شیوه‌های قهری جدید در کنترل اعتراضات دانشجویی

روزنامه توسعه ایرانی: مراکز آموزشی حالا به یکی از چالش‌های اصلی حاکمیت در آرام کردن اعتراضات بدل شده است. درحالی هر روز تجمعاتی در برخی از این مراکز به ویژه دانشگاه‌ها برپاست که شماری از آنها به درگیری و زد‌وخورد و دستگیری و در ادامه «ممنوع‌الورود» شدن تعدادی دانشجو ختم می‌شود. مواردی که پیش از این- حداقل در چهار دهه اخیر- سابقه‌ای با این وسعت در کشور نداشته است.

از درگیری در محوطه دانشگاه گرفته تا حضور نیروهای پلیس و لباس شخصی‌ها در محوطه خوابگاه‌های دانشجویی و انتشار تصاویری از دستگیری دانشجویان از اتاق‌های خوابگاه‌ها تا صف‌های طولانی برای بررسی هویت دانشجویان جلوی درهای ورودی برخی دانشگاه‌ها و ممنوع‌الورود کردن گسترده دانشجویان معترض به دانشگاه. مواردی که به نظر می‌رسد به قصد خواباندن صدای اعتراض در دانشگاه‌ها کلید خورده، اما نتیجه‌اش تشدید خشم در فضای دانشجویی و گسترش اعتراضات شده است.

از زمانی که اعتراضات خیابانی به جانباختن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد راه به دانشگاه گشود؛‌ اوج بحران در دانشگاه شریف شروع شد. نگرانی‌ها از گسترش دومینووار اعتراضات به دیگر دانشگاه‌ها به برخورد شدید با دانشجویان شریف ختم شد. حمله به دانشگاه و ضرب‌و‌جرح و دستگیری. اما این تمهید نتیجه عکس داد. اعتراضات به اشکال مختلف در دانشگاه‌های دیگر کشور تکرار شد. هرچند بسیار از عقلای دستگاه‌های امنیتی و قضایی این شیوه برخورد را صحیح ندانستند و کوشیدند با آزادی دانشجویان، فضا را به سمت آرامش تدریجی هدایت کنند، اما به نظر می‌رسد این سیاست چندان اقبالی پیدا نکرد و این روزها شاهد اوج‌گیری برخوردها با دانشجویان و حمله به خوابگاه‌ها و اخراج و ممنوع الورودی آنها به دانشگاه‌ها هستیم. رفتاری که با تاکید چند باره رئیس دولت بر «جایگاه بحث و گفتگو» خواندن دانشگاه‌ها هیچ قرابتی که ندارد هیچ، به محلی برای محاربه‌یِ بی‌محابا، با هرگونه تضارب آرا هم تبدیل شده است.

لیست‌های بلند بالای دانشجویان ممنوع‌الورود

 بعد از ماجرای دانشگاه صنعتی شریف، برخی مسئولان در دستگاه‌های امنیتی و قضایی با رویکردی عقلانی کوشیدند تا با آزادی دانشجویان، فضا را به سمت آرامش سوق دهند و دانشجویان خشمگین از حمله به دانشگاه را آرام کنند. اما این رویکرد دیری نپایید و در هفته جاری خبرهای فراوانی در خصوص برخورد با دانشجویان و حمله به دانشگاه‌ها و خوابگاه‌های دانشجویی شنیده شد. همین دیروز تصاویری از حمله و تیر‌اندازی نیروهای لباس شخصی در دانشگاه آزاد واحد تهران شمال نگرانی‌های زیادی ایجاد کرد.

اما روزهای اخیر بحث ممنوع‌الورود شدن عده‌ای از دانشجویان تحسر و نگرانی شدیدی به دنبال داشت. به نظر می‌رسد پس از دانشجویان ستاره‌دار اکنون واژه «ممنوع‌الورود» هم به دایره واژگانی دانشگاه‌ها برای برخورد با دانشجویان معترض اضافه شده است.

حتی در کانال خبری شریف تودی تصاویری از ورودی دانشگاه شریف منتشر شد که دانشجویان را در صف انتظار طویلی نشان می‌داد. در توضیح عکس آمده بود که دلیل شکل‌گیری این صف‌ها، بررسی هویت دانشجویان و جلوگیری از ورود برخی دانشجویان به دانشگاه است.

این رسانه دانشجویی، در این باره نوشت:‌ «در روزهای اخیر برای تشخیص دانشجویان ممنوع‌‌الورود صف‌های طویلی در جلوی در‌های دانشگاه تشکیل می‌شود. به تازگی از تکنولوژی‌های جدیدی مانند چک‌کردن QRCode کارت‌های دانشجویی برای تشخیص این دانشجویان استفاده می‌شود». این موضوع تنها مختص دانشگاه شریف نیست و بسیاری دیگر از دانشگاه‌ها هم همین لیست‌های بلند بالا را در اختیار دارند. لیست‌هایی که طبق آنها حراست دانشگاه‌ها مانع ورود برخی از دانشجویان معترض به دانشگاه‌ها می‌شود.

روز شنبه نیر غلامرضا جمشیدی‌ها، رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در واکنش به خبر مربوط به ممنوع‌الورودی برخی دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران گفت: «این مسئله برای برخی از دانشجویان به وجود آمده بود، من با حراست در این زمینه صحبت کردم و خواستم که اجازه بدهند این دانشجویان وارد دانشکده شوند». جمشیدی‌ها درخصوص پیگیری مشکل این تعداد از دانشجویان برای ورود به دانشکده علوم اجتماعی گفت: «در این رابطه صحبت‌هایی کرده‌ایم، اما هنوز به نتیجه کامل نرسیده‌ام. آن چیزی را که به دانشکده علوم اجتماعی ارسال شده، مقامات بالاتر از من فرستاده‌اند و حراست نیز به لحاظ قانونی زیر نظر رئیس دانشکده نیست. بحث‌هایی وجود دارد و گفته‌اند برخی دانشجویان اجازه ورود ندارند و حتما مسائلی وجود داشته است که من جزئیات پرونده‌هایشان را نمی‌دانم».

از سوی دیگر دیروز رئیس دانشگاه تهران نیز از ممنوع الورود شدن تعدادی از دانشجویان این دانشگاه خبر داد و گفت: «این افراد کسانی هستند که تلاش می‌کردند با توهین، تحقیر و تهدید مانع برگزاری کلاس‌ها شوند. به این افراد بارها تذکر داده شده و در مرحله جدیدی که روز گذشته اجرا شد، تعدادی ممنوع‌الورود شدند و پرونده انضباطی هم برای آن‌ها تشکیل خواهد شد».

به گزارش مهر محمد مقیمی بیان کرد: «یکی از مکانیسم‌های رسمی که دانشگاه در اختیار دارد، شورای انضباطی است و ترکیب شورای انضباطی به گونه‌ای است که هم دانشجو در آن عضویت دارد و هم استاد و مسئولین دانشگاه از جمله معاون دانشجویی دانشگاه. به تازگی دبیر شورای انضباطی دانشگاه تغییر کرد و برای اولین بار یک عضو هیات علمی که خود فعال دانشجویی بوده، به این سمت منصوب می‌شود.»

رئیس دانشگاه تهران البته موضوع ممنوع الورودی را تمهید برای جلوگیری از ورود نهادهای امنیتی به دانشگاه دانسته و گفته است: «رویکردمان در دانشگاه تهران این است که به جای ورود نهادهای امنیتی خودمان از طریق ساز و کارهای رسمی دانشگاه این کار را انجام دهیم. مهمترین ساز و کار ما شورای انضباطی دانشجویان است. در حال حاضر و با توجه به شرایط فعلی شورای انضباطی را نسبت به گذشته بیشتر فعال کرده‌ایم و بیشتر نگاهمان در این شورا تربیتی است». در حالی که او به گفته خود در تلاش است اعتراضات را ساماندهی و فضای دانشگاه را برای بیان تندترین اعتراضات دانشجویان فراهم کند؛ به نظر نمی‌رسد در عمل اوضاع اینگونه آرام و با مدار پیش ‌رود. برای مثال خبرهای تایید نشده‌ای از اخراج برخی دانشجویان از دانشگاه صنعتی اصفهان به گوش می‌رسد‌، تصاویری هم از بازداشت دانشجویان از خوابگاه‌های دانشجویی در فضای مجازی منتشر می‌شود که نسبتی با شنیدن حرف‌های دانشجویان معترض ندارد.

دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی نیز اعلام کرد: «ورود تعدادی از دانشجویان خاطی به این دانشگاه تا تعیین تکلیف پرونده انضباطی آنها ممنوع شده است».

در اطلاعیه دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی که دیروز (یکشنبه) منتشر شد، آمده است: «پیرو اطلاعیه قبلی مدیریت دانشگاه در خصوص اخلال ایجاد شده در فرآیندهای آموزشی و پژوهشی دانشگاه توسط برخی دانشجویان، ضمن تشکر از عموم دانشگاهیان که با رعایت مراتب قانونی به حفظ آرامش و انجام فعالیت‌های جاری دانشگاه کمک کردند، متأسفانه اصرار بر تداوم رخدادهای خارج از اخلاق و ادب و شئون دانشگاهی و اخلال در فرایندهای دانشگاه توسط جمع معدودی از دانشجویان، مدیریت دانشگاه را با وجود احترام به هرگونه فعالیت دانشجویان در چهارچوب اخلاق و مقررات، ناچار کرد از ظرفیت‌های انضباطی استفاده کرده و ورود تعدادی از دانشجویان خاطی به دانشگاه تا تعیین تکلیف پرونده انضباطی آنها را ممنوع کند».

در حالی که در اطلاعیه دانشگاه خواجه نصیر تاکید شده بهترین راه اعلام نظرات و اعتراضات در محیط دانشگاه استفاده از بسترهای قانونی در فضایی منطقی، فکری و آرام است اما بسیاری از فعالان دانشجویی معتقدند که سالهاست تشکل‌های دانشجویی مستقل عملا اجازه برگزاری محفلی برای این تضارب آرا را در اختیار ندارند.

با وجود این لیست‌هایی که از آن یاد شد، دانشگاه‌ها هنوز آرام نگرفته و دیروز همچنان در دانشگاه‌های تهران، شهید بهشتی، امیرکبیر، آزاد، علوم تحقیقات، فردوسی مشهد و جندی‌شاپور اهواز، دانشگاه هنر تهران، دانشکده علوم اجتماعی تهران، دانشکده فنی دانشگاه تهران، دانشگاه آزاد سوهانک، دانشگاه آزاد تهران جنوب، دانشگاه علم و فرهنگ، دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات و تهران شمال، دانشگاه لرستان، دانشگاه علوم پزشکی کردستان و دانشگاه یزد و ... تجمعات اعتراضی برگزار شد.

تجمعاتی که ظاهرا تا زمانی که جوابی نه به اشکال حذف و تهدید و اخراج و ممنوع الورودی، بلکه به شکلی منطقی و همراه با شنیدن نظرات و مطالبات دانشجویان و از سوی دیگر تضمین تحقق آنها داده نشود، همچنان ادامه خواهد یافت.

سعیده علیپور