رونمایی از بازی جدید روسیه در خاورمیانه

-حسن هانی زاده: روسیه بازی کثیفی را در سوریه آغاز کرده است

-علی بیگدلی: روسيه می خواهد با خارج کردن ایران از سوریه، از اروپا امتیاز بگیرد

-محمد جواد جمالی نوبندگانی: حضور ایران در سوریه به درخواست دولت این کشور بوده و به هیچ کشور دیگری ربط ندارد

پایان هفته ای که گذشت با رونمایی از بازی جدید روسیه در خاورمیانه پایان یافت. روس‌ها در بازی جدید خود می خواهند منافع سوريه پساداعش را به خود اختصاص دهند و از سمت ديگر تلاش دارند تا آمريكا و اسراييل را نيز با خود بر سر مسائل منطقه همراه داشته باشند ولي در اين بين آنچه ناديده گرفته شده، خيانتي است كه به جمهوري اسلامي و محور مقاومت مي‌شود. اين بازی با سیاست های ایران در منطقه تناقض دارد و به نظر مي‌رسد برخي سعي دارند تا ايران را از ميدان مقاومت دور كرده تا حاشيه‌ امني براي رژيم صهيونيستي ايجاد كنند؛ اقدامي كه تا لحظه نگارش این گزارش مورد انتقاد مسئولان جمهوري اسلامي قرار نگرفته است. بنا بر اعلام مقامات روسی به ویژه سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه این کشور و الکساندر لاورنتیف، نماینده ویژه ريیس‌جمهوری روسیه در امور سوریه، کار ایران در سوریه به اتمام رسیده و نیروهای ایرانی باید خاک سوریه را ترک کنند. اظهار نظری که به نظر می رسد بی ربط به چالش های جدید ایران و رژیم صهیونیستی نیست و حال روسیه دوست روزهای سخت خود را کنار گذاشته و گیرنده سیاست هایش را به سمت رژیم صهیونیستی چرخانده است.

متحد آمریکا در کرملین

به خاطر داريم درست زمانی که آمریکا اعلام کرد می خواهد موضع خود در برابر برجام را اعلام کند، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی به روسیه سفر کرد تا با ولادیمير پوتین دیدار کند؛ موضوعی که جزییات آن به شکل کامل اعلام نشد اما همزمانی این سفر و موشک‌باران مرز بلندی های جولان از سوی نیروهای رژیم صهیونیستی و سکوت سوریه در قبال این دست اندازی صهیونیست ها به خاک سوریه خبر از رویکردی جدید در منطقه می داد. بنا بر اخباری که از این دیدار منتشر شد، پوتین و نتانیاهو بر سر خروج نیروهای غیر سوری از سوریه به توافق رسیده اند.

ایران از سوریه خارج شود

چند روز بعد از آن دیدار بود که ولادیمیر پوتین ريیس‌جمهوری روسیه، در دیدار با بشار اسد همتای سوری خود در سوچی، اعلام کرد که در رابطه با موفقیت‌های ارتش سوریه در مبارزه با تروریسم و آغاز فرایند سیاسی، نیروهای مسلح خارجی باید کشور سوریه را ترک کنند. بعد از این سخنان رییس جمهور روسیه، الکساندر لاورنتیف نماینده ویژه ريیس‌جمهور روسیه در امور سوريه درباره اظهارات ريیس‌جمهور كشورش درباره عقب‌نشینی نیروهای خارجی از سوریه توضیح داد. به گفته لاورنتیف، نماینده ویژه ريیس‌جمهور روسیه در امور سوریه این اظهارات درخصوص همه گروه‌های نظامی خارجی در سوریه، از جمله آمریکایی‌های، تُرک‌ها، حزب‌ا... لبنان و ایرانی‌هاست. لاورنتیف تاکید کرد که اظهارات ريیس‌جمهور روسیه در این‌باره حاوی «پیامی سیاسی» است. این دیپلمات روسیه خاطرنشان کرد، گروه تروریستی داعش سرکوب شده است ولی «جبهه النصره» و نیز برخی گروه‌های دیگر همچنان در برخی مناطق سوریه حضور دارند که سرکوب تمامی آن‌ها «به زمان نیاز خواهد داشت».

نیروهای غیر سوری بروند

اما بعد از این اظهارات و با اعلام این خبر از سوی سرگئی لاوروف، تصمیم جدید کرملین در قبال حضور نیروهای نظامی و مستشاری در سوریه شکلی جدی به خود گرفت. سرگئی لاوروف در سخنانی اعلام کرد که منظور از آن ها بیشتر خروج نیروهای غیر سوری از مناطق جنوب غربی سوریه، استان‌های درعا، سویدا و قنیطره در مرزهای سوریه با اردن و سرزمین‌های اشغالی است که برای هر سه طرف اهمیتی ویژه دارد. وزیر خارجه روسیه اظهار داشت،‌ تمام تشکیلات خارجی باید منطقه «کاهش تنش» در جنوب غربی سوریه را ترک کنند.

لاوروف پیشتر نیز گفته بود، تنها نیروهای ارتش سوریه باید در مرزهای جنوب غربی که در نزدیکی سرزمین‌های اشغالی است، مستقر باشند. این سخنان در حالی بیان می‌شد که روز پیش از این اظهار نظر لاوروف، یک مقام ارشد صهیونیستی از موافقت تل‌آویو با استقرار نیروهای ارتش سوریه به شرط تخلیه این منطقه از نیروهای هم‌پیمان یعنی نیروهای ایرانی و حزب‌ا... لبنان خبر داده بود. لاوروف اما درباره حضور نیروهای غیر روسی العام کرده که « ما توافقات بسیار مشخصی درباره کاهش تنش در جنوب غربی سوریه داریم که بین آمریکا،‌ روسیه و اردن به امضا رسیده‌اند و اسرايیل از این مساله اطلاع داشته است. منطقه کاهش تنش باید موجب تقویت ثبات شود لذا تمامی نیروهای غیرسوری باید از این منطقه خارج شوند».

مخاطب بایدها کیست؟

شاید هیچگاه مقامات رسمی روسیه در اظهار نظرهای خود به صورت مستقیم از ایران به عنوان نیرویی که باید از سوریه خارج شود نام نبرده باشند اما مسکو تاکید می‌کند که منظورش از بیان این نکته این است که بعد از به نتیجه رسیدن فرآیند سیاسی در سوریه، یعنی برگزاری مذاکرات میان گروه‌های میانه‌رو با دولت بشار اسد...

تدوین قانون اساسی جدید، برگزاری انتخابات با نظارت سازمان ملل متحد و سرانجام استقرار دولت جدید، نباید هیچ نیروی نظامی، به جز ارتش جمهوری عربی سوریه و پایگاه‌های نظامی دایمی روسیه در خاک سوریه حضور داشته‌باشند. به گفته روس‌ها بعد از پایان بحران سوریه دیگر ضرورتی وجود ندارد که نیروی خارجی در خاک سوریه حضور داشته‌باشد. اما این اصرار و اظهارنظر زودهنگام روس‌ها، باعث ایجاد گمانه‌زنی‌هایی در مورد هدف مسکو شده است. در حال حاضر نیروهای ارتش سوریه و روس‌ها، ترکیه، آمریکا و همچنين نیروهای متحد سوریه از حزب‌ا... لبنان و مستشاران ایران در سوریه مستقر هستند. اما با توجه به اظهار نظر نماینده ویژه ريیس‌جمهور روسیه در امور سوريه مخاطب این بازی ها در خروج از سوریه، ایران و حزب ا... لبنان است. سیاستی که بعید است با هماهنگی ایران انجام شده باشد و این موضوع نشان از روزهایی جدید در ارتباطات منطقه ای ایران و روسیه با سایر کشور ها می‌دهد.

تلفنی از تل‌آویو به مسکو

اما به نظر می‌رسد از طرف ديگر روابط تل آویو و مسکو نيز وارد فاز جدیدي شده است. مسکو به دنبال قدرت نمایی در مقابل اروپا و تل‌آویو به دنبال دور کردن نیروهای ایرانی و حزب ا... از مرزهای خود است. سیاستی که شاید بتواند هر دو پایتخت را به نتیجه مورد نظر خود برساند. به همین منظور روز گذشته نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی و ريیس‌جمهور روسیه درباره تحولات منطقه و آنچه «نفوذ ایران در سوریه» خوانده شده، تلفنی گفت‌وگو کردند. به گزارش رویترز، دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی اعلام کرد که نتانیاهو در گفت‌وگوی تلفنی با ولادیمیر پوتین، ريیس‌جمهور روسیه درباره تحولات منطقه و نفوذ ایران در سوریه صحبت کرده است. تلویزیون رژیم صهیونیستی نیز اعلام کرد که در این مذاکرات درباره اقدامات احتمالی برای ممانعت از حضور ایران در جنوب سوریه تا شعاع ۷۰ تا ۸۰ کیلومتری مرزهای سوریه با سرزمین‌های اشغالی صحبت شد.

غلط اضافه دشمن

بي‌شك زحمات و تلاش‌هايي كه جمهوري اسلامي ايران براي اقتدار محور مقاومت داشته است با اين مسائل نمي‌تواند زير سوال برود و نه تنها روسيه بلكه هيچكدام از دولت‌ها و رژيم‌ها نيز نمي‌توانند براي ايران تعيين تكليف كنند زيرا رهبر معظم انقلاب در ديدار سال گذشته خود با مردم قم فرمودند:«یکی از ابزارهای اقتدار ملی ما همین حضور ما در منطقه است؛ حضور قدرتمندانه‌ جمهوری اسلامی در منطقه، یکی از ابزارهای اقتدار ملی است؛ ملت را قدرتمند نشان می‌دهد.

می‌خواهند این را از بین ببرند. حالا فلان ريیس‌جمهور اروپایی، آمریکایی‌ها که جرات نمی‌کنند اسم مذاکره‌ با ما را بیاورند می‌گوید ما می‌خواهیم درباره حضور ایران در منطقه بحث کنیم؛ خب، ما باید درباره‌ حضور شما در منطقه بحث کنیم؛ شما چرا می‌خواهید در منطقه حضور پیدا کنید؟ این از ابزارهای اقتدار ملی است؛ این را می‌خواهند از جمهوری اسلامی سلب کنند». ملت ايران منتظر پاسخ مقتدرانه مسئولان جمهوري اسلامي به اين گزافه‌گويي‌هاي روسيه هستند و اميدواريم پاسخي متناسب با دخالت اين كشور ارائه شود. در ادامه واكنش‌هاي كارشناسان و عضو كميسيون امنيت ملي و سياست‌خارجي كشورمان را كه با «قانون» گفت‌وگو كرده‌اند در اين زمينه مي‌خوانيد.

-حضور ایران در سوریه چه ربطی به روسیه و رژیم صهیونیستی دارد؟

-محمدجواد جمالی نوبندگانی/ عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس

حضور ایران در سوریه با درخواست روسیه یا رژیم صهیونیستی نبوده که آن ها بخواهند برای حضور ایران در سوریه تعیین تکلیف کنند. ایران به درخواست دولت قانونی سوریه در این کشور حضور پیدا کرده و چند روز قبل بود که آقای بشار اسد نیز در یک گفت و گو بر این مساله صحه گذاش و اعلام کرد که ما از ایران خواستیم برای مقابله با تروریسم در سوریه حاضر شود و حضور ایران در کشور سوریه همچنان به عنوان مشاور است. سوریه در این مدت به دنبال جلوگیری از تجزیه این کشور و حفظ تمامیت بوده و ایران نیز در حل این مساله کمک های شایانی به دولت سوریه انجام داده است و در این کشور به مقابله واقعی با تروریسم، داعش، جبهه النصره و سایر گروه های پیکار‌جو پرداخته است. بنابراین ما تا هر زمان که با دولت سوریه توافق بر حضور در این کشور داشته باشیم در این کشور می مانیم و هر زمان که این دولت بخواهد از آن کشور خارج خواهیم شد.

اما در رابطه با اظهارات مقام‌های روسی درباره حضور نیروهای غیر سوری در سوریه به نظر می رسد میزان زیادی از بازی جدیدی که در منطقه شکل گرفته است توسط رسانه ها به آن پرداخته می شود. پس از خروج برجام و بدعهدی‌های آمریکا، برخی طرفداران غرب به دنبال این هستند که سخنان مقامات روسی را به نوعی دیگر جلوه دهند. باید بپذیریم که روسیه به دنبال منافع خود در سوریه و خاورمیانه است و ما نیز اهداف خودمان را در این منطقه داریم. اما نکته مهم این است که تا به امروز اشتراک نظرها درباره حضور در سوریه با هدف مبارزه با داعش بوده است و نمی توان تضمین کامل کرد که بعد از نابودی این گروه درباره بقیه موضوعات منطقه‌ای به خصوص سوریه با روسیه توافق نظر داشته باشیم . بنابراین من احساس می کنم صحبت‌ها درمورد نظرات روسیه در قبال ایران و حضورش در سوریه به میزان زیادی جو سازی است که باید در مقابل این جوسازی هوشیار بود.

-روس ها بازی بسیار کثیفی را در منطقه آغاز کرده اند

-حسن هانی زاده / کارشناس مسائل خاورمیانه

روس ها ثابت کردند که طرف قابل اطمینانی نیستند و متاسفانه دوستان خودشان را در نیمه راه تنها می گذارند. سفر اخیر بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی به مسکو و درخواست وی از ولادیمير پوتین، رییس جمهور روسیه مبنی بر اینکه ایران باید از سوریه خارج شود تاثیر خودش را روی سیاست های کرملین در سوریه باقی گذاشته و به ظاهر روس ها به دلیل روابط سنتی که با اسراییل دارند ترجیح می دهند کیک پیروزی دولت سوریه بر گروهک های تروریستی را به تنهایی بخورند. به نظر می رسد که گزارش های منتشره مبنی بر اینکه روس‌ها از ایران خواسته اند که نیروهای خود را از سوریه خارج کند در حقیقت با واقعیت نزدیک است و نشان می‌دهد که روس ها در واقع تحت فشار اسراییل و آمریکا جانب رژیم صهیونیستی را گرفته اند. اما در خصوص نیروهای ایرانی در سوریه باید این نکته را یادآور شوم که ایران نیروی چندانی در سوریه ندارد و حضور ایران در این کشور در سطح مشاوره است.

حزب ا... نیز در طول هفت سال بحران سوریه به صورت فعال وارده شده و در سرکوب گروهک‌های تروریستی نقش داشته اشت. یکی از مراحل خطرناکی که ممکن است دولت سوریه و آینده این کشور را تهدید کند این است که اگر حزب ا... از سوریه خارج شود و ایران همکاری خود را در حوزه مقابله با گروهک های تروریستی کاهش بدهد، در حقیقت بار دیگر گروهک های تروریستی تجدید سازمان خواهند داد و به سوریه حمله خواهند کرد و این امر آینده سوریه را تهدید خواهد کرد و از آنجایی که دولت سوریه از ایران برای حضور در این کشور دعوت کرده است، بنابراین تنها سوریه است که باید در خصوص این حضور تصمیم گیری کند و این موضوع ربطی به روسیه، رژیم صهیونیستی و آمریکا ندارد. این به این معنی است که حضور حزب ا... و ایران بنا به درخواست رسمی سوریه صورت گرفته است و روس ها به لحاظ قانونی این حق را ندارند که از ایران وحزب ا... بخواهند خاک کشور سوریه را ترک کند. به نظر می رسد وضعیت بسیار خطرناکی برای سوریه به وجود آمده سات و روس‌ها این حق را ندارند که به تنهایی پیروزی سوریه در مقابل گروهک ها و داعش را جشن بگیرند.

ایران تا زمانی که دولت سوریه بخواهد همچنان در این کشور حضور خواهد داشت و به دولت سوریه کمک خواهد کرد و حزب ا... نیز اگر از سوریه خارج شود ممکن است گروهک های تروریستی از سوریه به لبنان منتقل شوند و به نظرم این درخواست جدید برای خروج نیروها یک طرح صهیونیستی-آمریکایی و روسی است آینده منطقه را دچار مخاطره کرد. اما در رابطه ايران و روسیه نیز باید بگویم که نمی‌توان روی دوستی روسیه حساب باز کرد. اظهار نظرهای مقامات این کشور درباره رویدادهای این سوریه یک شاهد دیگر بر این صحبت است. ایران باید خروج خود از سوریه را منوط به درخواست رسمی دولت سوریه از ایران برای خارج شدن از این کشور اعلام کند. هر زمان دولت سوریه اعلام کند که نیاز به کمک کشور‌های دیگر ندارد همه نیروهای غیر سوری از جمله نیروهای روسیه باید خاک این کشور را ترک کنند. بنابراین هم اکنون بخشی از مشکل سوریه وجود و دخالت رژیم صهیونیستی و زیاده خواهی دولت روسیه است که سعی می کند در سوریه همچنان حضور داشته باشد و از یک سو به منافع خود در این کشور برسد و از سویی دیگر امنیت اسراییل را حفظ کند. در یک کلام می توان گفت که روس ها بازی بسیار کثیفی را در منطقه آغاز کرده اند.

-روسیه، سوریه را گروگان گرفته است

-علی بیگدلی/ کارشناس مسائل بین الملل

روسیه یک پیمان نظامی ۳۰ساله با حافظ اسد داشت که این پیمان همچنان پابرجاست و براساس آن پیمان پایگاه نظامی خودش را در بندر طرطوس نگه داشته و آن را تقویت کرده و همچنان چندین شناور زیردریایی و روی آبی در این بندر دارد. اما به طور کلی در موضوع روسیه اروپایی ها و غربی‌ها با روسیه راحت می‌توانند کنار بیایند. روسیه نیز یک بازیگر بین المللی و منطقه ای است و می‌تواند با کشور های منطقه و خاور دور به راحتی کنار بیاید. روسیه سوریه را در مقابل غربی ها گروگان گرفته تا به این واسطه بتواند به غرب فشار بیاورد تا تحریم ها را از روی دوش روسیه بردارند. سفر آقای مکرون، رییس جمهور فرانسه به روسیه و دیدار با پوتین نیز در همین راستا بود و او این قول را به کرملین داد در صورتی که روسیه تلاش کند تا ایران از سوریه خارج شود، فرانسه نیز تلاش خواهد کرد که سطح فشار غربی ها در حوزه تحریم ها را از سر روسیه کاهش دهد.

بنابراین هم پوتین و هم آقای لاوروف به صورت غیر مستقیم به خروج ایران از سوریه اشاره کردند. قرار است در روزهای آینده کنفرانسی در اردن با حضور اردن، آمریکا و روسیه تشکیل شود که این موضوع بیشتر جلوه قانونی پیدا کند و احتمالا بیانیه آن به شورای امنیت خواهد رفت و وجهه قانونی پیدا می‌کند و ایران مجبور می شود که خاک سوریه را ترک کند و اگر این روندی که من به آن اشاره می کنم عملی شود ایران هیچ راهی برای ماندن در سوریه ندارد و اگر در آن زمان از سوریه خارج نشویم برای ایران تبعاتی دارد و بندهفت منشور ملل شامل حال ایران می شود. به هرحال در این شرایط روس‌ها کم کم از ایران فاصله می‌گیرند و به دنیای غرب نزدیک تر می شوند و به نظر می رسد روسیه بیشتر از اینکه به دنبال مقابله با غرب باشد به دنبال حل مسائل خود از طریق روش‌های دیگر از جمله بازی جدیدی که آغاز کرده باشد و همین موضوع باعث شده روس‌ها علاقه‌مند به حضور ایران در سوریه نباشند.

اما در مورد مواضع بشار اسد باید بگویم که او نمی‌تواند در این شرایط وارد بازی خارج کردن هیچکدام از کشور‌ها شود. در زمانی که ایران به سمت بلندی های جولان موشک می زد او اعلام کرد که نمی‌گذارم کشورم پایگاه برخورد بین نیروهای بیگانه باشد. هم اکنون او در مصاحبه ای اعلام می‌کند حضور ایران در سوریه مستشاری و به دعوت دولت سوریه بوده و دلیل این دعوت نیز مقابله با داعش بوده است. اما حالا که داعش کارش در سوریه تمام شده و یک منطقه دیگر در دست نیروهای مخالف دولت است، دولت سوریه باید اعلام کند که آیا توانایی حفظ کشور و مقابله با این نیروها را دارد یا خیر، و دوم اینکه خودش اعلام کند ایران باید روسیه را ترک کند. بنابراین از جهت منطقی بشار اسد نمی‌تواند به صورت مستقیم اعلام کند که ایران از سوریه خارج شود؛ اما بي‌شك در پشت پرده بشار اسد با خروج نیروهای ایرانی از سوریه موافق است. بنابراین ایران باید در این فضا، بازی خود را داشته باشد و با توجه به فضایی که در منطقه وجود دارد نگذارد که فشار بین‌المللی جدید بر کشور به خاطر حضور در سوریه بر کشور تحمیل شود.