صوت و فیلم گزارش تصویری کاریکاتور
جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳
sarpoosh
کافه توریسم > آبادان

آبادان

آبادان

آبادان

آبادان شهری در استان خوزستان و جنوب‌غرب ایران، مرکز شهرستان آبادان و از مناطق آزاد بازرگانی منطقه آزاد تجاری-صنعتی اروند ایران است. بر جزیره‌ای هم‌نام خود در ۵۳ کیلومتری خلیج فارس در نزدیکی با مرزهای عراق و کویت جای گرفته است. این شهر همچنین دارای فرودگاه و بندراست و به دلیل داشتن پالایشگاه نفت و پتروشیمی راهبردی بودن و هم‌مرزی با کشور عراق، از زمان جنگ جهانی دوم یکی از مهم‌ترین شهرهای خاورمیانه و ایران بوده‌است. یکی از بزرگ‌ترین پالایشگاه‌های نفت جهان (پالایشگاه نفت آبادان) در این شهر قرار دارد. نفت از اغلب مناطق خوزستان با لوله به این شهر می‌رسد و پس از تصفیه به کلیه جهان صادر می‌شود. نزدیکترین شهر به آبادان، خرمشهر است که حدود ۱۵ کیلومتر با این شهر فاصله دارد.

برخی مورخان بر این باورند که پیش از روزگار تاریخ‌نگار یونانی هرودت، منطقه آبادان سکونت‌پذیر بوده است. مدتی دراز میان امپراتوری عثمانی و صفویان-قاجاریان مورد مناقشه بود، سپس در ۱۸۴۷ کاملاً به ایران پیوسته شد.

آبادان تا سال ۱۳۵۵ خورشیدی از نظر جمعیت شهر نخست استان خوزستان بود و پس از آن سال جای خود را در رتبه یکم به اهواز داد.

در تجزیه و تحلیل واژه آبادان می‌توان به معنی «محلی برای پاسداری و نگهبانی از آب» رسید و بطلمیوس، پدر جغرافیای یونان، نام «آرپفانا» و «آپفادانا» را برای آبادان به کار می‌برد. واژه «عَبّادان»، که در دوره‌های اخیر به آبادان استناد می‌شد، معرّب همان واژه است. مارکیانوس، جغرافی‌دان سده ۴ میلادی نیز آن را به صورت «آپفادانا» آورده‌است.

از منابع قرون وسطی، و تا قرن حاضر، نام این جزیره همواره به صورت عربی عَبّادان آمده است. این نام گاهی از عَبّاد (به معنی پرستشگر) اشتقاق یافته است. بلادری، از سوی دیگر، داستانی را نقل می‌کند که بر اساس آن شهر به وسیله عَبّاد بن حسن خابطی که در دوره حکومت ججاج در آنجا پادگانی بنا کرد، بنیان گذاشته شده است. فره وشی برای این نام یک ریشه‌شناسی ایرانی ارائه داده است (از آب، و ریشه پا (نگهبانی) بدین ترتیب به معنای ایستگاه نگهبانی ساحل). شواهد احتمالی پشتیبان آن نام آپانا است که بطلمیوس آن را بر جزیره‌ای در نزدیکی دهانه دجله اطلاق کرده است. مارسیان جغرافیدان قرن چهارم، که اطلاعاتش را از بطلمیوس می‌گیرد، نام آپپادانا را ذکر می‌کند. بدین ترتیب ممکن است برای اصلاح نام به آبادان مبنایی موجود بوده باشد. این نام بر اساس فرمان رسمی در سال ۱۳۱۴ کاربرد عمومی یافت.

نام آبادان تا پیش از ۱۳۱۴ش به شکل عَبّادان نوشته می‌شد، که به پیشنهاد فرهنگستان ایران و تصویب دولت، رسم‌الخط امروزی را پیدا کرد. همه مورخان و جغرافی‌نویسان اسلامی که در گذشته یادی از این ناحیه ایران کرده‌اند، همین رسم‌الخط یعنی عَبّادان را به کار برده‌اند. آنان، عبادان را هم بر دِه یا شهر آبادان اطلاق کرده‌اند، هم بر خود جزیره. آبادان در گذشته روستایی به نام عَبّادان بوده‌است.

شهرت آبادان در سده‌های نخست هجری، بیشتر مربوط به کاروان‌سراها، خانقاه‌ها، و مساجد و نیز به خاطر وجود مقبره‌ای منسوب به خضرو الیاس بوده‌است. این مقبره همچنان وجود دارد و به همین علت، آبادان را تا مدت‌ها جزیرةالخضر می‌گفتند. آبادان به تدریج از سده‌های ۷ و۸ رو به ویرانی رفته و به دلیل پیش‌روی کرانه‌اش در دریا، اهمیت بازرگانی خود را نیز از دست داد.

سایر مطالب درباره آبادان