شیوع ویروس تب‌خال از عصر مفرغ و ارتباط آن با افزایش رواج بوسه

بر اساس نتایج مطالعه ای جدید، قدمت شیوع تب خال امروزی به عصر مفرغ میرسد و با افزایش رواج بوسه ارتباط دارد.

بررسی دی ان ای (DNA) باستانی نشان می دهد سویه اچ اس وی- ۱ ویروس هرپس که موجب ایجاد تاول تبخال می شود در دوره مهاجرت بزرگ انسانها از اوراسیا به اروپا حدود ۵ هزار سال پیش پدید آمده است.

محققان می گویند این مهاجرت به ورود رسوم جدید- از قبیل بوسه- از شرق و نیز افزایش تراکم جمعیت منجر شد که موجب افزایش میزان سرایت ویروس شد.

قدیمی ترین بوسه تاریخ در نسخه ای خطی مربوط به عصر مفرغ متعلق به جنوب آسیا ثبت شده است.

رواج این رسم همزمان شد با شیوع ویروس اچ اس وی- ۱ که بر اساس این مطالعه منتشرشده در نشریه ساینس ادونسز (Science Advances) می تواند از راه دهان منتقل شود.

محققان دانشگاه کمبریج، سرپرست این تحقیق و اولین کسانی بودند که ژنوم های باستانی این ویروس را شناسایی و توالی یابی کردند، ویروسی که هم اکنون حدود سه میلیارد و ۷۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان به آن مبتلا شده اند.

تا پیش از این، داده های ژنتیکی ویروس هرپس از سال ۱۹۲۵ در دست بود، ولی این گروه چهار نمونه انسانی به دست آورد که از دوره ای بیش از هزار سال باقی مانده است.

محققان در جریان مقایسه نمونه های باستانی با نمونه های قرن بیستم توانستند تاریخ تکامل این ویروس را تخمین بزنند.

دکتر کریستیانا شیب، محقق دانشکده سنت جان دانشگاه کمبریج و رئیس آزمایشگاه دی ان ای باستانی دانشگاه تارتو که از نویسندگان اصلی این مطالعه است، گفت: «هر گونه اولیه حاوی نوعی از ویروس هرپس است پس می توان تصور کرد این ویروس از وقتی نوع بشر آفریقا را ترک کرده، همراه ما است.»

« با این حال حدود پنج هزار سال پیش اتفاقی افتاد که موجب شد یکی از سویه های ویروس هرپس بر دیگران غلبه کند که احتمالا افزایش نرخ سرایت آن شاید در اثر بوسه بوده است.»

نمونه های مورد استفاده در این مطالعه با استخراج دی ان ای ریشه دندان چهار انسان به دست آمد.

ویروس هرپس اغلب از طریق دهان (Mouth) منتقل می شود و دست کم دو نفر از این افراد دچار ناراحتی لثه بوده اند و یک سوم آنها تنباکو (Tobacco) می کشیده اند.

کهن ترین نمونه برگرفته از مردی بالغ است که پیکرش از حفاری در منطقه کهستانی اورال روسیه به دست آمد و قدمت آن به اواخر عصر آهن در حدود هزار و ۵۰۰ سال پیش می رسد.

بقیه هم عبارت بودند از پیکر زنی که از حفاری در گورستان قدیمی انگلوساکسون واقع در کمبریج، از پیکر پسربچه ای متعلق به اواخر قرن ۱۴ باز هم در کمبریج و پسربچه دیگری احتمالا متعلق به قرن ۱۷ در هلند به دست آمد.

دکتر شارلوت هولدکرافت، یکی از نویسندگان اصلی این مطالعه می گوید «جهانیان شاهد بودند که کووید ۱۹ در عرض چند هفته و چند ماه با آهنگی سریع جهش کرد، اما ویروسی مثل هرپس در بازه زمانی بسیار طولانی تری تکامل می یابد.»

«هرپس صورت در میزبانش تا آخر عمر نهفته می ماند و فقط از طریق تماس دهانی انتقال پیدا می کند، بنابراین جهش های آن به کندی و طی سده ها و هزاره ها رخ می دهد.»

«برای فهم چگونگی تکامل ویروس های نوع دی ان ای مثل این ویروس تحقیقات تاریخی عمیق لازم است.»

به گفتi سازمان بهداشت جهانی اکنون دوسوم جمعیت زیر ۵۰ سال جهان حامل اچ اس وی- ۱ است.

طبق هشدار سازمان ملی خدمات سلامت بریتانیا، تبخال از لحظه اولین احساس سوز ن سوزن شدن قابلیت سرایت دارد. همچنین براساس توصیه این سازمان وقتی تب خال گرفتیم نباید کودکان را ببوسیم، زیرا ممکن است به هرپس نوزادی که برای نوزادان بسیار خطرناک است مبتلا شود.

تبخال در اکثر موارد باعث می شود مبتلایان به آن احساس ناراحتی یا خجالت کنند، اما این ویروس اگر با سایر بیماری ها مثل گندخونی یا حتی کرونا همراه شود میتواند کشنده باشد.

سازمان ملی خدمات سلامت بریتانیا می گوید نوزادان، زنان باردار و افراد دچار ضعف دستگاه ایمنی برای مشاوره یا درمان به بیمارستان مراجعه کنند. در سال ۲۰۱۸ دو مادر جوان در پی زایمان به روش سزارین، بر اثر ابتلا به اچ اس وی- ۱ جان باختند.