تحرک اسپرمتحرک اسپرم چیست؟
به توانایی اسپرم جهت حرکت موثر؛ تحرک اسپرم گفته می شود. این موضوع در باروری بسیار اهمیت دارد زیرا اسپرم برای رسیدن به تخمک و انجام عملیات لقاح در دستگاه تولید مثل زن نیاز به حرکت دارد. یکی از دلایل ناباروری مردان هم مربوط به تحرک ضعیف اسپرم های مرد می باشد. به طورکلی اگر بخواهیم حرکت اسپرم های متحرک را نام ببریم باید بگوییم که شامل دونوع؛ تحرک غیرپیشرونده و تحرک پیشرونده هستند.
تحرک پیشرونده: در یک خط مستقیم یا دایره‌های بزرگ شنا می‌کنند.
تحرک غیرپیشرونده: در این نوع حرکت در دایره‌های کوچک حرکت می‌کنند.
سرعتی که برای عبور اسپرم از دهانه رحم تا تخمک نیاز است حداقل ۲۵ میکرومتر در ثانیه می باشد، منظور از کم تحرک شدن اسپرم این است که تنها کمتر از ۳۲ درصد از اسپرم ها دارای حرکت پیش رونده باشند. درصورتی یک اسپرم تحرک سالمی دارد که با پیشرفت روبه جلو و سرعت حداقل ۲۵ میکرومتر در ثانیه داشته باشد.
درصورتی که مرد تحرک اسپرم ضعیفی دارد در اصطلاح علمی به او آستنوسپرمی یا آستنوزواسپرمی گفته می شود. مشکلات حرکتی اسپرم در گروه های مختلفی طبقه بندی می شوند که در ادامه به توصیف آنها می پردازیم:
حرکت تدریجی کند یا کند
تحرک غیر مترقی ، که به عنوان چیزی کمتر از ۵ میکرومتر در ثانیه تعریف می شود
بدون تحرک
سرعت طبیعی تحرک اسپرمدلایل شنا کردن اسپرم ها چیست؟
اسپرم ها ماهیت حرکتی دارند به این معنی که آنها به خودی خود حرکت می کنند. این موضوع زمانی اهمیت دارد که ما می خواهیم اسپرم بارور شود. غالبا زمانی که زوجین رابطه جنسی واژینال دارند در انتهای کانال واژن؛ مرد مایع منی را در نزدیکی دهانه رحم رها می کند، درصورتی که زوجین قصد باروری داشته باشند باید اسپرم به سمت رحم حرکت کند. هر گونه اسپرمی که در نزدیکی منطقه واژن انزال می شود، می تواند از نظر فنی باعث ایجاد کانالی به واژن و رحم شود.
از طرفی این موضوع می تواند بدون انزال هم انجام شده و اسپرم ها وارد واژن شوند، در این صورت باروری با استفاده از مایع پیش انزالی صورت گرفته است. در حقیقت این مایع کمی از مایع منی است که در هنگام تحریک جنسی از پیشاب راه خارج می شود. همین موضوع سبب می شود که روش بیرون کشیدن برای پیشگیری از بارداری کارآمد نباشد.
مسیر حرکت اسپرم:
اسپرم های به گونه برنامه ریزی می شوند که در مسیری حرکت کنند و امیدوارانه به مقصد نهایی یعنی تخمک برسند. تخمک هم از طریق حرکت مژک های لوله فالوپ از تخمدان به سمت رحم حرکت می کند پس قابلیت شنا ندارد، پس کم و بیش خود را با استفاده از مژک ها به داخل لوله های می اندازد.
از سمت دیگر حرکت اسپرم صورت گرفته و باید از کانال دهانه رحم عبور کند، به طوری که وارد رحم شده و سپس به سمت لوله های فالوپ حرکت کند. این دقیقا جایی است که امیدواریم لقاح صورت گرفته و سلول تخم ایجاد شود. البته باید توجه شود که بعد از این مرحله رسیدن هم اسپرم باید حرکت داشته باشد که تخمک را بارور کند.
مسیر تحرک اسپرم به سمت تخمکموارد تاثیرگذار بر تحرک اسپرم ها:
- سطوح استرس
- گرمای بیش از حد
- داروهای خاص
- رژیم غذایی نامناسب
مواردی که می توانند بر سلامت باروری مردان و تحرک اسپرم آنها تاثیر بگذارند شامل؛ مصرف بیش از حد مشروبات الکلی، استعمال دخانیات ، داروهای روان گردان سیگار می باشد، پس انتخاب یک سبک زندگی سالم جهت بهبود زندگی می تواند بر کیفیت اسپرم تاثیرگذار باشد.
استعمال دخانیات باروری را کاهش داده و تحرک اسپرم را تحت تاثیر قرار می دهد. حشیش، سیگار کشیدن و داروهای روان گردان هم بسیار تاثیر گذار هستند و برای بارداری خطرناک خواهند بود.
مصرف زیاد الکل هم کیفیت اسپرم ها را کاهش می دهد، به همین دلیل پزشکان توصیه می کنند افرادی که اقدام به بارداری می کنند از مصرف این موارد خودداری کنند.
یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر کیفیت و کمیت اسپرم؛ شاخص توده بدنی ۲۵ یا بیشتر است.
استراحت های کوتاه بعد از کار و فعالیت در محیط داغ، پرهیز از گرمای شدید، برخاستن و قدم زدن بعد از نشستن به مدت طولانی به ارتقای کیفیت اسپرم کمک خواهد کرد.
مدرکی درخصوص تاثیر درمان های مکمل بر بهبود حرکت اسپرم وجود ندارد، اما تحرک اسپرم یکی از دلایل ناباروری باشد، گزینه های مختلفی وجود دارند که زوجین می توانند از آنها برای درمان استفاده کنند. برای مثال؛ IUI اسپرم را مستقیماً در داخل رحم زن قرار می دهد ، بنابراین نیازی به شنا از واژن از طریق دهانه رحم ندارد.
دلایل کاهش تحرک اسپرم ها:
شایع ترین مشکلاتی که مربوط به تولید و رشد اسپرم ها می باشند شامل موارد زیر هستند:
- رشد به صورت کامل صورت نگیرد
- دارای شکل ظاهری عجیبی باشد.
- عدم طی کردن حرکت به صورت درست
- تعداد کم باشد
- اسپرم به طورکلی ساخته نشود.
مشکلاتی که یک اسپرم دارد می تواند مربوط به خصوصیات آنها از بدو تولد باشد، البته سبک زندگی افراد هم بر تعداد اسپرم های سالم تاثیر می گذارد. سیگار کشیدن ، نوشیدن الکل و مصرف برخی داروها می تواند تعداد اسپرم را کاهش دهد. سایر دلایلی که مربوط به کم بودن اسپرم ها هستند شامل؛ بیماری طولانی مدت (مانند نارسایی کلیه) ، عفونت های دوران کودکی (مانند اوریون) و مشکلات کروموزومی یا هورمونی (مانند تستوسترون پایین).
آسیبی که به دستگاه تناسلی وارد می شود می تواند تعداد اسپرم را کم کرده یا آنها را از بین ببرد. حدود ۴ نفر از هر ۱۰ مرد مبتلا به کمبود کامل اسپرم (آزواسپرمی) در لوله هایی که اسپرم از آنها عبور می کند دچار انسداد (انسداد) می شوند، مشکلاتی نظیر نقایص مادرزادی مانند عفونت های دستگاه تولید مثل می تواند مسیر خروجی اسپرم را مسدود کند.
دلایل کاهش تحرک اسپرمچه تعداد از اسپرم ها باید به درستی شنا کنند؟
در مردانی که باروری طبیعی دارند یک انزال حاوی بیشتر از ۳۹ میلیون اسپرم است، با این وجود همه آنها کاملا سالم نیستند. زمانی که صحبت از اسپرم می شود، برای نمونه انزال طبیعی ، حداقل ۴۰ درصد اسپرم ها باید حرکتی یا متحرک باشند، این می تواند شامل حرکت غیر پیشرونده هم باشد. غالبا تشخیص عدم تحرک اسپرم ها بر اساس درصد اسپرم متحرک صورت می گیرد. با این وجود مطالعات نشان می دهند که تعداد اسپرم متحرک یک اندازه گیری مناسب تر است.
تعداد اسپرم های متحرک به طورکلی بیشتر از ۲۰ میلیون باشد طبیعی خواهد بود، تحرک اسپرم پایین تر از ۵ میلیون نفر است. كمتر از يك ميليون نفر از تحرك اسپرمهاي ضعيف برخوردار است.
تشخیص کم تحرکی اسپرم:
اساسی ترین و کاربردی ترین آزمایشی که در این خصوص انجام می شود؛ اسپرموگرام می باشد. این تکنیک حدود ۹۰ درصد می تواند افراد مبتلا را تشخیص دهد. برای انجام آن باید دو نمونه اسپرم تهیه شوند و فاصله زمانی چند روزه بین این دو نمونه گیری شود چرا که کیفیت اسپرم به دلایل مختلفی می تواند متفاوت باشد. در این صورت اگر فرد دارای ۴۰ درصد اسپرم متحرک باشد به عنوان بیمار اسپرم کم تحرک شناخته می شود.
درمان سریع کم تحرکی اسپرم:
تغییرات سبک زندگی می تواند موجب حرکت بهتر اسپرم و درمان سریع کم تحرکی باشد. اقدامات زیر از جمله موارد تغییر سبک زندگی جهت بهبود کم تحرکی اسپرم می باشند:
انجام ورزش منظم
سعی به کنترل وزن چرا که اضافه وزن می تواند بر کمیت و کیفیت اسپرم تأثیر بگذارد.
گوشی تلفن همراه را در جیب نگذارید.
از مصرف الکل و دخانیات اجتناب کنید.
تاثیر ورزش بر تحرک اسپرمدمایی که برای تولید اسپرم ها در نظر دارند ۳۴/۵ درجه سانتی گراد است، این نکته را به خاطر داشته باشید که افزایش دما کیفیت اسپرم را کاهش خواهد داد. پس بسیار اهمیت دارد که فرد از پوشیدن لباس های تنگ که دمای بیضه ها را تحت تاثیر قرار می دهد خودداری کند. از طرفی اقداماتی مانند نشستن های طولانی مدت می تواند دما را افزایش دهد.
مصرف مکمل ها مانند سلنیوم و ویتامین می تواند موجب بهبود تحرک اسپرم ها شود. باید توجه داشت که مصرف این مکمل ها به صورت خودسرانه اشتباه است و فرد باید تحت نظارت پزشک قرار بگیرد.
داروهایی هم برای درمان کم تحرکی اسپرم ناشی از واریکوسل یا سطح پایین هورمون تجویز می شوند.
در پایان اگر هیچ کدام از روش های درمانی موثر واقع نشوند زوجین می توانند از روش های کمک باروری مانند IVF و IUI کمک بگیرند. در این روش ها افرادی که به کمبود اسپرم مبتلا هستند یا اسپرم های کم تحرکی دارند کمک خواهد بود.
در نهایت اگر روش های کمکی هم موثر نباشد سراغ اسپرم های اهدایی می روند.
تحرک اسپرم و مراجعه به پزشکعواملی تاثیر گذار بر درمان کم تحرکی اسپرم:
عوامل متعددی می توانند درمان کم تحرکی اسپرم را تحت تاثیر قرار دهند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود:
بین افزایش دمای بیضه و کاهش کیفیت اسپرم ها ارتباط وجود دارد، دمای ایده آلی که برای تولید اسپرم درنظر می گیرند حدود ۳۴/۵ درجه سانتی گراد و پایین تر از دمای کلی بدنی است، پس پوشیدن لباس های زیر شل و اقدامات ساده جهت خنک سازی کیسه های بیضه برای درمان کم تحرکی اسپرم اهمیت دارد.
این اقدامات ساده شامل مواردی مانند؛ انجام استراحت منظم در صورت کار در یک محیط گرم و نیز ایستادن و حرکت کردن در صورتی که شخص مدت زمانی طولانی را نشسته است، می باشد.
گردآوری: بخش سلامت سرپوش
- 18
- 3
