وقتی پای سینما به تلویزیون باز می شود!

در این میان در کنار تمام راه هایی که وجود دارد، گاهی دیده می شود که یک سریال و داستان موجود در آن به شکل خلاصه تری در قالب یک فیلم سینمایی متجلی می شود و یا در سریال ها اتفاقاتی مثل جایگزینی طنز موقعیت به جای طنز کلامی یا عکس این اتفاق رخ می دهد.

به طور کلی راه های زیادی در این حوزه وجود دارد، اما یکی از مواردی که این روزها نمونه آن در شبکه خانگی در حال وقوع است، ساخت سریال بر اساس یک فیلم سینمایی است، منظور از این شیوه اقتباس یا الگو گرفتن از یک فیلم یا داستان نیست، بلکه تبدیل یک فیلم سینمایی با همان فضایی که دارد به یک سریال است.

در این اتفاق که مدتی است نمونه آن برای فیلم آشوب رخ داده است، یک فیلم با در نظر گرفتن المان های لازم برای تبدیل به یک اثر چندین قسمتی، به سریال مبدل می شود.

در این میان مسئله ای که جای بحث دارد، پتانسیلی است که هر قصه و فیلمنامه برای تبدیل به یک سریال دارد، در واقع فیلمنامه در این جا عاملی است که تعیین می کند، آن فیلم قابلیت این تبدیل را دارد یا خیر. اما این که هر سینمایی باید دارای چه فاکتورهایی باشد تا بتوان از آن سریال چند قسمتی ساخت، جزو موضوعاتی است که جای بررسی دارد، چرا که در صورت عدم تشخیص صحیح نه تنها هزینه هایی که صرف ساخت سریال می شود برباد می رود، بلکه مخاطب هم دلسرد شده و کار را پس می زند، از همین رو انتخاب صحیح برای این اتفاق جزو اصلی ترین فاکتورهایی است که وجود دارد.

اما به غیر از بحث انتخاب اثر برخی از صاحب نظران معتقد اند که تبدیل سینمایی به سریال فرصتی است تا به فیلم هایی که روی پرده آن طور که باید دیده نشده اند، پرداخت گسترده تری داشت؛ چرا که در فضای امروز سینمای ما کم وبیش پیش می آید که به دلیل اکران نامناسب، برخی فیلم ها قربانی شده و دیده نشوند. در کنار این مسئله این تبدیل اگر به درستی اتفاق بیفتد، می تواند دنیای جعبه جادویی را هم زنده کند و کمکی باشد تا تلویزیون هم فضای جدیدی را تجربه کند.

با این حال جادادن جوی که در اغلب فیلم های سینمایی وجود دارد، در تلویزیون، به واسطه چارچوب ها و ممیزی های بسیاری که وجود دارد، کار ساده ای نیست، و این مسئله نیز جزو دشواری های کار است.

در ادامه صحبت های فعالان این حوزه را که تجربه فعالیت در ۲ مدیوم تلویزیون و سینما را دارند را پیرامون این اتفاق و تبدیل فیلم های سینمایی، کم و کیف و شرایط آن ها را می خوانید:

مسعود ده نمکی:زبان تلویزیون با سینما فرق می کند

مسعود ده نمکی، کارگردان فیلم های اخراجی ها، رسوایی، سریال معراجی ها و …. که تجربه ساخت فیلم ها و سریال های دنباله دار را دارد، در گفت و گو با بانی فیلم، در خصوص ساخت سریال برای فیلم های سینمایی، بیان کرد: اگر قرار باشد تا فیلمی تبدیل به سریال شود، طبیعتا دوباره باید ساخته شود، در این میان گاهی بعضی از فیلم ها هستند که زمان آن ها از حد معمول بیشتر است، به همین دلیل در قالب چند قسمت فیلمبرداری می شوند و به شکل مینی سریال درمی آیند، اتفاق دیگری هم در این حوزه وجود دارد وآن این است که برخی فیلم ها به شکل سریال ساخته می شوند و بعد به شکل سینمایی در می آیند. همه این ها با هم تفاوت دارند و فرم قصه و شیوه ساخت آن است که تعیین کننده اند.

وی ادامه داد: اگر سینما بخواهد وارد تلویزیون شود، چند حالت وجود دارد، یکی این که آن فیلم قابلیتش را داشته و آن قدر جذاب است که می تواند به سریال طولانی مدت تبدیل شود و یا گاه پیش می آید که طبق هدفی از پیش تعیین شده با عنوان فیلم سینمایی، تایم بالایی را در نظر می گیرند تا بخش هایی از آن را به شکل سریال درآورند. این اتفاق گاهی به دلیل ناشی گری و ندانم کاری رخ می دهد و باعث می شود که یک فیلم سینمایی بیشتر از زمان معمول طول بکشد. حالت دیگری هم وجو دارد که در آن از یک سریال چند قسمتی، یک فیلم سینمایی در می آورند، در چنین مواردی به طور قطع باید المان های لازم برای شکل گیری یک فیلم سینمایی در نظر گرفته شود تا آن فیلم موفق شود، همچنین این اتفاق باعث می شود که مخاطبان تلویزیونی آن کار به سینمایی تولید شده از آن هم جذب شوند.

این کارگردان اضافه کرد: برای عکس این رخداد، یعنی تبدیل فیلم سینمایی به سریال هم لازم است تا آن فیلم آن قدر ماجرا و جذابیت داشته باشد که بشود آن را در سریال چند قسمتی به تصویر کشید. به هر حال آدم های سینما و تلویزیون ما فاصله چندانی با هم ندارند و خیلی از آن ها مشترک هستند، به همین دلیل گاهی ایده هایی در فیلم ها وجود دارند که می شود بیشتر از ۹۰ دقیقه به آن پرداخت، در این شرایط می توان آن را بازنویسی کرد و بر اساس نرم ها و استانداردهای تلویزیون به سراغ ساخت آن رفت.

ده نمکی با اشاره به پیامدی که ساخت چنین آثاری می تواند، داشته باشند، گفت: تبدیل این ۲ حوزه به یکدیگر می تواند باعث کمک به یکدیگر نیز باشد، چرا که گاهی پیش می آید که در تلویزیون به ایده ای سطحی پرداخته می شود و در سینما که کار می شود، به آن دقیق و عمیق تر نگاه می شود. عکس این اتفاق هم وجود دارد، یعنی در بعضی موارد هستند فیلم هایی که با تبدیل آن ها به سریال می توان به داستان آن بیشتر دامن زد و مخاطبان گسترده ای را جذب کند، از همین رو این تعامل می تواند وجود داشته باشد.

او یادآور شد: در عین امکان ایت اتفاق، تجربه نشان داده است که تلویزیون زیان تفصیلی دارد و زبان سینما اغلب بر اساس اجمال است، به همین دلیل باید فاصله بین این ۲ همیشه در نظر گرفته شود. در این فضا اگر داستانی وجود داشته باشد که قابلیت و کشش طولانی شدن را داشته باشد، می توان به سراغ آن رفت و سریالی را شکل داد که مخاطب هم آن را بپسندد ولی در غیر این صورت این تبدیل نه تنها درست نیست، بلکه در نهایت جذابیتی هم نخواهد داشت، چون مطالب و حرف های مورد نظر در تفصیل سریال، پیش از آن به شکل اجمالی در سینمایی که ادامه آن ساخته شده، بیان شده است و دیگر جای کار ندارد.

کاظم راست گفتار:تبدیل فیلم به سریال، لازمه سینمای امروز است

کاظم راست گفتار، کارگردان و فیلمنامه نویسی که آثاری چون نقاب، داماد خوش قدم، چک و … را در کارنامه کاری خود دارد، از جمله افرادی است که به تازگی فیلم سینمایی خود را با عنوان «آشوب» که چندی پیش به روی پرده رفته بود را به یک مینی سریال تبدیل کرده است.

وی در گفت و گو با بانی فیلم درباره این اتفاق و در کل ویژگی هایی که موجب می شود تا یک سینمایی قابلیت تبدیل به سریال را داشته باشد، بیان کرد: در درجه اول تمام موارد به قصه و فیلمنامه ای برمی گردد که برای هر کاری وجود دارد. گاهی اتفاق می افتد که فیلمنامه جای کار دارد و پرداخت به آن در ۹۰ دقیقه کافی نیست، به همین دلیل وقتی قصه ای کشش این را دارد که در بیش از زمان طبیعی یک فیلم سینمایی که در ایران عموما زیر ۱۰۰ دقیقه است، ساخته شود؛ تبدیل آن به سریال گزینه خوبی است. ضمن این که به طور کلی در یکی و ۲ سال اخیر سینمای ایران به ناحق به سیرک تبدیل شده است و ما دیگر سینما به معنای واقعی آن را نداریم، چرا که آن سینمایی که مردم به تماشایشان می نشینند، بیشتر به جایی شبیه است که چندنفر به دلقک بازی می پردازند و مردم تنها می خندند، یعنی حتی کمدی هم وجود ندارد، به همین دلیل فیلم هایی که حرفی برای گفتن دارند، جدی هستند و جنبه خنده دار دلقکی ندارند، در بهترین حالت هم در سینمای ما موفق نیستند و فروش آن ها در قیاس با هزینه تولید یک فیلم که در این روزها بالغ بر۲ میلیارد تومان است، مبلغ قابل توجهی نیست، به عنوان مثال یک فیلم در سینما با توجه به هزینه ای که برای آن شده، اگر ۷ میلیارد تومان بفروشد،تنها به پول خودش رسیده و هیچ سوی در این بین حاصل نمی شود. حال در این میان با نگاهی به جدول اکران می بینیم که در طول ۱ سال از بین مثلا ۱۲۰ فیلمی که نمایش داده می شود، ۵ تای آن ها به این رقم نمی رسند و ۱۱۵ فیلم ورشکسته شده و به لحاظ اقتصادی ضرر هنگفتی را متحمل می شوند.

وی در ادامه با اشاره به ساخت سریال برای این دست تولیدات گفت: در این شرایط خوب است که برای فیلم هایی که ساخته می شود، گزینه ای با عنوان سریال در نظر گرفته شود، چرا که پای مافیای اکران چندان به این حوزه و فضاها مثل شبکه نمایش خانگی باز نشده است و این شبکه نسبتأ سالم تر است.

راست گفتار اضافه کرد: به طور کلی ساخت سریال فیلم های موجود برای آثاری که فیلمنامه قابل پرداخت در این حوزه را دارند و در سینما ورشکسته شده اند، فرصت خوبی است که به وسیله آن هم بینندگان بیشتری را به خود جلب می کند و هم از نظر مالی کمکی برای سازندگان شوند.

او همچنین درباره ساخت این دست سریال ها برای تلویزیون بیان کرد: در تلویزیون به دلیل مقررات خاصی که در آن حاکم است و چارچوب ها و قوانینی که برای ساخت و نمایش آثار دارد، معمولا فیلم ها و فضای موجود در سینما را کمتر برای نمایش و پرداخت انتخاب می کنند و در واقع فیلم های کمی هستند که مجاز به پخش د ر تلویزیون اند. چرا که به عنون مثال حجاب های باید ۱۰۰ درصد کامل باشد یا نمی توان ساز را در این رسانه نشان داد و موارد دیگری که مسیر داستانی را نیز تحت الشعاع قرار می دهد. در اصل این ممیزی ها گاه منجر به تغییر فیلمنامه می شوند و در این شرایط مجموعه تولید شده دیگر شامل محتوای آن فیلم نیست.

راست گفتار عنوان کرد: باوجود این شرایط بازهم امکان تبدیل فیلم به سریال در تلویزیون نیز وجود دارد، منتهی این اتفاق در صورتی رخ می دهد که حداقل در سریال آن موازین و چارچوب هایی که باید رعایت شود و فیلم هم در کل مناسب این فضا باشد. در این زمان تلویزیون هم از وقوع چنین رخدادی بدش نمی آیدو حاضر است که برای تولید و پخش آن هزینه کند. حال این که آن سریال با وجود اوضاع تلویزیون چه قدر بیننده دارد مسئله ای است که چندان قابل پیشبینی نیست و نمی توان از آن گفت.

وی در پایان با اشاره به فیلم و سریال آشوب که این روزها در حال توزیع است، یادآور شد: من امیدوار هستم حرکتی که ما درباره این فیلم کردیم، بیشتر جا بیفتد و شاید این اتفاق بابی باشد برای ورود دیگران به این حوزه، همچنین تلویزیون هم با رفتن به سراغ ساخت سریال فیلم های سینمایی داستان ها و فضای جدیدی را تجربه می کند، اتفاقی که می تواند مخاطب را هم جذب کند. در کنار این ها همان طور که اشاره شد، تبدیل فیلم به سریال کمک بزرگی برای فیلم هایی است که با وجود پتانسیلی که دارند، به جهت شرایط نامناسب اکران آن طور که باید دیده نشده اند، مثلا برای فیم آشوب، که در ماه رمضان و با کمترین تعداد سالن اکران شد، در حال حاضر سریال آن با استقبال مواجه شد و مردم بیشتری آن را دیدند.