رضا نصری در گفت‌وگو با ایسنا درباره برخی تحلیل‌ها مبنی بر اینکه اینستکس همان برنامه "نفت در برابر غذا" سازمان ملل است و اینکه اساساً می‌توان این دو را به یکدیگر شبیه دانست؟ اظهار کرد: برنامه «نفت برای غذا» برنامه‌ای بود که به وسیلهٔ یک قطعنامهٔ شورای امنیت سازمان ملل، در چارچوب تحریم‌های چندجانبه بین‌المللی علیه عراق، به اجرا گذاشته شد؛ در حالی که اینستکس سازوکاری است که اتفاقاً به خاطر نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت توسط آمریکا و برای مهار آثار تحریم‌های غیرقانونی آن تأسیس شده است.
وی ادامه داد: انگیزه و کارکرد این دو سازوکار به کُل با هم متفاوت است. کارکرد «نفت برای غذا» اِعمال تحریم است و کارکرد اینستکس مهار تحریم. دامنهٔ عملکرد «نفت برای غذا» محدود به اقلام غذایی و بشردوستانه بود، حال اینکه اینستکس پتانسیل رشد و در برگرفتن سایر کالاها را دارد. «نفت برای غذا» با حمایت و پشتیبانی آمریکا به اجرا گذاشته شد، حال اینکه اینستکس سازوکاری است که در بلندمدت ظرفیت شکستن انحصار دلار و مهار پدیدهٔ «قوانین فرا سرزمینی» آمریکا را دارد و به همین خاطر هم دولت ترامپ به شدت در پی سرکوب و از بین بردن آن است.
این حقوقدان و کارشناس مسائل سیاست خارجی خاطرنشان کرد: اینکه ایران از تعلل اروپایی‌ها و احتیاط بیش از حد آن‌ها در راه‌اندازی و به کار گیری ظرفیت‌های این سازوکار گلایه دارد بحث دیگری است؛ اما این قبیل مقایسه‌های غیر دقیق و هیجانی که به کُل این تلاش را نفی و تخطئه می‌کند و ایرانِ مقتدر امروز را با عراق شکست‌خوردهٔ دههٔ ۱۹۹۰ میلادی مقایسه می‌کند، نتیجه‌اش فقط این است که افکار عمومی را دچار ناامیدی و اضطراب کنیم.
نصری در پاسخ به این پرسش که اینستکس قرار است در گام نخست با کالاهای اساسی و ضروری شروع کند اما این مساله در شرایط فشار حداکثری آمریکا، نقطه قوت این ساز و کار است یا ضعف آن؟ تصریح کرد: آغاز به کار این سازوکار با کالاهای ضروری که آمریکا مدعی است مانع واردات آن به ایران نیست، امری طبیعی است.
اولاً اتخاذ این احتیاط، آمریکا را در برابر ادعای خود قرار می‌دهد و ثانیاً اجازه می‌دهد این سازوکار با حداقل کارشکنی پا بگیرد. وقتی هم پا گرفت، از میان بردن آن یا کارشکنی در امور آن برای آمریکا دشوارتر خواهد شد. در واقع، فاز نخست اینستکس به دست‌اندرکاران ایرانی و اروپایی فرصت می‌دهد تا واکنش آمریکا را تحلیل و مطالعه و در برابر آن پاتک و راه‌حل پیدا کنند. البته برای اینکه اروپا به تعهدات برجامی و وعده‌های متعاقب خود عمل کرده باشد، ضروری است اینستکس هرچه سریع‌تر وارد فاز بعدی شود و با ورود پول نفت ایران به آن تأثیرگذاری لازم را از خود نشان دهد.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی در پاسخ به این پرسش که پیشنهاد شده است که اگر اروپایی‌ها به خاطر تحریم‌ها نمی‌توانند نفت بخرند، اعتبار قابل توجهی - بیش از چند ده میلیارد - در اینستکس قرار دهند چرا که این مساله می‌تواند ایران را به ادامه اجرای برجام راضی کند اما اروپا در این باره نیز تعلل می‌کند، مانع کجاست؟ گفت: در یک سال اخیر، مهمترین مانع بر سر راه مقابله با تحریم‌های آمریکا احتیاط و هراس بیش از حد دولت‌های اروپا از «تغییر» و استحاله روابط ۷۵ ساله خود با آمریکا بوده است. اروپایی‌ها بر این باورند که رویارویی مستقیم با آمریکا آن‌ها را وارد مرحله جدیدی از روابط فرا آتلانتیک خود با آمریکا خواهد کرد و این مرحله جدید هنوز برای آن‌ها یک سرزمین ناشناخته و پر مخاطره است.
- 13
- 1
