باز خواهند گشت؟ ساکت می‌گوید: تمام اعتبار جشنواره موسیقی فجر، حضور بزرگان موسیقی است. این جشنواره بدون این بزرگان بی‌معنا است و با نبود آنها یک جشنواره کوچک محلی خواهد بود. شکل اجرایی شدن آیین‌نامه و افرادی که برای شورای ارزیابی و نظارت برگزیده می‌شوند نشان‌دهنده این است که آیا باز همان لابی‌های سابق و ارتباطات نادرست سال‌های پیش حاکم خواهد بود یا نه و اینکه آیا جشنواره موسیقی فجر می‌تواند مستقل از هر گونه دسته‌بندی به فعالیت خود ادامه دهد یا خیر. باید امیدوار بود که چهره‌های سرشناس در این جشنواره باز هم شرکت کنند.

فراخوان به جای انتخاب

یکی از مهمترین انتقادات به جشنواره موسیقی فجر انتخابی بودن شرکت‌کنندگان بود، اما بر طبق یکی از بندهای آیین‌نامه مطرح شده از این برای شرکت در این جشنواره فراخوان داده خواهد شد. آیا این اقدام در جهت کشف استعدادهای جوان گام موثری خواهد بود؟ ساکت می‌گوید: جشنواره‌های پیشین انتخابی بود، به همین دلیل ممکن بود بسیاری از افراد، چهره‌های جوان و ناآشنا که ممکن است در میان آنها استعدادهای بسیار خوبی هم یافت شود،

هرگز مجالی برای معرفی خود نداشته باشند. فراخوان دادن به این معنا است که تمام کسانی که مایل هستند در این جشنواره شرکت کنند، آثار خود را ارسال کنند تا آثارشان توسط یک شورای عادل و متخصص، به دور از هر گونه دسته‌بندی بررسی شود و در صورتی که برای شرکت در جشنواره واجد شرایط تشخیص داده شود، امکان حضور پیدا کنند. به نظر من این بند یکی از مهمترین و رو به جلوترین بندهای این آیین‌نامه خواهد بود، البته اگر این آیین‌نامه شکل اجرایی پیدا کند و برای اجرا ابلاغ شود.