به گزارش ایسنا، این بخشی از صحبت‌های دکتر احسان شمسی‌کوشکی - مشاور رییس کل سازمان نظام پزشکی در حوزه اخلاق پزشکی، معتقد است که آشکارسازی خطاهای احتمالی از سوی پزشکان، بهترین استراتژی برای ایجاد اعتماد متقابل و حتی کاهش میزان شکایت از اقدامات پزشکی است.
او خدشه‌دار شدن اعتماد مردم نسبت به جامعه پزشکی را ناشی از فرصت‌های از دست رفته‌ای مانند بررسی پرونده مرحوم عباس کیارستمی - هنرمند بنام کشورمان می‌داند و معتقد است که می‌شد در این پرونده بهتر عمل کرد و به مردم توضیح داد، آن هم وقتی که صاحب این اطلاعات راضی به گفتن آنهاست.
مشروح گفت‌وگوی دکتر احسان شمسی‌کوشکی - مشاور رییس کل سازمان نظام پزشکی در حوزه اخلاق پزشکی با ایسنا را درباره بحث خطاهای پزشکی و پرونده مرحوم کیارستمی، در ادامه می‌خوانید:
شمسی‌کوشکی درباره بحث قصور پزشکی و نحوه پرداختن رسانه‌ها به این موضوع، گفت: به نظر من رسانه‌ها باید کارشان را در زمینه ارائه واقعیات انجام دهند. سیستم پزشکی در تعاملی بین جامعه پزشکی، وزارت بهداشت، نظام پزشکی و رسانه‌ها قرار دارد که نتیجه این تعامل، ارتقای سلامت مردم خواهد بود. بنابراین من جزو آن دسته‌ای نیستم که بگویم رسانه‌ها نباید به بحث خطاها یا قصورهای پزشکی بپردازند، بلکه رسانه‌ها باید به این موضوع به شکل دقیق و درست بپردازند و در عین حال چهارچوب‌های اخلاق رسانه را در این میان با حساسیت دنبال کنند.
جعبه سیاه خطای پزشکی
وی با بیان اینکه خطای پزشکی موضوعی بسیار پیچیده است، افزود: زمانیکه هواپیمایی با کوه برخورد می‌کند، چندین ماه طول می‌کشد تا جعبه سیاه آن را بررسی و علت سقوط را اعلام کنند. خطاهای پزشکی هم از لحاظ پیچیدگی همینطور است و حتی گاهی موضوع پیچیده‌تر هم می‌شود. بنابراین به جز متخصصین همان رشته و افراد با تجربه، هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید که یک مساله‌ای، خطای پزشکی بوده است یا خیر؛ چراکه موضوع در این حوزه بسیار پیچیده است.
بنابراین قضاوت درباره اینکه یک اقدام درمانی خطای پزشکی بوده است یا خیر، کار بسیار دشواری است و نهادهای کارشناسی مانند نظام پزشکی و کارشناسان رسمی دادگستری و پزشکی قانونی باید به این موضوع بپردازند. از طرفی باید توجه کرد که هیچ دو بیماری مانند هم نیستند و هیچ‌یک از مداخلات پزشکی نیز شبیه به یکدیگر نیستند؛ چراکه بیمار، یک انسان است و انسان هم بسیار پیچیده. بنابراین مجددا تاکید می‌کنم که اظهارنظر درباره خطای پزشکی کار بسیار سخت و پیچیده‌ای است.
اظهارنظرهای نظام پزشکی منصفانه است؟
وی ادامه داد: نکته دیگر این است که نهادهای بررسی‌کننده این موضوع باید در مردم اطمینان ایجاد کنند. یعنی مردم مطمئن باشند که اگر نظام پزشکی درباره یک پرونده اظهارنظری کرد، این اظهارنظر منصفانه‌ترین اظهارنظر است که البته اغلب هم همینطور است.
فرصت‌های از دست رفته پزشکان...
شمسی‌کوشکی افزود: البته به نظر می‌رسد ما از فرصت‌هایی که در این زمینه و برای ایجاد این اعتماد داشته‌ایم، به خوبی استفاده نکرده‌ایم. به عنوان مثال یکی از این پرونده‌ها، پرونده کارگردان کشورمان مرحوم آقای کیارستمی بود. البته به زعم من چه آقای کیارستمی، چه مقامات و افراد شاخص و چه افراد معمولی جامعه، هر کسی که در این کشور زندگی می‌کند، باید در نظام سلامت یکسان دیده شود.
مورد آقای کیارستمی موردی بود که در جامعه پزشکی اتفاق افتاد. هرچند که باید یادمان باشد که خطای پزشکی بخش لاجرم از کار پزشکی است؛ مگر می‌شود ضریب خطای کاری صفر باشد؟. هرچند ضریب خطا باید خیلی پایین باشد، اما همه ممکن است خطا کنند و از طرفی هم مطمئنا ما باید خطاها را به سمت صفر و حداقل سوق دهیم.
دوران تصمیمات واتیکانی تمام شد
شمسی‌کوشکی ادامه داد: به هر حال در پرونده آقای کیارستمی اتفاقی افتاد که جامعه نسبت به این پرونده حساس شد، مصاحبه‌هایی شد و خانواده آقای کیارستمی هم نظراتی داشتند. به نظرمی‌رسد که در پرونده آقای کیارستمی و پرونده‌های مشابه می‌توانستیم بهتر عمل کنیم. ما باید مردم را اقناع کنیم، دوران بسته بودن گفتمان پزشکی گذشته است. کسانی که فکر می‌کنند همچنان می‌توانیم دور هم بنشینیم و در فضای واتیکانی تصمیم گرفته و فقط دود سفید و سیاه‌مان را به مردم نشان دهیم، در اشتباهند؛ چراکه دوره گفتمان بسته گذشته است. در این دوره همه افراد پرسشگر و مطالبه‌گرند.
دیگر نمی‌توانیم بگوییم ما به این نتیجه رسیدیم که فلان اقدام خطا هست یا خیر، بلکه باید درباره تصمیمات‌مان توضیح دهیم، اقناعی صحبت کنیم و افکار عمومی را اقناع کنیم. به نظر من در پرونده مرحوم کیارستمی افکار عمومی اقناع نشد. بنابراین به هیچ عنوان نباید نسبت به افکار عمومی بی‌اعتنا باشیم. همانطور که سیاستمداران و ... سعی می‌کنند در اقدامات‌شان افکار عمومی را قانع کنند. البته قاطبه جامعه پزشکی این اقدام را انجام می‌دهند، اما در برخی مواقع می‌شد بهتر عمل کرد.
وی با بیان اینکه باید درباره پرونده آقای کیارستمی و پرونده‌های مشابه به صورت شفاف صحبت می‌کردیم، افزود: البته شفافیت چارچوبی دارد و ما نمی‌توانیم راز مردم را مطرح کنیم، اما وقتی صاحب این اطلاعات می‌گوید من راضی هستم که اطلاعاتم گفته شود و درباره‌اش بحث شود، نمی‌توان گفت که ما نمی‌خواهیم بگوییم. حال اگر هم مساله غیرقابل بیانی وجود دارد، باید تا جای ممکن اطلاع‌رسانی کنیم.
خطاهای پزشکی با جدیت بررسی می‌شوند
شمسی‌کوشکی با بیان اینکه در زمینه خطای پزشکی و برای جلب اعتماد مردم، فرصت‌های زیادی را از دست دادیم و به مردم اطمینان نداده‌ایم، گفت: این درحالیست که واقعیت این است که در نظام پزشکی رسیدگی به پرونده‌ها به صورت بسیار جدی انجام می‌شود. مردم فکر نکنند که در نظام پزشکی چون همه باهم همکارند، هوای یکدیگر را دارند، اصلا اینطور نیست.
برخی بیمه‌های بی‌مسوولیت!
وی با بیان اینکه در تمام کشورهای پیشرفته پزشکان موظفند بلافاصله بعد از اینکه خطایی را مرتکب شدند، آن را اعلام کنند و در این صورت نحوه برخورد با آنها آرام‌تر خواهد بود، گفت: اصل بر این است که ما خطا را آشکار کنیم. اگر این اصل رعایت شود، مردم وقتی به بیمارستان مراجعه کرده و اقدامات درمانی را انجام می‌دهند، می‌گویند لابد خطایی رخ نداده و اعتماد بیشتری ایجاد می‌شود.
درحالیکه اگر اصل بر نگفتن خطاها باشد، مردم می‌گویند پزشکان اگر خطا کنند، به ما نمی‌گویند و پزشک با خود می‌گوید اگر خطا را آشکار کنم، برخورد بدی با من می‌شود. در نتیجه یک سیکل معیوب ادامه می‌یابد. بنابراین جامعه پزشکی باید این سیکل معیوب را قطع کند. خوشبختانه در حال حاضر پزشکان ما دارای بیمه مسوولیت هستند، اما اشکالی که در برخی بیمه‌ها وجود دارد، این است که برخی بیمه‌ها می‌گویند شما نباید به بیمارتان خطا را بگویید وگرنه بیمه خسارتش را پرداخت نمی‌کند.
شمسی‌کوشکی با بیان اینکه جامعه پزشکی باید به این درک برسد که آشکارسازی خطاهای احتمالی بهترین استراتژی و راهکار برای ایجاد اعتماد متقابل و حتی کاهش میزان شکایت از پزشکان است، گفت: مردم بدانند که سازمان نظام پزشکی هم پرونده‌های خطای پزشکی را به دقت بررسی می‌کند.
از طرفی هر پرونده‌ای که در شهرستان به نتیجه نرسد، در هیات عالی انتظامی قابل طرح است و علاوه بر این مردم می‌توانند به دادگاه هم شکایت کنند. بنابراین اگر کسی به نظر نظام پزشکی در شهرستان انتقاد داشته باشد، قانون برایش راه را باز گذاشته تا در شورای‌عالی انتظامی یا هیات تجدید نظر استان مساله‌اش را طرح کند.
- 9
- 2
