اثیر اخسیکتی شاعر بزرگ قرن ششم

اثیر اخسیکتی

اثیر اخسیکتی یکی از شاعران معروف قرن ششم هجری می باشد که با شاعرانی مانند نظامی گنجوی و خاقانی هم دوره بوده است. این شاعر دیوانی به نام خودش دارد که شامل قصاید، غزلیات، قطعات، ترجیعات و رباعیات است.

چکیده ای از زندگینامه اثیر اخسیکتی:

نام کامل: اثیرالدین ابوالفضل محمد بن طاهر اخسیکتی

تاریخ تولد: قرن ششم هجری

محل تولد: اخسیکت

حرفه: شاعر

آثار: دیوان اثیر اخسیکتی

وفات: ۶۰۹ هجری قمری

اثیر اخسیکتی,زندگینامه اثیر اخسیکتی,شعر اثیر اخسیکتی

بیوگرافی اثیر اخسیکتی

بیوگرافی اثیر اخسیکتی:

اثیرالدین ابوالفضل محمد بن طاهر اخسیکتی معروف به اثیر اخسیکتی در قرن ششم هجری در اخسیکت یکی از شهرهای آباد ماوراءالنهر در منطقه فرغانه در شمال رود سیحون به دنیا آمد. ایشان شاعری را در همان شهر خود آغاز کرد اما زمانی که ترکان حمله کردند و خراسان به آشوب و پریشانی دچار شد( که تحت عنوان وحشت خراسان شناخته می شود.) نواحی شرقی ایران را ترک کرد و به سمت غرب و شمال غرب مهاجرت کرد.

در ابتدا عضوی از درباره غیاث الدین محمد بن ملکشاه سلجوقی در همدان شد و سالیانی را به مدح این پادشاه، وزیران و امیران دربار سپری کرد. در لشکر غیاث الدین محمد با علاءالدین عربشا که در آن زمان حاکم کهستان بود آشنا شد، عربشاه نیز این شاعر را پذیرفت به همین دلیل مدت طولانی از عمر این شاعر به تفاریق در همدان و کُهستان در دستگاه عربشاه سپری شد.

بعد از اینکه غیاث الدین محمد از دنیا رفت، اثیر اخسیکتی قصایدی را برای توصیف جانشین او رکن الدین ارسلان بن طغرل سلجوقی سرود و بعد از آن هم به مدح طغرل بن ارسلان پرداخت. از جمله دیگران افرادی که اثیر به مدح آنها پرداخته است می توان به اتابکان آذربایجان شامل شمس‌الدین ایلدگز و پسرانش محمد جهان پهلوان و قزل ارسلان اشاره کرد که نامشان در قصاید اثیر به کرات دیده می شود.

اثیر اخسیکتی,زندگینامه اثیر اخسیکتی,اثیر اخسیکتی نویسنده

درباره زندگی اثیر اخسیکتی

شعر:

اثیر اخسیکتی با شاعران بزرگی مانند خاقانی شروانی، نظامی گنجوی، رشید وطواط، مجیر بیلقانی و ظهیر فاریابی هم عصر بوده و با آنها مراودت و معارضت داشته است. برخی از قصاید خاقانی توسط اثیر پاسخ داده شده اند و این شاعر پایه خود را بالاتر می شمارد. داستان هایی درباره ملاقات این دو شاعر هم وجود دارند که بیشتر جنبه افسانه دارند.

نویسندگان معاصر اثیر به رقابت میان وی با مجیر بیلقانی اشاره می کنند. در یکی از اشعار این شاعر دیده می شود که مجیر دزد شعر خوانده شده است که در ادامه آورده شده است:

«از برای خدای خواجه مجیر/ کاروانهای شعر من چه زنی؟»

رقابت هایی که میان اثیر و مجیر برقرار بود گاهی سبب کدورت میان ممدوحین نیز می شد برای مثال قزل ارسلان و محمد جهان پهلوان که برادر بودند تحت تاثیر قرار می گرفتند.

براساس نوشته دولتشاه سمرقندی؛ برخی ارباب فضل سخن اثیر را بر صحبت های خاقانی و انوری ترجیح می دهند و برخی دیگر این دعوی را مسلم نمی دانند. براساس اعتقاد بدیع الزمان فروزانفر؛ گرایشی که اثیر به درج فنون بلاغی و معانی باریک داشت اشعار این شاعر را از گرمی و طراوت می اندازد. از سوی دیگر مهارتی که این شاعر در برخی از علوم مانند ریاضی، حکمت، پزشکی، اخترشناسی، هیئت، منطق، فقه، اصول و کلام داشته است و اصلاحات علمی به کار رفته در اشعارش؛ صحبت ها را کمی پیچیده تر می کند. به نظر می رسد هدف این شاعر از اینگونه اشعار هماوردی با خاقانی و نشان دادن توانایی خود در پیچیده گویی بوده است.

شهرتی که اثیر اخسیکتی به دست آورده به دنبال قصاید زیبایش بوده است که بیشتر این قصاید در ستایش سلاطین و محتشمان قرن ششم آورده شده اند. باوجودی که شاعر دارای نکات و فواید ادبی و تاریخی است اما از خواندن آنها نمی توان لذتی برد. در مقابل غزل های این شاعر زبانی روشن و لطیف دارند. به طوری که در بیشتر موارد مضامینی عاشقانه و اوزانی نرم و کوتاه دارند.

مقبولیت غزل های این شاعر در میان هم عصریانش توسط امین‌الیدن حاج بله اطلاع داده شده است. بسیاری از اشعار اثیر شامل رباعیات می شوند که تعداد آنها به ۵۶۰ عدد می رسد. در میان این رباعیات می توان ترانه هایی لطیف و ماندگار را به فراوانی مشاهده کرد.

اثیر اخسیکتی شاعر قرن ششم

آثار اثیر اخسیکتی:

این شاعر دارای دیوانی با نام خودش است که شامل قصاید، غزلیات، قطعات، ترجیعات و رباعیات است. تمام اشعار این شاعر یک مرتبه با همت رکن‌الدین همایون فرخ طبق ۹ نسخه خطی تصحیح و چاپ شده اند. همه اشعار این شاعر در این چاپ وجود ندارند و کیفیت تصحیح آن نیز مورد انتقاد دکتر محمدجعفر محجوب قرار گرفته‌است.

دست نویسی از اشعار اثیر که شامل ۱۲ هزار بیت است در کتابخانه حکیم علی اوغلو پاشای ترکیه نگهداری می شود. تعداد اشعار آن دو برابر نسخه چاپی است. دیوانی که از اثیر به چاپ رسیده شده است به دلایل متفاوتی از جمله متأخر بودن نسخه اساس مصحح و نيز عدم دسترسي به نسخ متعدد و متقدم دارای تحریف و تغییر شده است همچنین برخی از ابيات با اغلاط ، افتادگي‌ها و ابهامات و تعقيدات جمع آوری شده اند.

یکسری از ابیات این شاعر به گونه ای محرف و مبهم هستند که غلط هایی به صورت غیرقابل تصحیح دارند و برخی دیگر از ابیات در نسخه های تازه یافت شده در دیوان چاپی وجود ندارند.

سال های پایانی زندگی اثیر اخسیکتی:

اثیر اخسیکتی سال های پایانی زندگی خود را در شهر خلخال سپری کرد و در نهایت در سال ۶۰۹ هجری قمری در همین شهر از دنیا رفت. عنوان شده است که امکان دارد شاعر در سال های ۵۶۳ و ۵۷۷ هجری قمری از دنیا رفته باشد اما باتوجه به تاریخ شعرهای سروده شده بعد از این تواریخ این قابل قبول نیستند.

بدیع الزمان فروزانفر عنوان می کند اثیر شاعری متعصب و مذهبی بوده به طوری که هم کیشان حنفی خود را برضد شافعیان تحریک می کند. نمی توان به قطعیت این موضوع را قبول کرد، زیرا این احتمال وجود دارد که اثیر خود از شافیعان باشد همچنین در دیوان اشعار او؛ دو گروه مورد ستایش بوده اند. مدایح او در ستایش ائمه شیعه و بالاخص علی قابل توجه است.