تغيير مسئول امنيت پايتخت

قرارگاه ثارالله تهران؛ قرارگاه اصلی برای تأمین امنیت پایتخت. به نوشته «میزان»، «قرارگاه ثارالله یکی از قرارگاه‌های امنیتی سپاه پاسداران در تهران است که وظیفه آن، مدیریت امنیت پایتخت و دیگر شهرهای استان تهران است. از سال ١٣٧٤ قرار بر این شد که قرارگاه ثارالله در صورت بروز بحران به تشخیص شورای‌عالی امنیت ملی و تایید مقام معظم رهبری، مسئولیت برقراری امنیت شهر تهران را عهده‌دار باشد، ولی در شرایط عادی این مسئولیت برعهده نیروی انتظامی است».

این قرارگاه در شرایط عادی به مأموریت‌های خود می‌پردازد، ولی در شرایط بحران، تمام نیروها و ارگان‌های امنیتی زیر نظر این قرارگاه قرار می‌گیرند. فرماندهی این قرارگاه با شخص فرمانده کل سپاه است؛ مانند سایر قرارگاه‌های سپاه؛ اما فرمانده کل سپاه برای اداره قرارگاه برای خود جانشین تعیین می‌کند و جانشینان به‌نوعی همان اداره‌کنندگان قرارگاه می‌شوند. اسماعیل کوثری که دیروز به جانشینی قرارگاه ثارالله منصوب شد، پیش از این هم در این سمت بوده؛ سال ٧٩. سردار کاظمینی، جانشین پیشین قرارگاه ثارالله، تا دیروز هم‌زمان با فرماندهی سپاه حضرت محمد رسول‌الله(ص) تهران بزرگ، جانشینی فرمانده قرارگاه ثارالله تهران را هم بر‌عهده داشت. 

برایمان خیلی سخت نیست که زخم‌زبان‌ها را به جان بخریم

سردار «محمدعلی جعفری»، فرمانده کل سپاه و فرمانده قرارگاه ثارالله تهران، در مراسم تودیع و معارفه جانشینان قرارگاه ثارالله به برخی تلاش‌ها برای دامن‌زدن به بحث‌های نازل رسانه‌ای درباره سپاه اشاره کرد و گفت: «تا زمانی که پیوند میان مردم و سپاه تحت امر و فرماندهی رهبر معظم انقلاب اسلامی برقرار است، این تلاش‌ها نتیجه‌ای جز ناکامی برای بانیان آن در پی نخواهد داشت. ما برای مردم ایران جان می‌دهیم، پس برایمان خیلی سخت نیست که زخم‌زبان‌ها را به جان بخریم». 

به گزارش «سپاه‌نیوز»، او افزود: «تحقق امنیتی نرم‌افزاری و مردم‌پایه، همراه با رویکرد پیشگیری، مبنای اقدامات سپاه در تهران است». سردار جعفری افزود: «سپاه خود را غمخوار و دلسوز مردم می‌داند و حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی آنها را به اندازه‌ سلاح و تجهیزات، بلکه بیشتر از آن، امنیت‌زا می‌داند و در این مسیر همه توان خود را به کار خواهد بست». 

اولویت‌های قرارگاه ثارالله از زبان فرمانده کل 

فرمانده قرارگاه ثارالله تهران به ضرورت تقویت جدی رویکرد اجتماعی در فعالیت‌های این قرارگاه اشاره کرد و گفت: «توسعه فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی با مشارکت طیف‌های گسترده مردم به‌همراه به‌کارگیری سازوکارهای رسانه‌ای مناسب، گسترش آموزش‌ها و همچنین تمرکز بر رفع تهدیدات اولویت‌دار تهران جزء برنامه‌های این قرارگاه بوده و از این پس تقویت خواهد شد». او با بیان اینکه سپاه و مردم متعلق به یکدیگر هستند و مرزی بین سپاه و مردم نیست، تأکید کرد: «اقدامات امنیت‌زا باید عمدتا بر حوزه‌های ایجابی و تمرکز بر حل ریشه‌ای مسائل تهدید‌کننده امنیت استوار باشد و رویکردهای سلبی باید مکمل رویکردهای ایجابی بوده و درباره منطق و سازوکار آن باید با شفافیت با مردم صحبت شود». 

او با تأکید بر دو اصل پیشگیری و هماهنگی، تهیه برآوردهای اطلاعاتی و سپس استوارکردن طرح‌ها و اقدامات عملیاتی براساس آنها را مقدمه این دو اصل دانست و تصریح کرد: «اشراف اطلاعاتی و مهارت عملیاتی بسیار قوی‌تر از گذشته و نیز وحدت و انسجام میان نیروهای امنیتی، انتظامی و نظامی باعث شده امنیت قابل‌قبول و مورد انتظار مردم و رهبر معظم انقلاب بر تهران حاکم باشد». 

فرماندهان سپاه تهران

در سال ١٣٨٦ سردار محمدعلی جعفری به فرماندهی کل سپاه منصوب شد و از سال ۱۳۸۷ تغییراتی در ساختار سپاه پاسداران ایجاد کرد؛ از جمله تشکیل سپاه‌های استانی که متعاقب آن، لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله(ص) و منطقه مقاومت بسیج تهران بزرگ در یکدیگر ادغام شدند و به سپاه محمد رسول‌الله(ص) تهران بزرگ تغییرنام یافت. تیرماه ١٣٨٧ بود که پس از این تغییرات سردار «عبدالله عراقی»، فرمانده سپاه تهران شد. پس از او شهید سردار حسین همدانی در مردادماه ١٣٨٨ فرمانده سپاه محمد رسول‌الله(ص) تهران بزرگ شد. در سال ١٣٩٠ هم سردار محسن کاظمینی، فرمانده سپاه محمد رسول‌الله شد که با حفظ سمت، جانشین فرمانده کل در قرارگاه ثارالله شد. تنها در دوره سردار کاظمینی بود که فرماندهی سپاه تهران و جانشینی قرارگاه ثارالله برعهده یک نفر بود. 

اقدامات قرارگاه ثارالله به روایت سردار کوثری

نام قرارگاه ثارالله پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ٨٨ بیشتر شنیده شد. سردار کوثری که از سال ١٣٧٩ مدتی جانشین قرارگاه ثارالله بود، آبان‌ماه ١٣٨٨ در مصاحبه با روزنامه «اعتماد» گفته بود: «در حوادثی که بعد از ٢٢ خرداد پیش آمد، ابتدا وزارت اطلاعات و ناجا وارد عمل شدند، ولی بعد که دامنه اغتشاشات و درگیری‌ها گسترده شد، قرارگاه ثارالله طبق تشخیص شورای‌عالی امنیت ملی وارد عمل شد».

او همچنین گفته بود: «در حوادث ١٨ تیر ٧٨ در چهار، پنج روز اول قرارگاه اصلا وارد عمل نشد، اما بعد از آن چون دیدند اوضاع به صورتی است که نمی‌توانند آن را کنترل کنند، مسئولیت به قرارگاه سپرده شد. در سال ٧٨ وقتی دیدند کار به جای باریک کشیده شده است و تخریب‌ها شدید شده و ناجا و وزارت کشور نمی‌توانند مقابله کنند، مسئله به شورای‌عالی امنیت ملی محول شد. در شورا هم تصمیم گرفته شد مأموریت را به سپاه بدهند و سپاه هم به قرارگاه واگذار کرد و در نهایت هم قرارگاه مسئولیت کنترل را برعهده گرفت. در این دوره هم به همین صورت بود. این مسئله چیزی نیست که بگوییم بعد از انتخابات اخیر پیش آمد و جنبه نظامی و امنیتی پیدا کرد. یا این جنبه بیشتر شد. این مسئولیت از سال ٧٤ رسما به قرارگاه سپرده شد».

کوثری همچنین درباره «حدود اختیارات قرارگاه ثارالله در حوادث بعد از انتخابات ٨٨» گفته بود: «تا جایی که بتواند امنیت را برقرار کند و بعد از اینکه امنیت برگشت، مأموریت آنها هم تمام شد». او همچنین گفته بود: «تا زمانی که حکمی توسط قوه قضائیه و دادستان داده نشود، حتی قرارگاه ثارالله هم اجازه دستگیری ندارد. اگر هم افرادی توسط این قرارگاه دستگیر شده‌اند با حکم دادستان بوده است و زمانی که پرونده تکمیل می‌شد برای دنبال‌کردن دادگاه و اجرای حکم تحویل قوه قضائیه داده می‌شد». کوثری در آن مصاحبه همچنین درباره نقش قرارگاه در «بازجویی‌ها» گفته بود: «این کار مشخصا در قرارگاه انجام نمی‌شد. در زندان اوین جایگاهی برایشان مشخص کرده بودند که بازجویی‌ها و گرفتن اعترافات در آنجا صورت می‌گرفت». 

کوی و قرارگاه ثارالله

قبل از مسئولیت کوثری در سال ٧٩ در قرارگاه ثارالله، سردار «علی فضلی» جانشین قرارگاه ثارالله بود. او که سال ٧٨ و در زمان اتفاقات کوی دانشگاه جانشین قرارگاه بود، در برنامه تلویزیونی «شناسنامه» گفته بود: «ما در چنین فرایندی برای ورود به صحنه امنیتی توالی داریم، مسئولیت ذاتی فرمانده سپاه تهران، دفاع از تهران است اما در مرحله‌ای که عزیزان نیروی انتظامی، شورای تأمین شهر تهران، شورای تأمین استان تهران و شورای امنیت کشور همه تلاششان را به کار گیرند البته از ما هم نیروی بسیجی غیرمسلح می‌توانند درخواست کنند که این توالی انجام شد. 

در نهایت شورای امنیت ملی از محضر فرمانده کل قوا درخواست کنند و معظم‌له با ورود نیروهای مسلح و نظامی موافقت کنند؛ که در تهران سپاه و بسیج مسئولیت را برعهده دارد که دقیقا تا شب ٢٣ تیر ماه، شورای امنیت ملی بعد از طی این فرایند و گذشت درگیری‌هایی در میدان انقلاب، فردوسی، داخل ستاد محل نماز جمعه که به آتش کشیده شد، اجتماعات داخل دانشگاه تهران، از محضر فرمانده کل قوا درخواست کردند و فرمانده قرارگاه ثارالله تهران رسما وارد شد».

اسفند ٨٨ هم سردار رجب‌زاده فرمانده سابق نیروی انتظامی به اقدامات قرارگاه ثارالله در حوادث پس از انتخابات همان سال اشاره کرده بود: «روز انتخابات در شهر تهران امنیت به صورت کامل حکمفرما بود ولی فردای انتخابات تجمعات آغاز شد و اغتشاشگران با جمعیت بسیار زیاد در حدود ١١ نقطه تهران تجمع کردند ولی با برنامه‌ریزی و عملیات ویژه ناجا و قرارگاه ثارالله به مرور این تجمعات کنترل و پس از ٣٠ خرداد جمعیت آنها بسیار کاسته شد و سرانجام پس از روز عاشورا به صورت کامل کنترل شد و مردم حساب خود را از اغتشاشگران جدا کردند». سال گذشته هم پس از ورود پرنده ناشناس به محدوده قرمز تهران، سردار سیدعلیرضا ربیعی، جانشین معاونت عملیات قرارگاه ثارالله تهران به وظیفه امنیت قرارگاه در تأمین امنیت تهران اشاره کرده بود. او به تسنیم گفته بود: «با توجه به اینکه تأمین امنیت تهران بر‌عهده قرارگاه ثارالله است، فضای امنیتی تهران را هم برعهده قرارگاه ثارالله گذاشته‌اند، بر‌این‌اساس، صدور هرگونه مجوزی برای پرواز این‌گونه پرنده‌ها و مسئولیت آن بر‌عهده این قرارگاه است».